تبادل اندیشه با کودکان

آیا تاکنون اندیشیده‌اید که کودک بودن چگونه چیزی است یا چگونه درک و دریافت‌های یک کودک یا درون‌بینی‌های او می‌تواند با یک بزرگسال متفاوت باشد؟ احتمالا مطالعه کتاب آلیسون …

آیا تاکنون اندیشیده‌اید که کودک بودن چگونه چیزی است یا چگونه درک و دریافت‌های یک کودک یا درون‌بینی‌های او می‌تواند با یک بزرگسال متفاوت باشد؟ احتمالا مطالعه کتاب آلیسون گوپنیک (AlisonGopnik) ، کودک فلسفی (The Philosophical Baby) ، برای نزدیک شدن به این موضوع مناسب است.

گوپنیک یکی از پیشتازان روان‌شناسی تکاملی (developmental psychology) ، متخصص فلسفه ذهن (philosophy of mind) و یک نویسنده تواناست. آنچه این کتاب را از دیگر کتاب‌هایی که در مورد شناخت کودکان نگاشته شده است متفاوت می‌کند، تاکید نویسنده بر موضوعات فلسفی مانند آگاهی، هویت و اخلاق است. او بیان می‌کند مطالعه روان‌شناسانه کودکان منبعی غنی برای این مسائل فراهم آورده است که فیلسوفان به طور سنتی از آنها چشم‌پوشی کرده‌اند. به نظر می‌رسد این کتاب برای یک مخاطب تحصیلکرده نگاشته شده است. گوپنیک با موضوعات فنی و تخصصی روبه‌روست، اما از به کار بردن اصطلاحات فنی استفاده نمی‌کند. او مطالعات پیچیده را ساده می‌کند، اما با بیانی دقیق. هیچ نقل‌قول یا پاورقی‌ای در متن وجود ندارد، اما ارجاعات برگزیده برای تمام اظهارات تجربی در پایان کتاب آمده است.

در میان روان‌شناسان تکاملی، شاید گوپنیک (به همراه هنری ولمن (Henry Wellman) ، اندرو ملتزوف (Andrew Meltzoff) و دیگران) بیش از هر چیز برای ترویج نظریه‌ نظریه (theory theory) مشهور باشد. این ایده که کودکان در بنا کردن مدل‌های علی تلویحی در مورد جهان، همان روشی را به کار می‌برند که دانشمندان در ساختن نظریات دقیق علمی از آن استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، کودکان دانشمندانی کوچک‌اند یا همان‌طور که گوپنیک ترجیح می‌دهد بیان کند، دانشمندان شبیه کودکانی بزرگند. گوپنیک بیان می‌کند اگرچه تفکر کودکان ممکن است به نظر غیرمنطقی و بازی آنان فاقد کارکرد به نظر برسد، تخیل و اکتشاف آنان در عمل همان مکانیسم یادگیری علی را بازنمایی می‌کند که دستاوردهای منحصر به فرد انسانی در قلمروهایی نظیر علم یا هنر.

گوپنیک به عنوان یک فیلسوف از بیان ایده‌های عجیب و نامعمول ابایی ندارد. در حقیقت او در ساختن گزاره‌های ضدشهودی که به نظر قانع‌کننده می‌رسد قدرتمند است. برای مثال به این ایده توجه کنید که حالت‌های ذهنی ما مستقیم و به صورت خطاناپذیر دریافت نمی‌شوند، بلکه بر خلاف آنچه به نظر ما می‌رسد، آنها را همان‌گونه دریافت می‌کنیم که حالات ذهنی دیگران را درمی‌یابیم؛ بنابراین اگر نظریه ما در مورد ذهن تغییر کند، لاجرم تجربه آگاهی ما نیز با آن تغییر خواهد کرد. این ایده مرکزی مقاله بحث برانگیز گوپنیک، «ما چگونه ذهن خود را درک می‌کنیم» بود که سال ۱۹۹۳ در مجله علوم رفتاری و مغزی به چاپ رسید و در این کتاب نیز مشاهده می‌شود یا این ایده که کودکان از بزرگسالان آگاه‌ترند. این به نظر ادعایی عجیب می‌رسد، اما پس از مطالعه توضیحات گوپنیک در این زمینه قانع می‌شوید و تردیدتان از میان خواهد رفت.

نویسنده : ایتن رمل / مترجم : مهدی رعنایی