هوش مصنوعی و تولید نرم افزار در ایران

جستاری به دستاوردهای ۳۰ ساله جوانان ایرانی در عرصه فناوری اطلاعات و کامپیوتر

● نرم افزار

از مباحث جدید فناوری اطلاعات و کامپیوتر، تولید نرم افزار می باشد که دانش و مهارت بالایی را می طلبد. در حقیقت تولید یک نرم افزار که حجمی کمتر از یک ‌CD‌ را به خود اختصاص می دهد بعضا ماه ها کار یا سال ها انرژی تعدادی از متخصصین کارآزموده و تکنسین های کامپیوتری را به خود مشغول می کند. گسترش این حیطه از فن آوری اطلاعات و کامپیوتر در واقع حاکی از افزایش سطح علمی ایران است.‌

صنعت تولید نرم افزار، دانش محور و متکی به فکر و تخصص می باشد؛ هم چنین صنعت نرم افزار دارای ارزش افزوده بسیار بالایی است و نیاز به سرمایه گذاری پایینی دارد. به همین دلیل رویکرد دولت، توسعه تجارت الکترونیک و حمایت از صادرات نرم افزار است. ‌

در این راستا تشکیل کمیته عالی راهبری صادرات نرم‌افزار، صدور شناسنامه ی نرم افزار و مجوز انتشار، حمایت از تولید فراوان محصول در سطح گسترده، طراحی و تدوین طرح جهش صادرات نرم افزار ایران و ... صورت گرفته که به منظور انسجام دادن به وضعیت تولید نرم افزارها و حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان و افزایش صادرات می باشد. ‌

از آن جا که اقتصاد آینده جهان از آن کسانی است که بیشترین سرمایه گذاری را در تولید محتوای الکترونیک داشته باشند.‌

بر این اساس؛ در سال های اخیر موج جدید فن آوری اطلاعات، علاوه بر مباحث کمی، توجه بیشتری روی مباحث کیفی و تولید محتوا پیدا کرده است، محتوائی که علاوه بر شبکه ها، روی ‌PC‌ ها و دیگر فن آوری های الکترونیکی می نشیند و از آن جا که جامعه ایرانی همواره در تولید فکر و دانش سرآمد بوده می تواند تولید و صادرات نرم افزار مبتنی بر این محتوا را شکل دهد . یعنی می توان در جهت توسعه ی صادرات در عرصه ی فن آوری اطلاعات از پتانسیل ها و استعدادهای نسل جوان ایرانی و نیز مدال آوران عرصه های بین المللی و المپیاد های جهانی، بهره جست.

هر چند هم اکنون کشورهای منطقه ی آمریکای لاتین و برخی کشورهای اروپایی مهم ترین بازارهای هدف صادرات نرم افزار ایران است. ‌

اما با توجه به این که تولید نرم افزار در ایران در مقایسه با دیگر کشورها، البته به جز هند و چین، بسیار ارزان است - که با تلاش و سرمایه گذاری و گسترش کار می توان حتی از هند و چین هم نرم افزار ارزان تر و با کیفیت تر تولید کرد - بنابراین طبیعی است که بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی آمریکا تمایل دارند نرم افزارهای مورد نیاز خود را از ایران خریداری کنند، در نتیجه در صورت تولید، مشکل قیمت برای فروش نخواهیم داشت؛ یعنی تولید و صادرات نرم افزار می تواند جایگاه بالایی در سبد صادرات غیر نفتی کشور داشته باشد.

در نهایت می توان گفت : هر چند هم اکنون صادرات نرم افزار ایران - به علت گمنامی ایران در این صنعت، مشکلات بانکی، ضعف اطلاع رسانی و نبود برند ( مارک تجاری - ) از حدود ۲۵۰ هزار دلار در سال ۸۲ به حدود ۲۵ میلیون دلار در سال ۸۵ و ۴۰ میلیون دلار در سال ۸۶ رسیده است اما شکی نیست با حمایت های حقوقی و مالی این رقم بر اساس پیش بینی ها، تا پایان برنامه ی پنج ساله ی چهارم به ۱۰۰ میلیون دلار می رسد .

