شارلاتانیسم در موسیقی کمتر است

گفت و گو با شاهین فرهت, آهنگساز

در حال برانداز کردن همه چیز هستم و تازه رسیده‌ام به قاب عکس‌ها که شاهین فرهت، سینی چای در دست از پله‌ها پایین می‌آید تا با هم گپ بزنیم.

به قول خودش مصاحبه زیاد داشته، درباره کارهایش زیاد حرف زده، بارها توضیح داده هر سمفونی را چرا ساخته و به چه فکر می کرده که ایده ساختن آن به ذهنش آمده و.... بارها از وضع​ دانشگاه های موسیقی و ارکسترها حرف زده و این بار دوست دارد وارد یک فضای دیگر شویم.

اصلا از ابتدا هم قرارمان همین بود​. قرار بود با هم حرف بزنیم و تنها به گفت و گوهای مرسوم و معمولی همیشگی رسانه ها محدود نشویم. من هم آمده بودم که صبح پنجشنبه حرف های تازه ای بزنم که تکراری نباشند​ و همین طور هم شد. از هر دری با هم حرف زدیم. از موسیقی، زندگی، شعر، خاطرات خوش خانه ای که حالا ما در آن نشسته بودیم و سال ها پیش بنان و قوامی و چند​ خواننده و شاعر و نوازنده می آمده اند و با پدر شاهین فرهت حرف می زده اند.

دنیاست دیگر.... روزگاری دقیقا همان جا پشت سر ما بنان می نشسته و قوامی و سرمد که شاعر بوده.... و حالا ما نشسته ایم​ و این یعنی گذر زمان که روزگار چرخیده و چرخیده تا رسیده به این که ما بنشینیم اینجا و حرف بزنیم، اما به شرط این که گفت و گویی متفاوت با شاهین فرهت داشته باشیم.

​ نام سمفونی ما را به یاد سمفونی بتهوون می اندازد. این در حالی است که در کشور خودمان هم سمفونی های زیادی ساخته می شود، اما​ چندان شناخته شده نیست. دلیلش​ از نظر شما چیست؟

در موسیقی کلاسیک سمفونی به قطعه ای ارکسترال گفته می شود که از چند بخش مجزا به نام موومان تشکیل شده باشد. هر سمفونی دارای فرمِ سونات است. فرم سمفونی درحقیقت همان فرم چهاربخشی یا چهار موومان است و قدمت آن به قرن هجدهم میلادی در اروپا باز می گردد.

سمفونی محصول آهنگسازان کلاسیک بخصوص هایدن و موتسارت است که پایه و اصل موسیقی کلاسیک و زمینه ای برای موسیقی کلاسیک است ​ که بتهوون آن را به اوج خود می رساند و یوهان سباستین باخ، یوزف هایدن و در شکل گیری آن تأثیر بسزایی داشته اند. می دانید بتهوون بزرگ ترین سمفونیست جهان است در اصل خودش سمفونی را ایجاد کرده است؛ بنابراین مردم ایران حق دارند سمفونی را ایرانی ندانند و مثل بقیه ​ هم از نظر اسم و هم از جهت فرم آن را خارجی بدانند.

اما هایدن آهنگساز بزرگ قصد داشت این موسیقی جهانی شود و صد در صد موفق بود. می دانید همین لحظه که من و شما داریم حرف می زنیم در چند صد شهر دنیا سمفونی های بتهوون در حال اجراست و سمفونی چایکوفسکی و باخ را تمرین و اجرا می کنند! اما به هرحا ل این موضوع که مردم ایران سمفونی های داخل کشورمان را نمی شناسند نکته ای است که جای تامل دارد.

پس در واقع اصل سمفونی به کدام کشور مربوط است؟

پیانو از نظر شما اهل کجاست؟

اهل همه جای دنیا. یک ساز بین المللی است.

