دور نریزید

یک راهنمای کاربردی برای بازیافت مواد تاریخ گذشته دندان پزشکی

یکی از مشکلاتی که گریبانگیر هر درمانگری می‌شود، مواجهه با مواد دندانی تاریخ مصرف گذشته است. - موادی که بعضا با قیمت‌های بالایی خریداری می‌شوند- مصرف کم ماده خریداری شده و عدم توجه به تاریخ انقضای ماده هنگام خرید، از جمله دلایل بروز این مساله است ...

مواد تاریخ گذشته نباید به هیچ وجه به عنوان ترمیم نهایی دندان به کار بروند. این توصیه یک توصیه اخلاقی است، ضمن اینکه درج تاریخ مصرف روی مواد دندانی از سوی سازنده، حتما یک توجیه فنی دارد. شاید رویت مناسب بودن ظاهری ماده ، دندان‌پزشک را وسوسه کند که از آن استفاده کند ولی به عنوان مثال در مورد کامپوزیت منقضی، صرف اینکه کامپوزیت تحت تابش نور، کیور می‌شود نباید مجوزی برای استفاده بالینی آن باشد.

اما با این مواد چه کنیم؟ آیا آنها را دور بریزیم؟ مسلما توصیه به دور ریختن این مواد، توصیه به تحمیل هزینه گزاف به کلینیک است، چاره کار در این است که از این مواد به جای استفاده به عنوان ترمیم نهایی، در نقش‌های جانبی استفاده شود. ما در اینجا کاربردهای جانبی بعضی مواد تاریخ گذشته را ذکر می‌کنیم و امید به مفید بودن آن داریم.

● کامپوزیت‌های تاریخ گذشته

۱.استفاده برای بازسازی امتحانی وتقلیدی (Mock Up): در این فرایند به کمک کامپوزیت، تقلیدی فوری از ترمیم نهایی در دهان بیمار انجام می‌شود و طی آن بدون اعمال اسید اچ و باندینگ، ماده را روی دندان قرار می‌دهیم و بعد از دادن فرم مطلوب کیور می‌کنیم. این کار در ترمیم‌های ناحیه زیبایی (Esthetic Zone) به‌خصوص ترمیم‌های وسیع به خوبی نتیجه کار نهایی را به بیمار نشان می‌دهد. می‌توان نظر بیمار را جویا شد. دخیل کردن بیمار در تصمیم‌گیری برای شکل و رنگ ترمیم دندان در این نواحی در جلب رضایت بیمار کمک شایانی به دندان‌پزشک می‌کند. همچنین می‌توان بعد از فرم دادن امتحانی و کیور آن، با کمک مواد قالب‌گیری الاستومری از ماک آپ تهیه شده، ایندکس تهیه کرد و ضمن انجام ترمیم نهایی از آن به عنوان ماتریس استفاده کرد(Lingual Matrix Technique).

۲.استفاده برای نشان دادن نتیجه جراحی افزایش طول تاج(Reverse Mock Up): در بیمارانی که خط لثه به اصلاح با جراحی نیاز دارد، به‌خصوص اگر بیمار در مورد انجام آن مردد باشد، می‌توان روی لثه در قسمت سرویکالی دندان تا حصول یک خط لبخند مطلوب کامپوزیت اضافه کرد. می‌توان این کار را روی کست‌های بیمار نیز انجام داد. به این صورت که یک ورقه نازک کامپوزیتی روی گچ ایجاد و روی گچ، جراحی افزایش طول انجام می‌شود. علاوه بر اینکه بیمار نتیجه کار را می‌بیند، می‌توان یک قالب آلژیناتی تهیه و از مدل گچی حاصله برای تهیه استنت جراحی استفاده کرد.

۳.استفاده برای فرم دهی به مدل گچی دندان(Wax Up): می‌توان به جای اصلاح فرم مدل گچی با موم که برای تهیه روکش موقتی در دندان‌های با تخریب بالا به کار می‌رود، از کامپوزیت استفاده کرد. همچنین برای بررسی تغییرات در شکل دندان‌ها.

۴.استفاده برای ارسال اطلاعات رنگ به لابراتوار(Custom Shade Tab ): می‌توان همراه قالب تهیه شده و دستور کار آن، یک قطعه از کامپوزیت را که رنگ آن مناسب است، کیور و به همراه رنگ انتخاب شده با Shade Guide برای اطمینان بیشتر از صحت رنگ به لابراتوار ارسال کرد.

