بخشش جان به مناسبت روز ملی اهدای خون

هر سال که می گذرد نیاز به اهدا کنندگان خون افزایش می یابد و روز ملی اهدای خون که مصادف با نهم مرداد بود, روز قدردانی از اهداکنندگان این ماده حیاتی به حساب می آید

هر سال که می گذرد نیاز به اهدا کنندگان خون افزایش می یابد و روز ملی اهدای خون که مصادف با نهم مرداد بود، روز قدردانی از اهداکنندگان این ماده حیاتی به حساب می آید. در ارتباط با انتقال خون در عصر حاضر در ایران مدارک قابل اعتمادی در دسترس نیست ولی به نظر می رسد که از سال ۱۳۲۴ اقدام های پراکنده ای در بیمارستان های مختلف برای انتقال خون صورت گرفت. در سال ۱۳۳۱ به طور همزمان (یا با چند ماه فاصله)، مرکز خون ارتش توسط مرحوم دکتر محمدعلی شمس و مرکز انتقال خون شیر و خورشید سرخ سابق (جمعیت هلال احمر) توسط مرحوم دکتر احمد آژیر، تاسیس و شروع به کار کرد. از این زمان تا سال ۱۳۴۴ اقدامات متعدد مختلفی جهت استاندارد کردن و سر و سامان دادن به انتقال خون انجام گرفت که متاسفانه همگی با شکست مواجه شد. مشکل عمده، عدم وجود تشکیلات منظم برای جلب اهدا کنندگان بود. سرویس های دولتی و خصوصی (بجز تا حدودی مرکز خون ارتش)، متکی به داوطلبین حرفه ای بودند که اغلب از افراد محروم جامعه بوده و در مقابل وجه ناچیزی، علی رغم برخوردار نبودن از سلامت کافی، اقدام به خون دادن می نمودند، یعنی در حقیقت خون خود را می فروختند. سرانجام به همت دکتر فریدون علا در روز نهم مرداد سال ۱۳۵۳ کوشش های چندساله به ثمر رسید و سازمان انتقال خون ایران تاسیس و شروع به کار کرد.

این روز، هم اکنون به عنوان روز ملی اهدای خون شناخته می شود. در روز ملی اهدای خون، عمل خدا پسندانه اهداکنندگان خون در ایران و بلکه در سرتاسر دنیا گرامی داشته می شود. در این روز از کسانی تقدیر می شود که با اهدای داوطلبانه وقت و خون شان زندگی را به بیماران و نیازمندان هدیه می کنند. با گرامیداشت روز ملی اهدای خون به تبیین ارزش اهدای خون داوطلبانه در جهت ارتقاء کیفیت سلامتی جامعه و نقش کلیدی اهداکنندگان خون در رابطه با تامین خون سالم پرداخته می شود. مهمترین هدف برگزاری چنین روزهایی، که در هر کشوری متفاوت است، توسط دولت ها، سازمان بهداشت جهانی، موسسات عام المنفعه، سازمان های مردم نهاد و تمام کسانی در آن مشارکت دارند «امکان دسترسی تمام نیازمندان و بیماران به خون سالم است» و توجه داشته باشید که تک تک افراد در رسیدن به این هدف نقش اصلی دارند.

دوباره یادآوری می شود روزهایی مانند روز ملی اهدای خون در ایران و روزهای ملی اهدای خون در هر کشور و همچنین روز جهانی اهداکنندگان خون که مصادف با ۱۴ ژوئن است، فرصت هایی هستند که به خاطر بیاوریم زندگی انسان های بسیاری به خون اهدایی ما وابسته است. همینطور در این روزها، در مورد نیاز به خون سالم برای انتقال خون و اهمیت اهدای خون داوطلبانه اطلاع رسانی صورت می گیرد و تاکید می شود هرثانیه یک نفر به خون و فرآورده های خونی سالم نیاز دارد.