نه تنها در ایران بلکه در همه دنیا سوال کنید ممکن است خیلی ها ندانند پیانو اصلش ایتالیایی است اما هر جای دنیا که بروید یک پیانو هست و مردم پیانو را می شناسند. سمفونی هم دقیقا مانند پیانوست و پاسپورت جهانی دارد. اما سه تار چطور؟ شما حاضرید آن را ساز جهانی بنامید؟

نه.

دقیقا همین طور است و من به​عنوان یک آهنگساز ایرانی از این موضوع ناراحتم و همیشه تاسف می خورم.

از نظر شما چرا سه تار این فرصت را پیدا نکرده است؟

سه تار، سازی است با یک دینامیک خاص و محدود. در همین تالار وحدت خودمان پیانو بزنیم بدون تقویت صدا تا بالکن های چهارم هم صدا را می شنوند. اما سه تار برای نواختن در یک اتاق درست شده و طبیعی است که نتواند در یک سالن بزرگ نواخته شود و مردم را جذب کند.

اجازه دهید به بحث خودمان بازگردیم. داشتیم از دلایل ارتباط نداشتن مردم ایران با سمفونی می گفتیم. از نظر شما دلیل این اتفاق چیست؟

این نوع موسیقی همگانی نیست. برای تیپ شخصیتی است که مطالعه داشته باشد. اساسا هر هنر قوی و عمیقی احتیاج به مطالعه دارد. من و شما شعر حافظ را می​خوانیم و راحت از کنارش رد می شویم و نمی​توانیم معنای درونی اش را بفهمیم، چون برای فهم آن نیاز است تاریخ ادبیات بدانیم، با افکار حافظ آشنا باشیم و دشواری های شعری و سبک او در سرایش را بشناسیم. یعنی به یک حد نصاب سوادی نیاز داریم تا بتوانیم آن را بفهمیم وگرنه ​به قول مولانا از ظن خودمان یارش می شویم.

حالا این نکات را درباره موسیقی که تجریدی ترین این هنرهاست در نظر بگیرید.

طبیعی است​ مردم نتوانند با یک موسیقی کاملا علمی ارتباط مستمر و خوبی داشته باشند. اما به نظرم نباید همه ​ را به گردن مردم انداخت و از کنار این موضوع گذشت. مساله مهم تری وجود دارد که از بس درباره اش حرف زده شده و به نتیجه ای نرسیده، همه​ خسته شده ایم.

منظورتان همان معضل همیشگی پخش آثار موسیقی است؟

بله دقیقا منظورم همین بخش ماجراست. ما کار می کنیم و زحمت می کشیم اما کار درست پخش نمی شود و به دست مخاطب نمی رسد.​بسیار برایم پیش آمده که کسی از من پرسیده ​ فلان قطعه شما یا آقای مشایخی را از کجا می توانیم تهیه کنیم و ما هم همیشه یک پاسخ داریم ؛ بروید ببینید ناشر کار را دارد یا نه! که البته اغلب اوقات کار تمام شده و در دفتر ناشر هم موجود نیست.

یک اثر وقتی در اروپا منتشر می شود به هر جا بروید هست​یا این که مردم آلبوم مورد نظرشان را تلفنی و اینترنتی سفارش می دهند و کمتر از ۴۸ ساعت به دستشان می رسد. همین امکانات فضای بیشتری​برای برقراری ارتباط میان مردم هنر ایجاد می کند.

یعنی از نظر شما مردم سمفونی ها را نمی شنوند که درباره شان تصمیم بگیرند.

بله، همین طور است. این موضوع متاسفانه بازخورد بین المللی خوبی​ برایمان دارد. وقتی به دیگر کشورها سفر می کنم از من می پرسند مگر در ایران هم سمفونی نویس دارید. خب چه توقعی داشته باشیم وقتی هنوز خیلی از جوان های خودمان نام استاد مشایخی و احمد پژمان را نشنیده اند و نمی شناسندشان!

