کلاس هنرپیشگی داوودنژاد برای بستگان دور و نزدیک

«کلاس هنرپیشگی» فقط نام یک فیلم نیست این ترکیب دو کلمه ای اشاره به موقعیتی دارد که اقوام دور و نزدیک علیرضا داوودنژاد در آن قرار گرفته اند آنها از لحظه ای که متولد می شوند خودشان را در یک کلاس درس می بینند که انتهایش به هنرپیشه شدن ختم می شود

«کلاس هنرپیشگی» فقط نام یک فیلم نیست. این ترکیب دو کلمه‌ای اشاره به موقعیتی دارد که اقوام دور و نزدیک علیرضا داوودنژاد در آن قرار گرفته‌اند. آنها از لحظه‌ای که متولد می‌شوند خودشان را در یک کلاس درس می‌بینند که انتهایش به هنرپیشه شدن ختم می‌شود.

انگار که بازیگری سرنوشت محتوم همه اعضای این خانواده است و جز این راه دیگری ندارند. این که در این کلاس چقدر رشد کنند و نمره قبولی بگیرند یا نه تا حد زیادی بستگی به استعداد و پشتکار خودشان دارد. البته میزان نزدیکی فامیلی آنها با شخص علیرضا داوودنژاد هم تاثیر بسزایی در این زمینه دارد. مثلا زهرا و رضا که فرزندان دختر و پسر او هستند، نسبت به دیگران فرصت بیشتری برای حضور در جلوی دوربین پیدا کردند.

کبری حسن زاده، مادربزرگ ناتنی داوودنژادها نیز با این که دیر به این قافله پیوست در فیلم «مرهم» توانست یکی از نقش های اصلی را بازی کند. داوودنژاد کارگردان در مرحله پیش تولید کارهایش برای بسیاری از اعضای خانواده کارت دعوت می فرستد و آنها را برای حضور در یک طرح سینمایی فرا می خواند. این اقدام او به مذاق خیلی از منتقدان خوش نمی آید. آنها معتقدند نتیجه چنین روندی تولید فیلم های خانوادگی و دورهمی می شود و نباید انتظار یک خروجی جدی و حرفه ای از این فرآیند را داشته باشیم. البته این نکته را هم باید در نظر گرفت که جنس آثار این کارگردان بعضا بازیگران حرفه ای را طلب نمی کند. جنسی که می توانیم اسمش را بازتولید زندگی روزمره، واقعگرایی صرف یا بازسازی لحظات عادی بگذاریم. این فیلم ها به بازیگرانی نیاز دارد که همدیگر را از قبل بشناسند و در کنار هم زندگی کرده باشند.

مثلا در فیلم کلاس هنرپیشگی قرار است تبعات بالارفتن قیمت سکه در یک خانواده را شاهد باشیم. افرادی که قبلا درباره این موضوع با هم جر و بحث کرده اند و تجربه های زیادی از قهر و آشتی دارند، بهتر می توانند این رخدادها را باورپذیر جلوه بدهند. در این موقعیت، شهرت بازیگران و میزان تجربه شان در سینما و خیلی چیزهای دیگر اهمیت خود را از دست می دهد.

داوودنژاد در مسیر فیلمسازی اش هرچه جلوتر آمد، تمایلش به استفاده از اقوام و اطرافیان به عنوان باریگر بیشتر شد. این روند در فیلم کلاس هنرپیشگی به اوج خود رسید و همه فامیل از کوچک و بزرگ جلوی دوربین او حاضر شدند. با این حال او در زمان هایی که سراغ بازیگران غریبه رفته نتیجه بدی نگرفته است. مثلا طناز طباطبایی یکی از بهترین بازی هایش را در فیلم «مرهم» ارائه داد و رضا عطاران نیز در فیلم «هوو» خوش درخشید.

از بین اقوام آقای کارگردان، برادر و پسرش سهم بیشتری در فیلم هایش داشته اند. رضا داوودنژاد در فیلم های بچه های بد، مصائب شیرین، تیغ زن، هوو، مرهم و کلاس هنرپیشگی جلوی دوربین رفت. محمدرضا داوودنژاد نیز از نیاز تا کلاس هنرپیشگی بازیگر ثابت بیشتر فیلم های برادرش بوده است.

زهرا داوودنژاد در «عاشقانه» منشی صحنه بود. در بچه های بد و کلاس هنرپیشگی بازی کرد و در هوو به عنوان دستیار کارگردان در کنار پدر قرار گرفت. البته در فیلم کلاس هنرپیشگی روابط خانوادگی واقعی بر هم خورده بود. مثلا زهرا باید نقش برادرزاده عموی واقعی اش را بازی می کرد، ولی در این فیلم در نقش دختر او جلوی دوربین رفت.

او چندی پیش در مصاحبه ای به عشق و علاقه اعضای خانواده اش به سینما اشاره کرد و گفت: ما در خودمان هم سینما را زندگی می کنیم. بعضی اوقات ناخودآگاه وقتی در حال صحبت با هم هستیم مثلا من پدرم را با کادر می بینم. ما مدام در حال تصویرسازی در ذهنمان هستیم.

احترام السادات حبیبیان، مادر داوودنژادها نیز در مرهم و هوو با دیگر اعضای خانواده به عنوان بازیگر نقش مادر همکاری کرد. به این فهرست باید غزل بدیعی (خواهر زنده یاد عسل بدیعی و همسر رضا داوودنژاد) را هم اضافه کنیم که فامیل سببی این خانواده محسوب می شود.

در شرایطی که روابط انسانی زمانه ما دستخوش تغییراتی شده و اعضای دور و نزدیک اقوام و فامیل از یکدیگر فاصله گرفته اند باید قدر این اتحاد و انسجام خانوادگی را دانست. داوودنژاد مثل یک نخ تسبیح همه مهره های اطرافش را جمع می کند و کنار هم می نشاند. او برای اطرافیانش ایجاد اشتغال می کند و به آنها فرصتی برای دیده شدن می دهد. اما وقتی از دایره فیلم های کارگردان خارج می شویم، درمی یابیم لطف دوستانه او برای حرفه بازیگری ثمرات چندانی نداشته است. بازیگرانی که او در بین اعضای خانواده اش پرورش داده در فیلم های دیگران کار خاصی نکرده و حرفی برای گفتن نداشته اند. انگار این بازیگران خلق شده اند تا فقط عضو ثابتی از فیلم های خود داوودنژاد باشند.

احسان رحیم زاده