هر سال تعداد کشورهایی که این روز جهانی اهدای خون را گرامی داشته و جشن می گیرند افزایش می یابد و مراسم مختلفی در کشورهای مختلف برگزار می گردد. در این روز از کسانی قدردانی می شود که بدون هیچ چشمداشت مادی و بطور کاملا ایثارگرانه قسمتی از وجود خود را به کسانی هدیه می دهند که هرگز آنها را قبلا ندیده اند و بعدها نیز همدیگر را نمی بینند.

● تشویق مردم به خون دادن مستمر

روز ملی اهدای خون در هر کشور و نیز روز جهانی اهدا کنندگان خون بر روی اهدا کنندگان داوطلب که خون خود را کاملا بر اساس اصول انساندوستانه هدیه کرده و باعث حفظ زندگی انسان های بیشماری می شوند متمرکز است. هرچه به پیش می رویم کشورهای بیشتری به هدف والای خود یعنی تامین ۱۰۰% خون مورد نیاز از اهدا کنندگان داوطلب نائل می آیند. این هدف تنها از طریق اهدای خون توسط داوطلبانی حاصل می شود که خون خود را به طور منظم و مستمر اهدا می کنند. اهدا کنندگان مستمر خون کسانی هستند که سالم ترین دهندگان خون محسوب شده و آن ها پایه اصلی تامین مناسب ذخیره ملی خون هر کشور محسوب می گردند. حفظ این اهدا کنندگان مستمر اولویت مهم برای سازمان های انتقال خون به حساب می آید.

فعالیت ها و مراسم روز ملی اهدای خون باید شامل این موارد باشد: تشویق اهدا کنندگان داوطلب جدید و سالم خون برای اهدای خون، تشویق دهندگان خونی که جهت بستگان و دوستان خود خون می دهند برای تبدیل شدن به اهدا کننده مستمر خون، ترویج نحوه زندگی سالم و دوری از رفتارهای مخاطره آمیز در بین اهدا کنندگان خون تا هم از سلامتی خود و هم از سلامتی بیمارانی که به آن ها، خون این اهدا کنندگان تزریق می شود، محافظت کنند. اطلاع رسانی در مورد اهمیت ارزیابی و غربالگری دقیق داوطلبان اهدای خون در هنگام پذیرش در مراکز خون گیری، برای اطمینان از اینکه اهدای خون هیچگونه عوارضی بر روی شخص اهدا کننده و نیز بر روی بیماری که خون می گیرد نداشته باشد، از نکات مورد تاکید در مراسم روز ملی اهدای خون است. این امر مستلزم آن است که داوطلبان اهدای خون در پاسخ به پرسش های پزشکان سازمان های انتقال خون درباره نحوه زندگی و وضعیت سلامتی خود نهایت صداقت را به خرج دهند.

تمام اقشار جامعه می توانند یاری رسان سازمان های انتقال خون باشند، حتی اگر شرایط اهدای خون را نداشته باشند، این افراد می توانند با در اختیار گذاشتن وقت یا سرمایه خود و حتی با تشویق دیگران به اهدای خون در این کار خداپسندانه شریک و سهیم باشند.در سال ۲۰۰۸ شعار روز جهانی اهدا کنندگان خون، «اهدا مستمر خون» بود. اهدا مستمر خون حمایت کننده برنامه های ملی هر کشور در زمینه اهدا خون برای ایجاد پایه محکم براساس اهدا داوطلبانه و بدون چشم داشت مادی است. همچنین اهدا مستمر خون باعث تأمین همیشگی ذخایر خونی مورد نیاز هر کشور در تمام فصول سال و شرایط آب و هوایی می گردد. شعارهایی مانند «دوباره شادی ها باز می شوند» و «یک بار کافی نیست» می تواند جهت پر رنگ کردن شعار اصلی این روز و تأکید بر اهمیت اهدا مستمر خون توسط کسانی که شرایط اهدا خون را دارند، بکار رود. در این روز بر اهمیت نیاز مداوم و مستمر به انواع گروه های خونی و نیز فرآورده های خونی در تمام روزهای سال در سازمان های انتقال خون ملی هر کشور و اطمینان یافتن از داشتن ذخیره کافی در هر موقع که مورد نیاز باشد، تأکید می شود.