برخی منتقدان می گویند سمفونی های ایرانی رگه هایی از موسیقی ایرانی ندارد و نتوانسته در کنار این موسیقی یک هویت ایرانی به خود بگیرد.به نظر شما اینطور است؟

من در رپرتوار موسیقی ایرانی، سمفونی​ای که به شیوه دقیق سمفونی باشد، نمی شناسم. در شیوه غربی اش استادم علیرضا مشایخی کارهایی نوشته اند و چند کار هم من دارم که کاملا شکل سمفونی غربی دارد وگرنه تم کار آهنگسازان ایرانی که من می شناسم رگه ایرانی هم دارد. ما همه متعلق به همین آب و خاک هستیم مگر می شود کارمان رگه های ایرانی نداشته باشد. من هم اول موسیقی ایرانی را شروع کردم.

اولین آثاری که در چهار پنج سالگی شنیدم موسیقی ایرانی بود. با ملودی های ایرانی آشنا شدم، چون اصلا بعد موسیقی ایرانی ملودیک است. کار احمد پژمان محصول احساس شخصی خود اوست. کار مشایخی محصول احساس شخصی خود اوست. اینها همه ایران دوست هستند و باور کنید تمام آهنگسازان ایرانی که اینجا کار می کنند کارهایشان رگه ایرانی دار​د.

بعد هم خداوند سلیقه های مختلف ​ آفریده است. شاید یک نفر موسیقی دوست نداشته باشد، یک نفر سمفونی دوست نداشته باشد و هزاران دوست داشتن و نداشتن دیگر... گل رز مظهر زیبایی و لطافت خاصی در ذهن ماست. شما باورتان می شود یک نفر از گل رز خوشش نیاید؟

خب به نظر من نه.

اما من کسی را می شناسم که از گل رز متنفر است. پس هر چیزی استثنایی دارد و این موضوع هم بخشی طبیعی از زندگی ماست. درباره سمفونی ها هم همین طور است بعضی موسیقی ها و سمفونی ها را مردم دوست می دارند و بعضی ها را هم نه. اما ​ معتقدم اگر این کارها درست معرفی شوند مخاطبان بسیاری خواهند داشت.

سال ها پیش در همین دانشکده هنرهای زیبای خودمان، هنرمندان بین المللی می آمدند. آلفرد برندل، امیل گیلس، هربرت فون کارایان و... به ایران می آمدند و اجرا داشتند. برندل بعد از یکی از اجرایش به من گفت دوست دارم باز هم بیایم ایران اجرا کنم. چه مردم گرمی دارید. من یک سونات از موتسارت می زنم و آنها چقدر مرا تشویق می کنند.

مردم ما خیلی هنردوست هستند. همین حالا هم که مدام می گویند مردم سی دی موسیقی نمی خرند جوان های زیادی را می شناسم که دنبال خرید آثار موسیقی کلاسیک هستند، آن هم در شرایطی که می بینیم موسیقی مانند گذشته در کشورمان صنعت ارزانی نیست. زمانی قیمت سی دی در ایران نصف اروپا بود اما حالا اینطور نیست و گران شده اما باز هم می بینیم ​جوان ها برای موسیقی هزینه می کنند.

خوشحالم که شما از معدود کسانی هستید که مردم را محکوم نمی کنید و نمی گویید آنها مقصر هستند.

مردم موسیقی را دوست دارند، اما آگاهی شان نسبت به انواع موسیقی و آثاری که تولید می شود، کم است. ما باید راهی برای ایجاد آگاهی پیدا کنیم. من​سوار مترو می شوم، عاشق مترو هستم چون می دانم کی راه بیفتم و کی برسم. حالا هم با مترو می روم دانشگاه. خیلی خوشحالم متروی تجریش نزدیکم است و صاف می روم دانشگاه. در مترو خیلی ها به من محبت دارند، می آیند می گویند کارهای شما را از کجا تهیه کنیم؟ همین نشان می دهد این مردم تشنه موسیقی خوب هستند​ کار به دستشان برسد و به آنها معرفی شود.