۵.استفاده برای اصلاح فرم ترمیم‌های غیرمستقیم: گاهی کار ارسال شده از لابراتوار دارای فرم مناسبی نیست و مثلا در یک ناحیه، کم بودن پرسلن مشهود است، یا اصلا به فرم دلخواه ما در نیامده است، در این‌گونه موارد، مقداری کامپوزیت(بدون اچ و باند) در نواحی موردنظر می‌گذاریم و بعد از فرم‌هی مطلوب همراه توضیحات به لابراتوار ارسال می‌کنیم.

۶.استفاده در ترمیم‌های موقتی: می‌توانیم کامپوزیت تاریخ گذشته را به‌عنوان ترمیم موقتی به کار ببریم. این امر به‌خصوص برای ترمیم موقتی در تراش‌های لامینیت ونیر می‌تواند به کار آید.

۷.بررسی امکان اصلاح Lisping در دنچرهای متحرک: می‌توانیم در منطقه‌ای از دنچر که Lisping وجود دارد، مقداری کامپوزیت اضافه و بعد از کیور آن، برطرف شدن Lisping را بررسی کنیم. در نهایت آکریل جایگزین کامپوزیت می‌شود.

۸.تهیه الگوی Copy Milling: اگر لابراتوار به دستگاه Copy Milling (دستگاهی مشابه دستگاه کلیدسازی) مجهز باشد، می‌توان کارهای سرامیکی غیرمستقیم را به کمک آن تهیه کرد. در کار با این دستگاه، دندان‌پزشک یا لابراتوار، فرم دلخواه کار را در دهان بیمار یا روی گچ فرم می‌دهد، می‌توان این ترمیم بینابینی را در دهان امتحان کرد، سپس در لابراتوار بر اساس آن تراش بلوک‌های سرامیکی یا کامپوزیتی یا حتی فلزی(تیتانیومی) صورت می‌گیرد. می‌توان از کامپوزیت تاریخ گذشته برای تهیه این الگوی تراش استفاده کرد.

۹.یکی از سختی‌های تهیه الگوی پست و کر ریختگی، کاربرد دشوار دورالی است. شاید بتوان از کامپوزیت تاریخ گذشته که خصوصیات کاربردی راحتی دارد به‌جای اکریل دورالی استفاده کرد. (یک پیشنهاد جدید!)

۱۰.می‌توان از کامپوزیت جهت کمک به سیل حفره ترمیمی در برخی موارد استفاده کرد.

۱۱.می‌توان با کامپوزیت تاریخ گذشته آثار هنری خلق کرد!

کامپوزیت‌های قابل سیلان تاریخ گذشته (Flowable):

۱.استفاده به عنوان محافظ لثه(Gingival barrier) در بلیچینگ داخل مطب: کامپوزیت فلو را می‌توان جایگزین رزین‌های لایت کیور مخصوصی که همراه بلیچینگ عرضه می‌شوند، کرد.

۲.می‌توان از کامپوزیت قابل سیلان جهت کمک به سیل حفره ترمیمی در برخی موارد خاص استفاده کرد.

● باندینگ تاریخ گذشته

۱.استفاده جهت انتقال بهتر کارهای غیرمستقیم به حفره ترمیمی: در نظر بگیرید که یک انله پرسلنی دارید که می‌خواهید آن را باند کنید. لازمه این کار، آماده سازی سطوح داخلی پرسلن است. در دست گرفتن انله باعث آلودگی کار و دشواری در اعمال اچانت و سایلن می‌شود. به عنوان یک راه حل می‌توان از قلم‌های مخصوص که برخی سازنده‌ها عرضه کرده‌اند، استفاده کرد. اگر به این قلم‌ها دسترسی نداشتید، می‌توانید یک قلم دستی کوچک را روی سطوح غیرباندشونده قرار دهید، یک قطره باندینگ روی آن بچکانید و سپس آن را کیور کنید. به این ترتیب، نمونه کار آماده اعمال مراحل مختلف آماده سازی سطح جهت باند است. پس از انتقال به حفره ترمیمی، نمونه به راحتی با یک ضربه ملایم از وسیله جدا می‌شود. می‌توان قطعه دندانی شکسته شده، پروتزهای باندشونده، سیم اسپلنت و... را به این ترتیب به کار برد.

۲.استفاده روی کست‌های گچی: به منظور اتصال بهترکامپوزیت به گچ و دادن نمای براق و زیبا به آن.

۳.استفاده برای دادن نمای براق به دندان‌ها و ترمیم به منظور تهیه فتوگرافی‌های زیباتر(این نکته را از ما ناشنیده بگیرید!)

دکتر محمود وطن‌پور

متخصص دندان‌پزشکی ترمیمی