اختصاص دادن روز جهانی اهدا کنندگان خون، به اهدا مستمر خون از سه جهت قابل بررسی است:

آگاهی رسانی جمعی و عمومی در مورد نیاز به اهدا مستمر خون، به خاطر طول عمر کم خون و فرآورده های خونی (عمر گلبول های قرمز در داخل کیسه خون حداکثر ۴۲ روز و عمر پلاکت ها حداکثر ۵ روز است) و تشویق اهدا کنندگان موجود و کسانی که در آینده به جمع اهدا کنندگان می پیوندند به اهدا خون مستمر.

● مدیریت انتقال خون

اطلاع رسانی در مورد اینکه اهدا کنندگان مستمر خون و داوطلب و بدون هیچگونه چشم داشت، اشخاص سالمی هستند و جزئی جدایی ناپذیر از سیستم سلامت و بهداشت جامعه محسوب می شوند، زیرا آنها سالم زندگی کرده و از انجام رفتارهای مخاطره آمیز و تهدید کننده سلامتی دوری می کنند و چون به طور مرتب و منظم از نظر عفونت های مختلف مورد غربال گری و آزمایش قرار می گیرند، سالم بوده و قادر هستند که به صورت مستمر و مداوم خون اهدا کنند.

توجه ویژه به سلامتی اهدا کنندگان و کیفیت مراقبت از شخص اهدا کننده، به عنوان عامل مهم و حیاتی در ایجاد تعهد اهدا کننده خون و رضایت مندی به اهدا خون مستمر در وی.

از مواردی که در روز ملی اهدا خون و نیز روز جهانی اهدا کنندگان خون بر آن تأکید می شود، عدم استفاده از خون و فرآورده های خونی در مواقع غیر ضروری است. خون باید تنها در مواقعی تجویز شود که امکان دیگری وجود ندارد و عدم تجویز خون منجر به از دست دادن جان بیمار خواهد شد. پزشکان و کادر بهداشتی باید بیاموزند که تا حد امکان، بیماری هایی که در انتها به تجویز خون نیاز پیدا خواهد کرد، درست تشخیص داده و اقدامات درمانی لازم را صورت دهند. این امر منجر به عدم استفاده از خون یا فرآورده های خونی به عنوان اقدامات درمانی شده و مصرف بی مورد خون کاسته می شود. آموزش کادر بهداشتی درمانی هر کشور در مورد استفاده مناسب و بجای خون در مواقع مورد نیاز برعهده سازمان انتقال خون هر کشور است تا با آموزش و اجرای راهنمایی های سازمان بهداشت جهانی از عوارض مختلف انتقال خون غیر ضروری پیشگیری نمود. استفاده نامناسب خون و فرآورده های خونی و همینطور تزریق خون آزمایش نشده و ناسالم و یا واحدهای خونی که به طور کامل تحت آزمایش های مختلف قرار نگرفته اند، که این موارد در کشورهای در حال توسعه و فقیر بیشتر دیده می شود، احتمال خطر ابتلا به عفونت های قابل انتقال از طریق خون را افزایش می دهد.

همچنین این روزها فرصت هایی هستند تا سازمان های انتقال خون به ارزیایی عملکرد خود در ارتباط با مؤثر بودن برنامه های مراقبت از اهدا کنندگان و دخالت دادن خود اهدا کنندگان در شناخت راه هایی برای افزایش رضایت مندی و تشویق ثبات قدم در اهدا مستمر خون بپردازند. حمایت کلیه اقشار جامعه از شعار اهدا مستمر خون باعث می شود قدم به قدم به هدف تأمین خون کافی از راه ۱۰۰% اهدا خون داوطلبانه، نزدیک شده و خون سالم و کافی را برای بیماران و نیازمندان تأمین نمائیم. ۹ مرداد را پشت سر گذاشتیم اما می توانیم هر روز را ۹ مرداد فرض کنیم و به فکر اهدای خون باشیم.