بگذارید یک چیز دیگر بگویم من نگران سمفونی و ارتباط مردم با آن نیستم. دلم برای موسیقی موتسارت برامز و بتهوون شور نمی زند. من نگران موسیقی ایرانی هستم که دارد فراموش می شود! سمفونی های بزرگ دنیا سر جایش هستند، اجرا می شوند و خیلی ها هم پشت این کارها ایستاده اند و زنده نگهشان داشته اند. این موسیقی ها اصلا برای اقلیم ما نبوده که بخواهم آنقدرها نگران از دست رفتنشان باشم.

من دلم برای موسیقی ایرانی شور می زند وقتی می بینم در شرایطی هستیم که جوانان ما آواز ایرانی برایشان ثقیل است. جوانان ما امروز موسیقی بتهوون را راحت تر گوش می دهند تا آواز ایرانی که چهچه می زند و این یعنی خطر بیخ گوشمان است.

یعنی در آینده نزدیک روزی فرا می رسد که بخشی از موسیقی کشورمان کاملا از بین رفته باشد؟

نه کاملا که از بین نمی رود، اما لطمه های جدی می بیند. هم اکنون هم شاهد این اتفاق هستیم. سال ها بود مردم با تصنیف ایرانی ارتباط بهتری داشتند تا موسیقی آوازی. حالا در عرصه تصنیف هم شاهد اتفاقات خوبی نیستیم. ما زمانی شیدا و عارف داشتیم، مرتضی خان محجوبی داشتیم، مجید وفادار، کلنل وزیری، روح الله خالقی، همایون خرم، علی تجویدی، مهدی خالدی و... تصنیف سازان بزرگی بودند که هنوز هم وقتی ساخته هایشان را می شنویم دوستشان داریم. اما دیگر چنین کارها و تصنیف سازهایی نداریم.

تغییر شکل تصنیف های امروزی چگونه است؟

تصنیف ها شده اند قطعاتی که در آنها جاز آمریکایی و پاپ انگلیسی با هم قاطی شده اند! نه تم های موسیقی های ایتالیایی و فرانسوی که سنگین تر هستند. آنچه با موسیقی ما آمیخته شده پاپی است که از سال های ۱۹۵۰ میلادی بیل هیلی و شاگردش الویس پریسلی در آمریکا و بیتلز و جان مکارتی در انگلیس به وجود آوردند. چیزهایی که ما در ایران می شنویم پشتوانه اش این است نه موسیقی ایرانی.

از تم های قوی تر موسیقی حرف زدید.کشورهای دنیا موسیقی های خوب هم زیاد دارند، پس چرا این نوع موسیقی وارد ایران شده است؟

موسیقی به هر هنری کمک می کند، اما از هیچ هنری کمک نمی گیرد. این هنر حتی به امور غیر هنری هم کمک می کند مثلا وقتی می خواهند آگهی تجاری یک کالا را پخش کنند موسیقی روی آن می گذارند، چون نمی توانند با موسیقی بروکنر این کار را بکنند مجبورند با یک ریتم چیپ پیش بروند و موسیقی سطح پایینی ​ ارائه کنند که مردم رفته رفته به آن عادت می کنند. این موضوع را بارها تحت عنوان تجاری شدن موسیقی مطرح کرده اند که فکر می کنم بهتر باشد کارشناسان درباره این موضوع صحبت کنند.

پس اجازه دهید کمی به علایق شخصی شما و آثارتان بپردازیم؛ سمفونی خیام، سمفونی فردوسی، سیکل آوازی سعدی، کانتات حافظ (نوعی قطعه موسیقی) ​و... به نظر می رسد شما با شعر فارسی رابطه بسیار خوبی دارید.

شعر برایم مقدس است و شش ستاره ما که پشتوانه زبان و ادبیات فارسی هستند فردوسی، خیام، نظامی، مولانا، سعدی و حافظ را بسیار دوست می دارم.

