روغن‌کاری ـ دستگاه

قسمت‌های متحرک موتور را، به‌منظور کم شدن مالش، روغن‌کاری می‌کنند. مخزن روغن معمولاً در زیر بدنهٔ موتور قرار دارد. در برخی از موتورهای ثابت، مخزن روغن روی بدنهٔ نصب شده است. …

قسمت‌های متحرک موتور را، به‌منظور کم شدن مالش، روغن‌کاری می‌کنند. مخزن روغن معمولاً در زیر بدنهٔ موتور قرار دارد. در برخی از موتورهای ثابت، مخزن روغن روی بدنهٔ نصب شده است. پمپ کوچکی روغن را به قسمت‌های مور نیاز می‌رساند، روغن کاری در دستگاه‌های مختلف زیر با انواع روغن‌هائی که ذیلاً آمده صورت می‌گیرد:

انواغ روغن

۱) روغن موتور که برای روغن‌کاری میان پیستون و سیلندر ـ یا تاقان‌های ثابت و متحرک ـ انگلشتی پیستون ـ دستگاه سوپاپ و غیره

۲) روغن و اسکازین که برای دنده‌هاست و در دستگاه جعبه دنده ـ کمک ـ دیفرانسیل جعبه دنده دستگاه فرمان به‌کار می‌رود.

۳) گریس که برای بلبرینگ چرخ و پستانک‌های قفل میل کاردان و پستانک‌های دستگاه فرمان و قامه‌ەای فنر و غیره به‌کار می‌رود.

۴) روغن ترمز ـ روغن‌هائی که در ترمز کاربرد دارد.

روغنکاری:

برای جلوگیری از سائیدگی تمیز کردن و پاک نگه داشتن فاصله قطعات کیپ نمودن ـ روغن بین پیستون و سیلندر را کاملاً کیپ می‌کند و مانع خروج انفجار و فرار گاز می‌گردد؛ خنک‌نمودن.

قسمت‌های مختلف دستگاه روغن‌کاری

۱) کارتر یا تشتک روغن

۲) لوله سرتاسر یا گالری روغن

۳) پمپ روغن صافی

۴) وسائل روغنکاری سوپاپ‌ها

۵) صافی کمکی

۶) فشار سنج روغن

۷) وسائل روغن‌کاری یاتاقان‌های ثابت و متحرک و انگشتی پیستون

۸) وسائل روغنکاری میان بدنه پیستون و سیلندر.

روغن موتور چند درجه‌ای

انجام موفقیت‌آمیز بسیاری از وظایف موتور، مستلزم داشتنگرانروی مناسب است و برای اغلب این وظایف، اگر روغن روان‌تر باشد، بهتر است، اما در دمای کارکرد موتور، روغن باید زیاد شل نشود تا بتواند لایه لازم را بین قطعات، ایجاد کند. روغن‌های تک درجه‌ای مثل Sae۴۰، برای هنگامی که موتور گرم است، مناسب هستند، ولی این عیب را دارند که هنگام استارت موتور، به ویژه در هوای سرد، به باتری فشار می‌آید و روغن، دیر به قطعات موتور می‌رسد و این قطعات، سائیده می‌شوند. برای رفع این مشکل، استفاده از روغن‌هیا چند درجه‌ای مثل ۱۰W - ۴۰ یا ۲۰W ـ ۵۰ توصیه می‌شود. این روغن‌ها طوری ساخته می‌شوند که در سرما، روان (۱۰w یا ۲۰w) هستند، و با گرم شدن تدریجی موتور، درجه گرانروی آنها بیشتر می‌شود، به‌طوری‌که در دمای کارکرد موتور، مثل روغن ۴۰ یا ۵۰، عمل می‌کنند. استفاده از روغن‌های چند درجه‌ای، به صرفه‌جویی در مصرف سوخت نیز، کمک می‌کند.

روغن و نقش آن در تغذیه

امروزه روغن‌ها و چربی‌ها از جهات مختلف از جمله شیوع بیماری‌های قلبی و عروقی در مجامع علمی دنیا مورد بحث است. در کشور ما نزدیک به ۴۰ درصد مرگ و میر را مربوط به این بیماری‌ها می‌دانند که از جمله علل ایجاد آن نوع و مقدار چربی مصرفی است.

الگوی غذایی مناسب توصیه شده توسط کارشناسان تغذیه، تأمین ۳۰ درصد کل انرژی مورد نیاز بدن از چربی‌ها است به نحوی که یک‌دوم آن از اسیدهای اشباع و یک‌سوم از اسیدهای چرب غیر اشباع با یک اتصال مضاعف مانند اسید لینولئیک تأمین گردد. میزان مصرف روغن و چربی‌ها نیز به عواملی نظیر شرایط اقلیمی الگوی غذائی و فرهنگ و عادات تغذیه‌ای و زیر ساخت‌های اقتصادی و اجتماعی بستگی دارد.

در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد روغن مصرفی در ایران از نوع جامد هیدروژنه است و با بررسی‌های به عمل آمده در زمینه نقش روغن‌ها در سلامت انسان تولید و عرضه روغن‌های مایع افزایش خواهد یافت.

چون نحوهٔ استفاده و مصرف روغن‌های دارای اهمیت ویژه‌ای است، بنابراین لازم است روش صحیح استفاده و نگهداری انواع روغن‌های خوراکی به اطلاع عمومی رسانیده شود. از نظر بهداشتی هر نوع تغییری که در ترکیب فیزیکی و شیمیائی روغن به وجود آید و موجب تغییر رنگ، بو و طعم روغن گردد یا در صورت مصرف، اختلالاتی در بدن ایجاد کند قابل قبول نیست.

