انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن

بررسی و تبیین ریشه‌های انقلاب اسلامی ایران به منظور آشنایی نسل امروز با بسترهای عقیدتی و تاریخی و علل و عوامل شکل‌گیری انقلاب اسلامی از پژوهش‌های ضروری در حوزه انقلاب اسلامی …

بررسی و تبیین ریشه‌های انقلاب اسلامی ایران به منظور آشنایی نسل امروز با بسترهای عقیدتی و تاریخی و علل و عوامل شکل‌گیری انقلاب اسلامی از پژوهش‌های ضروری در حوزه انقلاب اسلامی است. کتاب «انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن» تالیف عباسعلی عمید زنجانی، از جمله پژوهش‌های انجام شده در این زمینه است. هر چند کتابی که درصدد معرفی آن هستیم گزیده کتاب مذکور است. این کتاب از پنج بخش به ترتیب زیر تشکیل شده است:

بخش اول:

تئوری انقلاب اسلامی و شناخت ماهیت آن؛

بخش دوم:

ریشه‌های عقیدتی انقلاب اسلامی؛

بخش سوم:

ریشه‌های تاریخی انقلاب اسلامی؛

بخش چهارم:

علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی در ایران؛

بخش پنجم:

بازتابها و دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران.

مؤلف محترم، در بخش اول کتاب، پس از تبیین مفهوم انقلاب اسلامی، به بیان ویژگی‌های انقلاب اسلامی پرداخته است. از این رهگذر، ویژگی‌هایی چون «عامل عقیده و ایمان»، «اسلامی بودن انقلاب»، «معنویت انقلاب اسلامی»، «قدرت رهبری و نفوذ معنوی آن»، «قیام یکپارچه مردم»، «نقش مساجد در حرکت آفرینی»، «نقش حوزه علمیه در پیشبرد آرمانهای اسلام و انقلاب»، «نقش و رسالت دانشگاه» و … مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم کتاب متشکل از سه فصل است که به بررسی ریشه‌های عقیدتی انقلاب اسلامی می‌پردازد. در فصل اول این بخش، مبانی تفکر سیاسی از دیدگاه قرآن به بحث گذارده شده است. مباحثی چون «خلافت الهی»، «امت واحد»، «آزادی توام با مسئولیت انسان»، «مسئولیت همگانی»، «ظلم زدایی»، «نفی استکبار و وابستگی به آن»، «سازش ناپذیری در برابر دشمن» و … حاصل پژوهش در این خصوص است. در فصل دوم که به مسئله «امامت و رهبری» اختصاص دارد پیرامون امامت انبیاء و معصومین (ع) و مسئله ولایت فقیه مطالبی ارائه شده است. این بخش با فصل سوم که درباره سیره سیاسی پیامبر و ائمه و موضع‌گیری آنان در برابر قدرتهای حاکم است به پایان می‌رسد. مؤلف در بخش سوم کتاب به تشریح ریشه‌های تاریخی انقلاب اسلامی می‌پردازد. فصول این بخش عبارتند از: فصل اول: تحلیلی از نهضت کربلا؛ فصل دوم: نهضت‌های شیعی در زمان ائمه (ع)؛ فصل سوم: تشکیل دولتهای انقلابی؛ فصل چهارم: نهضت‌های نوگرایانه در تفکر سیاسی اسلام در قرن اخیر؛ فصل پنجم: نهضت‌های اسلامی در تاریخ سیاسی قرن اخیر ایران؛ فصل ششم: اوج جنبشهای اسلامی در نهضت امام خمینی؛ فصل هفتم: پیروزی انقلاب اسلامی.

بخش چهارم کتاب به بحث در مورد علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اختصاص دارد و مشتمل بر عواملی چون «سیاست مدرنیزه کردن کشور»؛ «ظهور قدرت جدید»؛ «اقتصاد نابسامان ایران»؛ «سیاست حقوق بشر تحمیلی کارتر»؛ «سیاست اسلام‌زدایی» که در فصل‌های مجزا مورد بحث قرار گرفته، از مهمترین عوامل پیروزی انقلاب اسلامی دانسته شده است. «بازتابها و دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران» عنوان بخش پنجم و پایانی این کتاب است. مؤلف محترم در این بخش از کتاب در سه قسمت، به بررسی بازتابها، دستاوردها و نتایج انقلاب اسلامی پرداخته و در ضمن دو فصل تحولات اساسی در داخل کشور و رهاوردهای انقلاب اسلامی در مقیاس جهانی را تبیین نموده است. این کتاب در ۳۷۵ صفحه و به همت انتشارات طوبی به چاپ رسیده است.

رضا جاودان