فراموشی دوران سالمندی

افزایش سن با افزایش از دست دادن سلول های مغزی همراه است اما این مسئله تنها مختص دوران سالمندی نیست بلکه همه ما در تمام طول عمر روزانه تعدادی سلول عصبی مغز را از دست می دهیم

افزایش سن با افزایش از دست دادن سلول های مغزی همراه است اما این مسئله تنها مختص دوران سالمندی نیست؛ بلکه همه ما در تمام طول عمر روزانه تعدادی سلول عصبی مغز را از دست می دهیم. این سرعت با افزایش سن بیشتر می شود و در بعضی افراد سالمند توانایی شناختی آسیب می بیند. در افراد بالای سن ۶۵سال اختلال در به یادآوردن وقایع نزدیک دیده می شود. این اتفاق در افراد سالمندان بالای سن ۸۵سال بیشتر و به وفور دیده می شود، اما همیشه به معنای بیماری نیست.

در زمینه فراموشی سالمندان، از حالتی به نام نشانگان فراموشی خوش خیم سالمندی صحبت می شود. در این وضعیت فقط حافظه نزدیک سالمند آسیب می بیند ولی سایر عملکردهای شخصیتی و شناختی فرد سالم است و فرد تنها از به یادآوردن وقایع نزدیک عاجز است. در این صورت نیاز به مداخله پزشکی و درمان دارویی نیست. تنها لازم است فرد از وسایلی که به یادآوردن را راحت تر می کند استفاده کند. به عنوان مثال یک دفترچه برای یادداشت مواردی که فراموش می شود و یا استفاده از نشانه هایی در محیط منزل می تواند در این زمینه به سالمند کمک کند.

اما همیشه فراموشی سالمندی به این شکل خوش خیم نیست. در بعضی موارد به سرعت پیشرفت می کند و با اختلالاتی نظیر اختلال در توجه و تمرکز، اختلال در بازشناسی اشیاء و اشخاص، اختلال در عملکرد حرکتی، اختلال در تکلم و افت شدید عملکرد فرد همراه است. وقتی با چنین وضعیتی روبرو می شویم لازم است هرچه سریع تر با پزشک متخصص مشورت شود. به این دلیل که این سیر تخریبی می تواند نشانه ای از اختلال زوال عقل یا دمانس که شایع ترین نوع آن بیماری آلزایمر است، باشد.

انواع دیگر از زوال عقل با شیوع کمتر نیز وجود دارد از جمله دمانس های عروقی که در این دمانس ها افرادی که عوامل خطر عروقی مانند فشار خون بالا، دیابت، چربی خون بالا و استرس های روانشناختی شدید دارند، مبتلا می شوند.

در حقیقت هر کدام از این دمانس ها که اتفاق بیفتد کلید اصلی کنترل بیماری تشخیص زودرس است. بنابراین در مواردی که ذکر شد باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کرد تا عوامل پیشرفت دهنده کنترل شده و بیماری بهتر درمان شود. زمانی که بیمار با علائم پیشرفت بیماری مراجعه می کند عملاً کار درمانی جدی نمی توان انجام داد. این درحالی است که در مراحل ابتدایی بیماری می توان از درمان دارویی و غیردارویی بهره برد. هرچند که درمورد هیچ یک از انواع زوال عقل درمان قطعی وجود ندارد.

از نشانه های پیشرفت زوال عقل سالمندی می توان به توهم، هذیان و اختلالات رفتاری اشاره کرد که در این مرحله درمان های دارویی تنها می تواند بیماری را تا درجات خفیفی کنترل کند. در مراحل پیشرفته این بیماری که با فراموشی ساده شروع شده تمام قوای دماغی فرد را می گیرد و فرد را به مانند صدف تو خالی تبدیل می کند. در این صورت به خاطر کوچک شدن مغز، سالمند از نظر شخصیتی نیز دچار مشکل می شود.

اما مطالب ذکر شده نباید باعث نگرانی بیش از حد خانواده ها شود و دلیل این نیست که حتماً سالمندی بستر آسیب های جدی مغزی است؛ چراکه اکثر سالمندان به زوال عقل مبتلا نمی شوند. درجات خفیف هم عموماً سیر پیش رونده ندارد و صرفاً با آگاهی از شرایط چه از طرف خود سالمند و چه از طرف خانواده زندگی می تواند با کیفیت مطلوب ادامه یابد. اما برای اینکه دچار این اختلال نشویم بهتر است از سنین جوانی به فکر باشیم و توصیه می شود موارد زیر را به کار بندیم:

- تغییر سبک زندگی به شیوه صحیح

- تغذیه مناسب

- ورزش و فعالیت جسمانی منظم

- استفاده از غذاهای دریایی

- دوری از استرس های روانشناختی

- اجتناب از مصرف الکل و سایر مواد محرک

- مطالعه و انجام عملیات ذهنی و تفکر

مریم سادات کاظمی