عوامل مختلفی که در فساد روغن‌ها تأثیر دارند عبارتند از: هوا، اکسیژن، رطوبت، نور، فلزات، حرارت و میکروارگانیسم‌ها، بنابراین برای جلوگیری از فساد روغن باید آن را در کلیه مراحل مصرف و نگهداری حتی‌الامکان دور از عوامل فوق نگهداشت.

به منظور کاهش مخاطرات مربوط به روغن‌ها، چند توصیه بهداشتی می‌شود:

توصیه‌های بهداشتی در مورد روغن

۱) از مصرف زیاد چربی خودداری کنید

۲) سعی شود که روغن مصرفی خانوار از نوع مایع انتخاب شود.

۳) مصرف چربی به‌ویژه چربی‌های جامد حیوانی و نباتی را کاهش دهید.

۴) اثرات زیان‌بار مصرف بی‌رویه چربی از زمان کودکی آغاز می‌شود. لذا در تنظیم برنامه غذائی کودکان به این نکته توجه کنید.

۵) از حرارت دادن زیاد و طولانی روغن مایع خودداری کنید.

۶) از مصرف دوباره روغن که چندین بار حرارت دیده اکیداً خودداری کنید.

۷) در مورد خرید روغن مایع به تاریخ تولید و مصرف آن توجه کنید.

۸) روغن باید در محل خنک و دور از نور و هوا و در ظرف در بسته نگهداری شود.

۹) روغن‌های مایع در مرازک فروش نبایستی در مقابل نور آفتاب قرار گیرد.

۱۰) برای حفظ کیفیت مواد غذائی از سرخ کردن زیاد بپرهیزید.

۱۱) روغن سوخته شده می‌تواند بیماری‌زا باشد.

۱۲) به هنگام طبخ با روغن از حرارت کم و پائین استفاده کنید.

۱۳) روغن مصرف شده نباید دوباره به ظرف اصلی روغن برگردانده شود.

۱۴) این تصور که روغن جامد از نظر حجمی با صرفه‌تر از روغن مایع است از نظر علمی صحیح نیست.

۱۵) از علائم ظاهری روغن فاسد و غیر قابل مصرف، افزایش بو، تغییر رنگ و افزایش غلظت و تندشدن روغن است.

۱۶) در روغن‌های مایع را پس از مصرف روزانه کاملاً بسته و در جای خنک و دور از نور نگهداری کنید.

روغن‌های آرایشی Cosmetics

محصولاتی است برای نظافت و مراقبت‌های بهداشتی فردی و ازین مواد برای تمیزی و نظافت بدن و صورت سود می‌جویند. امروزه، روغن‌ها و مواد آرایشی و تمیزی شامل صابون، شامپو، تولیدایت برای تمیزی و تقویت موها و پوست، ماتیک، سرخاب، سایه چشم و دیگر مواد برای زیبائی صورت است. باستان شناسان جاهائی در دوره‌های عصر حجر قدیم و پیش از تاریخ یافته‌اند که مردمان آن روزگاران انواع رنگیزه‌های مخلوط با روغن، خود را آرایش می‌کردند و این نشانه‌ها را بر دیوار غارهای خود که تصویر آدمیان و غیره را نقش می‌کردند به‌جا مانده است. گذشته از نقاشی و رنگ‌آمیزی بدن علاوه بر این به زیور آلات و آراستگی توجه فراوانی به‌عمل می‌آوردند و می‌پنداشتند که این آرایشگری‌ها، آنان را از آزاد عوامل مافوق طبیعی حفظ می‌کند و در برخی گورها مقادیر فراوانی از رنگ نقاشی همراه با مرده یافت شده است. در میان هفده رنگ مختلفی که باستان‌شناسان یافته‌اند رنگ سفید، سیاه، نارنجی، سرخ و زرد که به‌نظر می‌رسد در روزگار تاریخی و مدارکی که از مردمان عهد باستان خاورمیانه، شبیه مردمان پیش از تاریخ بجا مانده کار برد روغن‌های آرایشی برای زیبائی جنبه‌های مذهبی داشته اسراف آنان در بکار بردن روغن‌های آرایشی برای چشم بنظر می‌رسد که علاوه بر دلربائی‌ و زیبائی‌ چشم، حفظ آن از تابش شدید نور خورشید، نظر و توجه داشته‌اند.

آراستگی و روغن مالی چشم شامل خط چشم از خاک، تخم مورچه و کحل یک نوع خمیر ساخته از SOOT سنگ سرمه یا GALENA (نوعی از سنگ معدن سرب) که برای مژگان چشم، پلک‌ها و ابروها فراهم می‌کردند. دو ملکه معروف مصری که خود را به این‌طریق می‌آراستند، نفرتی تی (حدود ۱۳۶۵ قدم) و بعدها کلئوپاترا (ق ـ م ۵۰ حدود) بودند. همچنین در کاربرد عمومی میان طبقات بالای مصر Souges حنا برا یرن مو و ناخن‌های دست، سفید آب، پودر سفید، روغن‌های حمام و ساینده برای پاک کردن دندان بکار می‌بردند. کهن‌ترین ماده آرایشی که باستان شناسان در خاورمیانه بدست آورده‌اند یک کاربرد عمومی داشته. امروزه مایتک است که در حدود ۴۰۰۰ ق ـ م آنرا در یک گور بابلی یافتند و همه آنها احتمال کلی دارد که به یک انسان تعلق دارد.

روغن‌های مصنوعی Syntheti Coils

روغن‌های کانی طبیعی تشکیل شده‌اند از هیدروکربورهای مختلف، مصنوعاً می‌توان چنین روغن‌هائی را از زغال‌سنگ تهیه کرد. مثلاً از ترکیب زغال یا اکسیدکربن با هیدروژن چنین روغن‌هائی را روغن مصنوعی گویند.