فیروزه كوه های لرستان

گهر یكی از زیباترین دریاچه های ایران است كه با حدود یك و نیم كیلومتر طول و ۷۰۰ متر عرض و ۲۸ متر عمق در ۳۳ كیلومتری جنوب شرقی دورود با ارتفاع دو هزار و۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده «اشترانكوه» واقع شده است

●گهر

گهر یكی از زیباترین دریاچه های ایران است كه با حدود یك و نیم كیلومتر طول و ۷۰۰ متر عرض و ۲۸ متر عمق در ۳۳ كیلومتری جنوب شرقی دورود با ارتفاع دو هزار و۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده «اشترانكوه» واقع شده است. طبیعت این منطقه به خصوص در بهار و تابستان بسیار زیبا است. گهر به احتمال زیاد در اثر وقوع یك زمین لرزه بزرگ به وجود آمده است. این دریاچه بر روی گسل اصلی امروزی زاگرس (بخش دورود) قرار دارد. بنابراین این دریاچه احتمالاً در اثر جنبش گسل دورود و رویداد یك زمین لغزش- سنگ ریزش تشكیل شده. دریاچه گهر زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات وحشی است كه ساحل آن به جز قسمت مدخل دریاچه كه ساحلی ماسه ای دارد و به تدریج عمیق می شود در كلیه نقاط دارای ساحلی صخره ای است كه برای شنا اصلاً مناسب نیست.

در قسمت پایین دریاچه، جنگلی انبوه وجود دارد كه متاسفانه به دلیل عدم رعایت كوهنوردان و برخی گردشگران در شرف نابودی است. در قسمت بالای دریاچه نیز كه دارای ساحلی ماسه ای است جنگلی انبوه وجود دارد كه این جنگل هم در معرض خطر است.

از قسمت بالا، جوی آبی به دریاچه می ریزد كه ادامه آن به دریاچه ای دیگر منتهی می شود. با حدود ۴۰ دقیقه پیاده روی می شود به این دریاچه (گهر دوم یا گهر پایین) رسید كه یكی از زیباترین آكواریوم های طبیعی است. عمق آن كم است و ماهیان كف دریاچه را با كمی دقت می شود به خوبی دید. تا چند سال پیش كوه های اطراف دریاچه چراگاه دام عشایر بوده است. چرای بی رویه دام در كوه های اطراف باعث تخریب سرسبزی و سستی خاك شده و با بارش هر باران سیلی از گل و لای كوه به داخل دریاچه می ریزد. دریاچه دوم گهر به همین علت در شرف قربانی شدن است. هر دو دریاچه گهر دائمی و شیرین اند. احداث جاده الیگودرز گهر در سال ۸۱ یكی از عوامل دیگر تخریب این منطقه است.

اگرچه با تلاش مسئولان محیط زیست از ادامه كار جلوگیری شد و هم اكنون تردد ماشین در این جاده ممنوع است. منطقه حفاظت شده اشترانكوه علاوه بر دریاچه زیبای گهر، تونل برفی كمندان، پریزكوه، چشمه وقت ساعت و دره اسپر را نیز دربرمی گیرد. این منطقه ۹۸ هزار هكتار وسعت دارد و یكی از مهمترین منابع طبیعی ایران به شمار می آید. دسترسی به این دریاچه از طریق شهر دورود امكان پذیر است. از راه بربرود در الیگودرز نیز می توان به این دریاچه رفت. كوهنوردان معمولاً به قله اشترانكوه صعود می كنند و برای رسیدن به گهر از مسیر آبادی تیان حركت می كنند. برای رفتن از مسیر تیان می توان از راه آهن تهران - خرمشهر استفاده كرد و در ایستگاه دربند از قطار پیاده شد. تیر و مرداد بهترین زمان سفر به این دریاچه است. با توجه به گستردگی منطقه و دیدنی های بی شمار آن برنامه سفر باید دست كم سه روزه باشد. برای طی كردن مسیر پیاده به سمت دریاچه باید كفش مناسب پیاده روی و برای جلوگیری از آفتاب سوختگی باید كرم ضدآفتاب به همراه داشت. اگر برنامه سفر طولانی تر باشد می شود سری هم به سایر دیدنی های لرستان زد.

● قلعه فلك الافلاك

قلعه فلك الافلاك مهمترین اثر باستانی لرستان، با پنج هزار و ۳۰۰ متر مربع مساحت بر فراز تپه ای در مركز شهر خرم آباد، با چشم اندازی فوق العاده زیبا قرار گرفته است. حریم این تپه باستانی از شرق و جنوب غربی به رودخانه خرم آباد و از غرب به خیابان و محله دوازده برجی و از سمت شمال به خیابان فلك الافلاك محدود می شود. نام قدیم آن كه به دوران ساسانیان برمی گردد، دژ شاپورخواست است. این قلعه دارای ۸ برج مدور و دیوارهای بلند و مستحكم است. وسعت محوطه باستانی كه محل واقعی تحولات تاریخی بناست، حدود ۳۰۰*۴۰۰ متر مربع و ارتفاع تپه با احتساب دیوارهای بنا از سطح خیابان های مجاور حدود ۴۰ متر است. فضای داخلی بنای فعلی به چهار تالار نسبتاً بزرگ حول دو حیاط و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است. ابعاد حیاط اول ۵/۳۱*۲۲ متر و ابعاد حیاط دوم ۲۹* ۲۱متر است. در ورودی بنا در سمت شمال و در بدنه برج شمال غربی تعبیه شده است.

دورتادور قلعه را پرتگاهی فرا گرفته كه دارای پوشش گیاهی است و راه ورود به فلك الافلاك را دشوارتر می كند. نام این قلعه به مفهوم آسمان نهم و بالاترین فلك است كه به طور مجازی دست نیافتنی بودن آن را می رساند.

این بنا علاوه بر ویژگی های معماری پرصلابت، گنجینه ای منحصر به فرد نیز دارد. این گنجینه دارای بخش های باستان شناسی و مردم شناسی است و ابزارهای سنگی عهد حجر، سفالینه های پیش از تاریخ، مهرهای متنوع سنگی، اشیای بی نظیر و مقدس مفرغی، ظروف و اشیای مربوط به دوران اسلامی و نمونه هایی از سنگ مزارهای منقوش لرستان را در دل خود جای داده است. در فضای داخلی این قلعه، به غیر از مجموعه موزه، كتابخانه تخصصی، آزمایشگاه تحقیقاتی مرمت آثار تاریخی و چایخانه نیز دایر شده و در حال بهره برداری است. از دیگر دیدنی های لرستان می توان به مناره آجری (جنوب خرم آباد)، سنگ نبشته (شرق خرم آباد)، پل شكسته (جنوب خرم آباد)، آبشار نوژیان (۵۱ كیلومتری جنوب شرقی خرم آباد) و غار دوشه (۴۵ كیلومتری جنوب غرب خرم آباد) اشاره كرد.