فرم گرایی در سینمای مستند امروز

«حمید سهیلی» مستندساز با سابقه کشورمان, این روزها پژوهش فیلم مستند «هندسه گردون» هندسه شکسته, را به پایان رسانده است

«حمید سهیلی» مستندساز با سابقه کشورمان، این روزها پژوهش فیلم مستند «هندسه گردون» هندسه شکسته، را به پایان رسانده است.

این مستندساز در گفت‌وگو با خبرنگار حیات نو، با بیان این مطلب گفت: تمام پدیده‌های جهان هستی و آنچه که در پیرامون ما قابل لمس است یا از خطوط صاف و شکسته تشکیل می‌شود و یا از خطوط مواج و دایره‌وار.

این خطوط صاف از منظر من، همان هندسه شکسته و خطوط مواج، هندسه گردون هستند. تمام اجسام جهان هم در این دو دسته قرار می‌گیرند. در این فیلم که در حوزه سینمایی مستند قرار می‌گیرند این فرم‌ها در رابطه با هنرهای تجسمی مثل نقاشی، مجسمه‌سازی، معماری، شهرسازی و... مورد توجه قرار می‌گیرند و گستره آنها در موضوعات دیگر هم مورد توجه قرار می‌گیرد.

حمید سهیلی که سال گذشته مستند «محورهای پیاده»با موضوع پیاده‌روها، گذرها و معابری که در بافت قدیم شهرها وجود داشت و تغییر آنها در نوسازی‌های اخیر را ساخت، درباره فعالیت‌‌های «انجمن مستندسازان» خانه سینما گفت: یک دوره‌ای، انجمن فعالیت‌های بیشتری داشت.

اما الا‌ن انجمن روی برگزاری کلا‌س‌های آموزشی متمرکز شده است. در کنار آن در سطح شهرستان‌ها فعالیت دارد تا بتواند در مراکز استان‌ها دفاتری تاسیس کند.کارگردان «جاودانه‌های معماری و شهرسازی ایران در بررسی وضعیت فعلی سینمای مستند ایران گفت: سینمای مستند از دهه هفتاد به این سو، یک دوره گذار را طی می‌کند.

پس از این مرحله است که به آن قالب مشخص خواهد رسید. پیش از این دوره ما در سینمای مستند ایران، با یک سینمای کلا‌سیک و سنتی مواجه بودیم که از نظر کمیت و کیفیت روال مشخصی داشت. اما از دهه ۷۰ و با آمدن دوربین‌های ویدئو و دیجیتال سرعت در کار سینمای مستند وارد شد و سینمای مستند به ورطه‌دیگری افتاد.سازنده «معماری مساجد ایران» در ادامه متذکر شد: در آثار جوانان امروز در حوزه سینمای مستند، فرم بسیار قالب شده است.

بر عکس گذشته که پژوهش و محتوای فیلم، اهمیت بسیای داشت. فکر می‌کنم اگر این جریان فرم‌گرایی با اندیشه، تعمق و پژوهش ترکیب شود به مرتبه و جایگاه درستی رسیده‌ایم و برای رسیدن به این مرتبه باید چند سالی صبر کنیم.

وی خاطر نشان کرد: آنچه که امروز تولید می‌شود به لحاظ مضمونی هم بیشتر به مسائل اجتماعی می‌پردازد و اتفاقا در همین زمینه هم گرایش به فرم بیشتر دیده می‌شود. فیلم‌های که به آثار گذشته ایران می‌‌پردازد، بسیار محدود است و در زمینه فیلم‌های تاریخی هم با کمبودهای بسیاری مواجه هستیم.ما هنوز در حوزه‌های تاریخ تمدن، هنر، علم، فلسفه، عرفان و تصوف و... در سینمای ایران کار نکرده‌ایم.

اینها موضوعاتی هستند که به هزینه و زمان بسیار نیاز دارند و البته به پژوهش‌های گسترده هم نیاز دارند.کارگردان مستند «روز دهم» که اشاره به اجرای مراسم عاشورا را در بافت‌های قدیم ایران دارد درباره محدودیت ادبیات مکتوب سینمای مستند ایران به هفت، هشت کتاب گفت: ادبیات مکتوب سینمای ایران، بیش از این نیست و مانند خیلی از بخش‌های دیگر که هنوز در آنها کار نشده است.

من فکر می‌کنم درباره مستند موضوعی می‌توان بسیار کرد و جای آن در آ‌رشیوهای سینمای مستند خالی است که بتواند شاخه‌ها و گونه‌های سینمای مستند را بررسی کند و این هم یکی از کمبودهای سینمای مستند است. وقتی فیلمی مثل «سیصد» ساخته می‌شود ما نباید هیاهو کنیم. بلکه پیش از آن باید فیلم‌هایی راجع به تاریخ تمدن ایران می‌ساختیم و در مقابل این فیلم، فیلم‌هایی تاریخ تمدن خودمان را در جهان توزیع می‌کردیم.

اگر در مقابل واکنش‌های غلط و نادرست جهانی، این قدر دستپاچه می‌شویم به دلیل این است که خودمان پیشتر کار نکرده‌ایم.