نظری بر اسامی و القاب حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام

حضرت معصومه علیهاالسلام نیز چون حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام دارای مقام شفاعت است

برای این مجلله عظیم الشان اسامی چند نقل كرده‌اند كه عبارتند از:

●فاطمه:

ایشان هم نام حضرت زهراعلیهاالسلام و فاطمه یا فاطمه كبری‏ نامیده شده است. در روایتی درباره مقام والا و عظمت‏ شان حضرت زهراعلیهاالسلام و علت ‏نامیده شدن ایشان به فاطمه آمده است:

محمد بن مسلم گفت: از ابوجعفر امام باقرعلیه السلام شنیدم كه فرمود:

فاطمه دارای جایگاهی كنار درِ جهنم است. وقتی روز قیامت می‏شود، میان دو چشم هر نفر، مومن یا كافر نگاشته می‏شود. آنگاه به كسی‏ كه دوستدار اهل‏بیت است و گناهان فراوانی دارد، دستور داده ‏می‏شود به آتش افكنده گردد. وقتی حضرت فاطمه آن شخص را می‏بیند، می‏گوید: بارالها! مولای من! مرا فاطمه نام نهادی و به واسطه من‏ می‏خواستی از كسانی كه دوستدار من و ذریه‏ام هستند درگذری.‏ وعده‏ات حق است و تو از وعده‏ات تخلف نمی‏كنی.

حضرت معصومه علیهاالسلام نیز چون حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام دارای مقام شفاعت ‏است. و احتمالا نامیده شدن وی به فاطمه بی ‏ارتباط با این مقام‏ نبوده است. به هر تقدیر به واسطه این بانوی گرامی بسیاری از شیعیان داخل بهشت می‏گردند. در این‏ باره امام صادق علیه السلام می‏فرماید: بدانید برای بهشت هشت در است؛ سه تا از آنها به سوی قم‏ باز می‏شود. در آنجا بانویی قبض روح می‏شود. او از جمله ‏فرزندانم، و نامش فاطمه دختر موسی است. به شفاعت او همه شیعیان ‏داخل بهشت می‏گردند.

در آن زمان خداوند عزیز و والامرتبه می‏فرماید: درست گفتی، تو را فاطمه نام نهادم و می‏خواستم به خاطر تو از كسی كه دوستت ‏دارد، و پیرو توست و به خاندانت علاقمند و پیرو آنان است، درگذرم. پیمانم حق است و من خلف وعده نمی‏كنم؛ به این سبب به‏ بنده‏ام فرمان داخل شدن در آتش را دادم تا تو درباره او شفاعت ‏كنی. تو را شفیع قرار دادم تا برای ملائكه و پیامبران و فرستادگانم و صاحبان این توقفگاه، جایگاه و منزلتت در پیشگاه من ‏مشخص شود. هر كس را كه دیدی میان دو چشمش كلمه مومن است، می‏گیری ‏و داخل بهشت می‏كنی.

امام رضا علیه‌السلام فرمود:«من زار المعصومه بقم كمن ‏زارنی‏»؛ هر كس معصومه را در قم زیارت كند، مانند كسی است كه مرا زیارت كرده است.

حضرت معصومه علیهاالسلام نیز چون حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام دارای مقام شفاعت ‏است؛ و احتمالا نامیده شدن وی به فاطمه بی ‏ارتباط با این مقام‏ نبوده است. به هر تقدیر به واسطه این بانوی گرامی بسیاری از شیعیان داخل بهشت می‏گردند. در این‏ باره امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

«... الا ان للجنهٔ ثمانیهَٔ ابواب، ثلاثه منها الی قم. تقبض فیها امراه هی من ولدی و اسمها فاطمه بنت موسی تدخل بشفاعتها شیعتی ‏الجنهٔ باجمعهم»؛ آگاه باشید، برای بهشت هشت در است؛ سه تا از آنها به سوی قم‏ باز می‏شود. در آنجا بانویی قبض روح می‏شود. او از جمله ‏فرزندانم، و نامش فاطمه دختر موسی است. به شفاعت او همه شیعیان ‏داخل بهشت می‏گردند.

برخی از نویسندگان در توضیح روایت فوق گفته‏اند:

مقتضای این خبر آن است كه از برای آن مخدره (فاطمه معصومه) در نزد خدای تعالی مقام محمودی است كه شفاعت نمودن آن مخدره ‏باشد(در) روز جزا. و از برای او نزد خدا شانی است عظیم كه آن ‏حضرت و هكذا برادرش حضرت رضا علیه‌السلام كه در زیارتش می‏فرماید:«ان لك‏ عندالله شانا من الشان.» و هكذا حضرت جواد. در كتاب مفتاح‏الجنان مذكور است كه حضرت رضا فرمود: هر كه زیارت كند او را همچنان است كه مرا زیارت كرده است. گرچه مولف مفتاح معلوم ‏نیست، اما از احادیث معتبر نیز چنین مطلبی استفاده می‏شود. در حدیث است كه «من زار ذریتهما كانما زارهما»؛ هر كس ذریه حضرت‏ حسن و حسین را زیارت كند، مثل كسی است كه خود آنها را زیارت‏ كند. حضرت معصومه و حضرت عبدالعظیم حسنی نیز مشمول همین حكم‏ هستند.