سمفونی ​فردوسی​ یکی از آثار ماندگار شماست. کمی درباره آن توضیح می دهید؟

بگذارید اول از سمفونی​خیام​ شروع کنم​ چون سمفونی شماره یک من است. این سمفونی تز فارغ التحصیلی من در دانشگاه نیویورک بود. وقتی فارغ التحصیل شدم استادم گفت​کاری بساز که هم آوازی باشد، هم فرم سمفونی داشته باشد و هم به ادبیات کشورت مربوط باشد. من هم خیام را انتخاب کردم و روی ۱۱ رباعی او سمفونی ساختم. بعد به این فکر افتادم خیام را که دوست دارم ، فردوسی و سعدی و حافظ را هم دوست دارم. برای حافظ سمفونی ننوشتم. یک کانتات​ساختم؛ ارکستر و آوازی که در ایران و خارج از ایران بارها اجرا شد . برای سعدی هم یک سیکل آوازی ساختم.

برای فردوسی هم سمفونی ساختم، چون فردوسی و شاهنامه اش داستانی دارد که باید آن را یک عمر مطالعه کرد. من ​ ادعایی ندارم که آن را درست فهمیده باشم اما در ذهن خودم ​ داستانی​پروراندم. می دانید ​کتاب شاهنامه فردوسی از یک بعد احساسی خیلی وسیعی برخوردار است، یعنی از لطیف ترین احساسات عاشقانه تا جنگ و پهلوانی و زور بدنی و.... ببینید چقدر ابعاد این کتاب وسیع است.

بنابراین من دو تا سمبل انتخاب کردم از قهرمانان وسیعی که در جامعه هستند. یکی رستم به​عنوان سمبل قدرت و یکی سیمرغ به​عنوان سمبل آرزوهایی که ما داریم و در دنیا اجرا نمی شود. سیمرغ یک مرغ خیالی است که در نهایت وقتی همه درها به رویت بسته شد به آن مراجعه می کنی. قسمت اول کار خود فردوسی است که یکی یکی قهرمانانش را توصیف می کند. قسمت آخر هم پایان کار فردوسی است. می دانید ​ سلطان محمود به فردوسی بدی کرد، البته مساله مادیات نیست. ظاهرا به فردوسی گفته بوده وقتی شاهنامه را تمام کنی برای هر بیتش به تو زر می دهم. اما بعد به او زر نمی دهد و زمانی که استاد در حمام بوده به جای طلا نقره می فرستد. فردوسی هم همان جا یک نوشیدنی می خورد و نقره را میان کارکنان حمام تقسیم می کند. پایان سمفونی هم فردوسی سوار بر اسب یکی از قهرمانانش می شود و به آسمان می رود. البته همه اینها ساخته های ذهن خودم است. داستانی که من در ذهنم داشتم همین بود که روی آن سمفونی ساختم.

شاعران معاصر را هم ​ دوست دارید؟

فروغ را دوست دارم. شاملو را زیاد دوست ندارم، اما فریدون توللی را خیلی دوست دارم. قطعه کارونش واقعا تکانم می دهد. دوست برادر بزرگم بود. در بچگی دیده بودمش.

در شعر معاصر ما یک پدیده مثل مد وجود دارد.

بله وجود دارد. زمانی مشیری مد بود. نمی گویم بد است اما هر کدام چند شاهکار دارند. بقیه کارهایشان از نظر من ضعیف است. البته در عرصه شعر صاحبنظر نیستم و فقط نظر احساسی خودم را می گویم. ​ زمانی خیلی رسم بود. شعر و شاعری الان کم شده. چقدر شاعر خوب داشتیم. زمان بچگی ام شاعران زیادی می آمدند صبح های چهارشنبه با پدرم جلسه می گذاشتند؛ بنان، قوامی و.... ابتهاج هم مد شده است اما خب بحث او کمی جداست. غزل های خیلی زیبایی دارد. واقعا شاعر است. کلمات را الکی کنار هم نمی گذارد. ​ به عروض تبحر دارد و قدرت خلق شعر را هم دارد.

