تحول حوزه های علمیه یک راهبرد استراتژیک

ما در زمانه و دوره ای زندگی می‌کنیم که همه چیزدر حال دگرگونی است؛لذا حوزه علمیه نیز باید متحول شود.البته این تحول باید بر اساس حفظ سنت حسنه گذشتگان باشد. ‌
در گذشته در حوزه های …

ما در زمانه و دوره ای زندگی می‌کنیم که همه چیزدر حال دگرگونی است؛لذا حوزه علمیه نیز باید متحول شود.البته این تحول باید بر اساس حفظ سنت حسنه گذشتگان باشد. ‌

در گذشته در حوزه های علمیه طلاب برای خواندن فلسفه و عرفان یا دروسی مثل جامعه شناسی تکفیر می شدند، اما در طول ۳۰ سال بعد از انقلاب نه تنها دیگر کسی را به خاطر خواندن جامعه شناسی سرزنش نمی کنند بلکه حوزه های امروز تمام یا اکثر علوم انسانی را در درون خود دارد و نهادهای گوناگون و متنوعی به صورت تطبیقی تا مقطع دکترا بر روی این رشته ها کار می کنند.‌

در طول ۳۰ سال گذشته متفکران بسیاری در رشته های گوناگون با دغدغه نظام سازی و تولید نظریه و فکر و اندیشه و نرم افزار برای حل مشکلات نظام اجتماعی و سیاسی اندیشه تولید کرده اند.‌

نقش بی بدیل نهاد روحانیت در حفظ و اصلاح نظام اجتماعی همواره مورد توجه بوده است به تعبیر استاد شهید مرتضی مطهری “کسانی که آرزوی اعتلای آیین مبین اسلام را درسر دارند و درباره علل ترقی و انحطاط مسلمین در گذشته دور و نزدیک می اندیشند، نمی توانند درباره دستگاه رهبری آن، یعنی سازمان مقدس روحانیت نیندیشند و آرزوی ترقی و اعتلای آن را درسر نداشته باشند و از مشکلات و نابسامانی های آن رنج نبرند؛ زیرا قدر مسلم این است که هرگونه صلاح و اصلاحی در کار مسلمین رخ دهد، یا باید مستقیما به وسیله این سازمان که سمت رسمی رهبری دینی مسلمین را دارد، صورت بگیرد و یا لااقل، این سازمان با آن هماهنگی داشته باشد. اگر به فرض، حرکتی اصلاحی و دینی از ناحیه فرد یا افرادی آغاز گردد و سازمان روحانیت آمادگی و هماهنگی نداشته باشد، گمان نمی رود موفقیت زیادی نصیب گردد.”‌

بدیهی است حوزه‌های علمیه استعداد و ظرفیت این را دارند که نه‌تنها در جهان اسلام بلکه در کل جامعه بشری یک تحول فکری و فرهنگی ایجاد کنند همان‌گونه که امام خمینی(ره) با برداشت از اسلام ناب محمدی،‌ تحول عظیمی در جوامع بشری ایجاد کرد. در حقیقت انقلاب اسلامی محصول تحول در حوزه های علمیه است.‌

رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از اساتید، فضلا، پژوهشگران و مبلغان حوزه های علمیه قم، مشهد و اصفهان با اشاره به ظرفیت بسیار بالا و نسل بالنده کنونی حوزه های علمیه و خدمات علمی آنها تاکید کردند:” آینده نگری، مدیریت تحول، برنامه ریزی علمی، بازنگری در متون آموزشی، سیاستگذاری متناسب با نیازهای علمی حوزه ها و ترسیم چشم انداز آینده و اهتمام بیش از پیش به کرسی های آزاداندیشی علمی از ضرورت های اساسی ادامه حرکت رو به رشد و افزایش نفوذ و تاثیرگذاری حوزه های علمیه با توجه به رشد سریع و پرشتاب تحولات و فناوری های نوین است.” ‌

ایشان با تاکید بر لزوم نهادینه شدن آینده نگری در حوزه های علمیه، نقش شورای عالی حوزه علمیه قم، بزرگان و حضرات مراجع را در این خصوص یادآور شدند و افزودند:” با توجه به مسئولیت سنگین حوزه های علمیه و روحانیت درخصوص دینداری مردم، اهمیت آینده نگری بسیار مضاعف است.”

ضرورت تحول در حوزه های علمیه امروز بیش از پیش احساس می شود. در بحبوحه جنگ اندیشه ها و در دنیایی که فساد از در و دیوار آن می‌بارد و حتی با استفاده از موبایل، برنامه‌های بسیار مستهجنی در میان جوانان پخش می‌شود باید زمینه را برای پر کردن خلا ها موجود فراهم کرد و اجازه نداد که دشمنان اسلام و انقلاب محفوف به هر رنگ و پوششی در ذهن و روح جامعه رسوخ کنند.‌

حمید حسین زاده