آری، حضرت معصومه از مقام محمود یعنی مقام شفاعت ‏برخوردار است.

یا بضعهٔ الرساله:

یاد مدینه كردم با گوش جان شنیدم

لبیك را ز بالا تا در حرم رسید

آیا شد آشكارا قبر نهان زهرا؟

یا فاطمه ز هر سو با گوش جان شنیدم

بنت امام كاظم اخت امام هشتم

باشد شفاعتش را روز جزا امیدم

یا بضعهٔ ‏الرساله، ما را مران ز درگه

گشتم گدای كویت از غیر، دل بریدم

بر زاده برادر، جان جواد سوگند

رحمی، اگر چه زیر بار گنه خمیدم

یا فاطمه، شفاعت از روسیاهی‏ام كن

تا خلق روز محشر بینند رو سپیدم

●معصومه:

حضرت فاطمه معصومه مستغرق در عبادت، و از آلایش به معاصی و زشتی‌ها پیراسته و عصمت مادرش زهرا علیهاالسلام در او تجلی نموده است.بر اساس پاره‏ای از روایات، لقب معصومه از سوی امام رضا علیه السلام به ‏این بانوی عظیم الشان اعطا گردید. علامه مجلسی در این باره ‏گوید: امام رضا علیه‌السلام در جایی فرمود:«من زار المعصومه بقم كمن ‏زارنی‏»؛ هر كس معصومه را در قم زیارت كند، مانند كسی است كه مرا زیارت كرده است.

بر اساس رویای صادقه نسب‏ شناس گرانقدر مرحوم آیهٔ الله ‏سیدمحمود مرعشی نجفی(م ۱۳۳۸ ه .) این لقب از طرف امام ‏صادق علیه‌السلام بر حضرت معصومه اطلاق شده است. در این رویا امام ‏صادق علیه‌السلام به آیهٔ الله نجفی كه با دعا و راز و نیاز تلاش پی‏گیری‏ را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز كرده بود، خطاب ‏فرمود: «علیك بكریمه اهل‏بیت‏»؛ بر تو باد به كریمه اهل‏بیت.

●كریمه اهل‏بیت:

حضرت معصومه در زبان علما و فقهای شیعه به لقب «كریمه ‏اهل‏بیت‏» یاد می‏شود. از میان بانوان اهل‏بیت این نام زیبا تنها به او اختصاص یافته است.بر اساس رویای صادقه نسب‏ شناس گرانقدر مرحوم آیهٔ الله ‏سیدمحمود مرعشی نجفی(م ۱۳۳۸ ه .) این لقب از طرف امام ‏صادق علیه‌السلام بر حضرت معصومه اطلاق شده است. در این رویا امام ‏صادق علیه‌السلام به آیهٔ الله نجفی كه با دعا و راز و نیاز تلاش پی‏گیری‏ را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا علیهاالسلام آغاز كرده بود، خطاب ‏فرمود: «علیك بكریمه اهل‏بیت‏»؛ بر تو باد به كریمه اهل‏بیت.

●لقب‌های حضرت معصومه علیهاالسلام از زیارتنامه‏ها

تا آنجایی كه ما اطلاع یافتیم، سه ‏زیارتنامه برای حضرت معصومه ‏ذكر شده است: یكی از آنها مشهور و دوتای دیگر غیرمشهوراست.

اسامی و لقب‌هایی كه برای حضرت معصومه در دو زیارتنامه غیرمشهور ذكر شده، به قرار ذیل است:

طاهره(پاكیزه)؛ حمیده(ستوده)؛ برّه(نیكوكار)؛ رشیده(رشد یافته)؛ تقیه(پرهیزكار)؛ رضیه(خشنود از خدا)؛ مرضیه (مورد رضایت ‏خدا)؛ سیده طاهره(بانوی پاكیزه)؛ سیده ‏صدیقه(بانوی بسیار راستگو)؛ سیده رضیه مرضیه (بانوی خشنود از خدا و مورد رضای او)؛ سیده ‏نساء العالمین(سرور زنان عالم).

●لقب‌های دیگر آن بانو

محدثه و عابده و مِقدامه(بانوی پیشتاز) از دیگر صفات و القابی ‏است كه برای حضرت معصومه عنوان شده است.