یک بیت حافظ خودش​ سمفونی است. البته شعر با موسیقی قابل مقایسه نیست و موسیقی مقام دیگری دارد. اما همین یک مصرع را دقت کنید: شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل در یک مصرع حرفش را می زند.

دیگر حافظ نداریم.

مگر بتهوون هست؟ بتهوون هم نداریم! هر زمانی مخصوص یک چیز است. در موسیقی امروز بیشتر دوران تکنیک است . نوازنده ها دنبال تکنیک هستند نه ساخت اثر قوی.

شاید راست می گویند که همه چیز متوسط شده است.

بله، اما در موسیقی استعدادهای خوب هم زیاد است. می دانید شارلاتانیسم در موسیقی کمتر است. اگر پیانیست هستی باید سونات بتهوون را بزنی. نمی توانی همین طوری بگویی نوازنده پیانو هستم!

من فهرست انبوهی از سمفونی ها را نگاه کردم. همه چیز داشتیم جز سمفونی مرگ. درست است؟

بله نداریم. اما سمفونی پاتیتیک چایکوفسکی را داریم. روایت یک زندگی تراژیک است که آخرش با مرگ تمام می شود. آوازهای سیکل به نام مرگ داریم که برای موسورسکی است. (کمی سکوت) حالا چرا سمفونی مرگ.... چه سوال عجیبی پرسیدید. می دانید تنها چیزی که مطمئن هستیم از راه می رسد مرگ است. ممکن است آدم به دنیا نیاید اما قطعا روزی می رود. مرگ همیشه هست. مرگ یک حقیقت غیر قابل انکار است. خودم هم همیشه ته دلم از مرگ ​ هراسی دارم. همیشه یک علامت سوال است. برای شما وهم انگیز نیست؟

نه.

پس موجود استثنایی ای هستید. دیدید گفتم​ همه چیز استثنا دارد. جالب است!

دوست ندارید سمفونی مرگ را بسازید؟

نمی دانم.... به آن فکر می کنم. اما احتمالش کم است!

کسی با موسیقی فاخر دشمنی ندارد

هیچ گاه در طول تاریخ کشورمان​ با موسیقی فاخر دشمنی وجود نداشته است. آثار آهنگسازان بزرگی مانند بتهوون، چایکوفسکی، باخ، شوپن که آثارشان روح و فکر انسان را جلا می دهد و او را به سوی حقانیت رهبری می کنند، بی شک بدون هیچ مشکلی بارها و بارها در ایران اجرا و پخش شده است. موسیقی ما هم جزئی از فرهنگ ماست.

اگر با موسیقی مخالفت می شود، منظور موسیقی های سبک و مبتذل است که من هم به عنوان یک آهنگساز و موسیقیدان و خادم این کشور از دوران نوجوانی ام که به کار موسیقی در این کشور مشغول بوده ام با این جنس موسیقی مبتذل مخالف بوده و مبارزه هم کرده ام؛ بنابراین باید گفت ​موسیقی خوب، همواره قسمتی از زندگی مردم بوده و هست. من به دفعات با آقای صفار هرندی صحبت کرده ام و ایشان هم به موسیقی فاخر اشاره داشته اند. موسیقی فاخر به زعم ایشان موسیقی ای است که دارای ارزش هنری باشد. مانند آثار آهنگسازان بزرگی که تاریخ بر آنها صحه گذاشته و نیز کارهایی که به ردیف دستگاهی ایران مربوط می شود و آنچه​ً تفکر انسانی و عالی هنری در آن به چشم می آید. اما به هرحال موسیقی امروز در کشور ما دچار مشکلاتی است.

