حج؛ مظهر وحدت اسلامی

در بخش پیشین به بررسی بعد سیاسی و اجتماعی حج ابراهیمی از منظر امام راحل پرداخته و خاطر نشان شد که حج ابراهیمی کنگره عظیم مسلمان است و بعد سیاسی اجتماعی آن بر دیگر ابعاد غلبه …

در بخش پیشین به بررسی بعد سیاسی و اجتماعی حج ابراهیمی از منظر امام راحل پرداخته و خاطر نشان شد که حج ابراهیمی کنگره عظیم مسلمان است و بعد سیاسی اجتماعی آن بر دیگر ابعاد غلبه دارد، اما این بعد طبق فرمایشات امام مهجور باقی مانده و ما با آن فرسنگها فاصله داریم. حال در این بخش سعی بر آن شده که به بررسی دیگر ابعاد حج ابراهیمی یعنی برائت از مشرکین و وحدت امت اسلامی پرداخته شود. فرد مسلمان به حکم انگیزه ایمانی و با پیروی از خدا و رسول خدا (ص) باید از هر چه سدّ راه خداست و از هر کس که در مقام خصومت با خلق او است، تبرّی جوید و ارتباط روحی و عملی خود را با آنان قطع کند. خدواند در قرآن کریم می‌فرماید: "هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمی‏یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند، هرچند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندان آنها باشند.

آنان کسانی هستند که خدا ایمان را بر صفحه دلهایشان نوشته و با روحی از ناحیه خود آنها را تقویت فرموده و آنان را در باغ هایی از بهشت وارد می‏کند که نهرها از زیر درختانش جاری است، جاودانه در آن می‏مانند، خدا از آنها خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند آنها حزب خدایند، بدانید که حزب الله پیروزان و رستگارانند"(مجادله:۵۸) بنابراین برائت از دشمنان خدا و آنچه مانع رشد و تکامل انسان و سد راه خوشبختی او است، قبل از آنکه مسئله‏ای سیاسی اجتماعی باشد جنبه اعتقادی و تربیتی دارد و می‏توان گفت برائت، سیاست اصولی مکتب اسلام، به خصوص در عمل حج است. بر این اساس، بر حج گزاران و مؤمنان است که از دشمنان خدا و بت‏های زمان و قطب‏های شرک و الحاد، که مصمم بر نابود کردن اسلام و به ذلت و بدبختی کشاندن مسلمانان‌اند، برائت جویند. برائت مقطعی نیست بلکه برگرفته از سرچشمه الهی است و آغازگر برائت، خدا و پیامبر او است. پس همواره برای مؤمنان باید به عنوان حقیقتی ایمانی سرمشق باشد.

امام خمینی در پیام تاریخی خود به حجاج بیت الله الحرام در سال ۱۳۵۸ این چنین می‌فرمایند : "گردش به دور خانه خدا نشان دهنده این است که به غیر از خدا، گِرد دیگری نگردید و رجم عقبات، رجم شیاطین انس و جن است. شما با رجم، با خدای خود عهد کنید تا شیاطین انس و ابرقدرتها را از کشورهای اسلامی عزیز برانید. امروز جهان اسلام به دست آمریکا گرفتار است. شما برای مسلمانانِ قاره‌هایِ مختلف جهان پیامی از خداوند ببرید، پیامی که به غیر از خدا بردگی و بندگی هیچ کس را نداشته باشد". و یا در جای دیگر می‌فرمایند: "فریاد برائت ما فریاد برائت امتی است که کفر و استکبار به مرگ او در کمین نشسته‏اند و همه تیرها و کمان‏ها و نیزه‏ها به طرف قرآن و عترت عظیم الشان رفته‏اند و هیهات که امت محمد (ص) سیراب شدگان کوثر عاشورا و منتظران وراثت صالحان به مرگ ذلت بار و به اسارت غرب و شرق تن دهند و هیهات که خمینی در برابر تجاوز دیو سیرتان و مشرکان و کافران به حریم قرآن و عترت رسول خدا و امت محمد (ص) و پیروان ابراهیم حنیف ساکت و آرام بماند و یا نظاره‏گر صحنه‏های ذلت بار و حقارت مسلمانان باشد"(صحیفه نور، ج ۹، ص۱۷۶)

در نهایت برائت اقدام عملی و دفاع تبلیغی ـ روانی در مقابل کفر و شرک و مقابله با استکبار و فساد است و این، سیاست خارجی اسلام را با جهان کفر در صحنه روابط بین‌الملل و تبلیغ و جهاد مشخص می‏کند. از این رو بر مسلمانان است که به خود اجازه ندهند با آنانی که علیه اسلام توطئه می‏کنند رابطه دوستانه داشته باشند. به همین خاطر است که دشمنان می‏کوشند مردم را نسبت به مسائل دین بی‌توجه کنند و از حساسیت مردم نسبت به مسائل دین بکاهند. چون برائت توجه و آگاهی مسلمانان را نسبت به مسائل دین سوق داده و برای دشمن و توطئه‏گران فرصت عملی کردن دشمنی و توطئه را می‌کاهد. در بررسی دیگر ابعاد حج ابراهیمی با بحث وحدت امت اسلامی رو به رو می‌شویم، همان طور که امام راحل اشاره داشتند، یکی از فلسفه‌های مهم اجتماعی حج به هم پیوستن مسلمانان جهان و تحکیم وحدت بین پیروان پیامبر اسلام و پیروان قرآن کریم در مقابل طاغوت‌های جهان است(صحیفه نور، ج ۱۹، ص۲۰۲).

حج ادامه فلسفه جماعت و جمعه است و فراگیرترین عامل بازدارنده از پراکندگی مسلمانان از هر ملت و کشور می‌باشد؛ بدین سان حج به عنوان یکی از ارکان عملی اسلام در بنیان وحدت جامعه اسلامی جایگاه اساسی دارد. امروزه دشمنان و ایادی استکبار سعی بر آن دارند تا با دامن زدن بر اختلافات گروهکهای تروریستی را تقویت و از این طریق چهره مخوفی را از اسلام ارائه دهند ولی اجتماع حج یکی از عوامل مؤثر در خنثی کردن این چنین توطئه‌ها است؛ بی‌تردید اگر این کنگره عظیم سالانه نبود، توطئه‏ها مؤثر افتاده و همبستگی ضعیفی که امروز در میان مسلمان با مذاهب متعدد وجود دارد، دیگر وجود نداشت. این اجتماع، با عظمتی که دارد مانعی است بر سر راه حرکت‏های تند انحرافی که گاه به نام طرفداری از توحید انجام می‏گیرد.

محمد جواد امین‌مقدسی