بگو با که دوستی تا بگویم کیستی!

در بین همه موجودات هستی، انسان تنها موجودی است که خصلت اجتماعی بودن، او را از سایر مخلوقات متمایز کرده است. بر این اساس تاثیرپذیری و تاثیرگذاری از ‌ویژگی‌های روحی و روانی انسان‌ها …

در بین همه موجودات هستی، انسان تنها موجودی است که خصلت اجتماعی بودن، او را از سایر مخلوقات متمایز کرده است. بر این اساس تاثیرپذیری و تاثیرگذاری از ‌ویژگی‌های روحی و روانی انسان‌ها تلقی می‌شود. افراد برای دوری از تنهایی، بهره‌گیری از تجارب دیگران، احساس هم‌دردی، ارتقای سلامت روان و در میان گذاشتن غم و شادی، نیازمند برقراری ارتباط با دیگران و انتخاب دوست هستند....

بی‌شک، دوستان تاثیر به‌سزایی در زندگی اجتماعی انسان‌ها دارند، به گونه‌ای که دوستان خوب موجب سربلندی، رشد و شکوفایی و دوستان بد و نامناسب سبب سرافکندگی، سقوط و تنزل فرد خواهند شد، بنابراین، می‌توان از برقراری رابطه با دوستان، به شخصیت افراد پی برد. روا‌ن‌شناسان اجتماعی می‌گویند: «بگو با که دوستی تا بگویم کیستی.»

شواهد و یافته‌های مطالعات متعدد، حکایت از نقش موثر دوستان و هم‌سالان در دوره نوجوانی به عنوان مهم‌ترین نقطه اتکای افراد دارد، به طوری که عملکرد گروه هم‌سالان جانشین خانواده و به حاشیه رفتن والدین در زندگی (منبع احترام شخصی، ثبات و استواری در دوره نوجوانی و منبع قدرت و الگویی برای رشد اخلاقی و عقلانی) خواهد شد. البته در پاره‌ای از موارد، متاسفانه گروه هم‌سالان عملکرد منفی دارند، به طوری که در گرایش نوجوانان و جوانان به رفتارهای خطرناک مانند مصرف موادمخدر و روان‌گردان‌ها موثرند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد افراد معتاد، توسط دوستان با موادمخدر آشنا شده‌اند. به عبارت دیگر، فشار دوستان و هم‌سالان در این دوران، سبب خواهد شد، نوع تربیت خانوادگی فرد تحت‌الشعاع قرار گیرد و نوجوانان برای پذیرفته شدن از طرف دوستان، با ورود به گروه‌های کج‌رو و منحرف اقدام به کسب هویت، تثبیت آن و ابراز وجود کنند.

۷ ویژگی دوستان ناسالم

۱) تقید نداشتن به مبانی دینی و دوری از انجام واجبات و ترک نکردن محرمات.

۲) ارتباط مستمر با دیگر افراد فاسد و بی‌بند و بار.

۳) وجود افکار منفی و وسوسه برای گرایش به رفتارهای پرخطر(مصرف سیگار، مواد مخدر و روان‌گردان‌ها، الکل، روابط سوءاخلاقی و...) با هدف خوش‌گذرانی.

۴) هرز‌گی و تقید نداشتن به مبانی اخلاقی.

۵) صداقت نداشتن و دروغ‌گویی.

۶) بروز رفتارهای پرخاشگرانه و ستیزه‌جویانه.

۷) برقراری ارتباط به ظاهر دوستانه و ایجاد باورهای غلط در افراد سالم با هدف گمراه کردن آنان.نقش والدین در پیشگیری از تاثیر نامناسب فشار هم‌سالان

والدین باید با درک صحیح قدرت فشار گروه هم‌سالان روی فرزندان‌شان در دوره نوجوانی (به ویژه برای پیشگیری از مصرف سیگار، قلیان، موادمخدر و رون‌گردان‌ها) نسبت به رفتار صحیح و صادقانه با فرزندان مبادرت ورزند. بر این اساس، توجه والدین به موارد ذیل جایگاه مهمی در عدم تاثیرگذاری فشار گروه هم‌سالان بر فرزندان‌شان خواهد داشت.

۸ توصیه مهم به والدین

۱) مهارت نه گفتن در مقابل پیشنهادها و درخواست‌های نامناسب و مقاومت در برابر خواسته‌های نامشروع دوستان را به فرزندان‌مان آموزش دهیم.

۲) به یاد داشته باشیم، والدینی که اعتراض فرزند را حاضر جوابی، مخالفت آنان را بی‌احترامی و مقاومت‌شان را دعوا در منزل تعبیر نمی‌کنند، موجب ابراز وجود و آمادگی فرزندان‌شان در برابر فشار دوستان خواهند شد.

۳) نسبت به تقویت اعتماد به نفس فرزندان و آموزش مهارت تصمیم‌گیری‌ منطقی اهتمام ورزیم. این امر مهم سبب خواهد شد نوجوان به راحتی تابع فشار گروه هم‌سالان نشود.

۴) ارتباط موثر والدین با فرزندان سبب شکل‌گیری هویت سالم و تثبیت هویت فرزندان خواهد شد.

۵) آموزش مهارت ارتباط اجتماعی، آیین‌ دوست‌یابی و شناساندن حد و مرز دوستی سبب خواهد شد فرزندان با کسانی که مدل و سبک زندگی آنان مناسب است، ارتباط برقرار کنند و از انحراف احتمالی آنان جلوگیری شود.

۶) اعمال نظارت غیرمستقیم والدین بر دوستان فرزندان‌شان، با هدف شناخت کامل از شخصیت‌ آنها، تاثیر قابل توجهی در پیشگیری از انحراف احتمالی فرزندان خواهد داشت. به طور مثال، برپایی مهمانی، شرکت در ورزش‌های دسته‌جمعی، دعوت دوستان فرزندان به منزل و... سبب افزایش شناخت بهتر و بیشتر خواهد شد.

۷) غنی‌سازی اوقات فراغت فرزندان سبب خواهد شد تا آنان از گرایش به افراد نامناسب و پرسه زدن در خیابان‌ها و... اجتناب کنند.

۸) توجه به تغییرات رفتاری فرزندان اعم از پنهان‌کاری، ستیزه‌جویی، افت تحصیلی و علایم استفاده از سیگار، موادمخدر و نظایر آن، سبب ممانعت از غرق شدن آنان در رفتارهای پرخطر خواهد شد. در این صورت کنترل رفت و آمد و قطع استمرار دوستی با افراد ناسالم مورد تاکید است.

دکتر حمید صرامی