اگر همه مؤسسات و متولیان مرتبط با موسیقی دست به دست هم بدهند و برای رفع مشکلات ریشه ای و اساسی موسیقی اقدام کنند، خواهند توانست به نتایج خوبی برسند و موسیقی ما را درجهت درستی قرار دهند. ما موسیقیدانان برای رسیدن به این هدف، همواره آمادگی خودمان را اعلام کرده ایم. امید هم داریم​طرح سند راهبردی هم که توسط آقای پیریایی و دیگر شخصیت ها و مدیران مسئول در​موسیقی عنوان می شود، با همکاری مدیران و آهنگسازان و موسیقیدانان هرچه زودتر محقق شود. به زعم من، امروز موسیقی در کشور ما محروم نیست؛ کما این که می بینید موسیقی پاپ در همه جای این کشور رواج دارد.

متأسفانه امروز ما از موسیقی خوب محرومیم و این موسیقی خوب است که محروم مانده است​. موسیقی خوب ما که باید از مرزها بگذرد و افتخار ایران باشد، محروم مانده است. موسیقیدان باید بدود و تلاش فراوانی کند تا کارش اجرا شود. چندین سال است ​ ارکستر سمفونی ما دچار مشکلات اساسی است و با این که خرج زیادی هم ندارد همین طور با مشکلات عدیده اش رها شده است. اما موسیقی های آنچنانی در شهر پراکنده است و به هر کجا می رویم رد و جای پا و اثرشان میان مردم دیده می شود؛ موسیقی هایی که اساساً غیرقابل تحمل هستند و این موسیقی غریب متأسفانه در کشور خودمان ساخته شده است.

این مساله تأسف بار است که دست آهنگسازان در ارکستر سمفونی ها بسته است، اما امکانات در اختیار افراد ناشناخته با موسیقی مبتذل و سبک قرار دارد. موسیقی دستگاهی ایران پشتوانه​ خوبی دارد. هرچه بیشتر به معرفی این موسیقی بپردازیم، مخاطبان بیشتری را جلب خواهیم کرد.

من سال هاست​ در سوئد و چند کشور دیگر به تدریس موسیقی و معرفی موسیقی ایران می پردازم. حدود ۱۸ سال است​ در دانشگاه های سوئد علاوه بر هارمونی و کنترپوان، توانایی های موسیقی ایران را نشان می دهم. حتی چند بار کلاسی با عنوان فرهنگ و جامعه داشتم که از من می خواستند در این کلاس به معرفی موسیقی ایران بپردازم و درباره آن صحبت کنم. خوشبختانه این کلاس ها با استقبال روبه رو شد و حتی گاهی استادان نیز سر کلاس می آمدند تا درباره موسیقی ایرانی شناخت پیدا کنند.

بخش مهمی از موسیقی ایرانی در حال نابودی است. از جمله تصانیف خاطره انگیز قدیمی که از نظر موسیقایی هم قابل ارزش هستند. من برخی از این تصانیف را هارمونیزه و با پیانو و سازهای دیگر اجرا کردم که بسیار مورد توجه قرار گرفت. چون تعدادی از ملودی های ایرانی مخصوص ایران است و در هیچ کشور دیگری پیدا نمی شود و برای مخاطبان خارجی این موسیقی، بسیار جدید و زیباست.

به طور مثال دستگاه های چهارگاه، شور و همایون و آوازهای اصفهان و دشتی بسیار مورد توجه موسیقیدانان خارجی قرار گرفته است. به نظر من موسیقی ایران نیز مانند ادبیات مان قابلیت بسیاری برای ارائه در سطح جهان دارد و باید آن را از مرزها گذراند. چون به نظر من حیف است​فقط ما از آن لذت ببریم. بنابراین همه موسیقیدانان باید به فکر معرفی موسیقی ایران به جهان باشند تا بتوانند با کمک موسیقی، فرهنگ و هنر غنی ایران را به جهان معرفی کنند.

زینب مرتضایی فرد