● رباتیک

رباتیک و هوش مصنوعی، شاخه‌ایست از علم کامپیوتر که ملزومات محاسباتی اعمالی همچون ادراک۱، استدلال‌۲ ‌و یادگیری‌۳ ‌را بررسی کرده و سیستمی جهت انجام چنین اعمالی ارائه می‌دهد.‌

در واقع هوش مصنوعی، مطالعه روش‌هایی است برای تبدیل کامپیوتر به ماشینی که بتواند اعمال انجام شده توسط انسان را انجام دهد.‌

هوش مصنوعی۴ یک علم بسیار عمیق و پیچیده در قرن اخیر است که در حالت کلی به مطالعه بر روی اطلاعات، چگونگی جمع آوری و نگهداری از آن ها، به کارگیری اطلاعات و جابه جایی و انتقال آن ها به ماشین و یا انسان و حیوان می پردازد. علمی که بر اساس اصل تبدیل اطلاعات به فرم مکانیکی و شیمیایی و بالعکس استوار است.

پیشرفت کامپیوترها، راه های جدیدی برای حل مشکلات هوش مصنوعی در برابر ما گشوده است. در گذشته روانشناسان و دانشمندان مغز و اعصاب نمی توانستند سیستم های پردازش اطلاعات حیوانات و آدمی را آزمایش کنند و فلاسفه فقط می توانستند تئوری هایی در زمینه ی چگونگی کارکرد مغز و زبان ارائه بدهند. حال آن که امروزه میتوان فراتر از آن ها رفت و سیستم هایی طراحی نمود که تئوری ها را مورد آزمایش قرار دهد و صحت و سقم آن ها را برای ما روشن کند.‌

هوش مصنوعی‌ ‌را باید عرصه ی پهناور تلاقی و ملاقات بسیاری از دانش ها، علوم، و فنون قدیم و جدید دانست. ریشه‌ها و ایده‌های اصلی آن را باید در فلسفه، زبان‌شناسی، ریاضیات، روان‌شناسی، نورولوژی، و فیزیولوژی جستوجو کرد و شاخه‌ها، فروع، و کاربردهای گونا‌گون و فراوان آن را در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیست‌شناسی و پزشکی، علوم ارتباطات و زمینه‌های بسیار دیگر، دید.‌

با وجودی که برآورده سازی نیازهای صنایع نظامی، مهم‌ترین عامل توسعه و رشد هوش مصنوعی بوده ‌است، هم اکنون از فرآورده‌های این شاخه از علوم در صنایع پزشکی، رباتیک، پیش بینی وضع هوا، نقشه‌برداری و شناسایی عوارض، تشخیص صدا، تشخیص گفتار و دست خط، بازی‌ها و نرم افزارهای رایانه‌ای استفاده می‌شود.‌

با ذکر این مقدمه باید گفت : رشد ایران در طراحی و ساخت ربات ها در منطقه و جهان قابل توجه است. برگزاری جشنواره ها و مسابقات رباتیک با کارایی های مختلف در سطح ملی و بین المللی بیان گر پیشرفت ایران در این زمینه است.۵به عنوان مثال :

- ایران در دوازدهمین دوره ی مسابقات جهانی روبوکاپ چین موفق به کسب ۳ مدال طلا، ۳ مدال نقره، ۳ مدال بنز، یک مقام چهارمی و یک مقام پنجمی، گردید .

- مسابقات آزاد ایران در کنار مسابقات آزاد ژاپن، آمریکا، و آلمان یکی از مهم ترین مسابقات روبوکاپ آزاد محسوب می شود . دو لیگ در مسابقات آزاد ایران در سابق برگزار شد که مختص به همین مسابقات بود و در مسابقات جهانی وجود نداشت؛ این دو لیگ عبارت بودند از لیگ ربات های مین یاب اپراتور و لیگ ربات های مین یاب خودکار.

- در بخش دانشجوئی هر ساله مسابقاتی با لیگ های مختلف ( ربات های فوتبالیست، ربات های امداد گر و ... ) بر گزار می گردد .

زینب میری

پی نوشتها:

‌ -Perception ۱

-reasoning ۲

- learning۳

-Artificial Intelligence ۴

-۵ ‌آژانس خبرنگاران تکنولوژی ایران‌ - ‌ایتکا-ww.itca.ir w‌ و ویکی پدیا ‌fa.wikipedia.org‌ وwww.iranscience.net‌‌‌ سایت شبکه علمی کشور و خبرگزاری فارسwww.farsnews.comو بانک مقالات علمی به زبان فازسی www.academist.ir‌ و سایت ایران رباتیک www.IranRobotic.com‌