جمعه, ۲۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 17 May, 2024
بر مدار اغتشاش های بصری
گرافیک فرهنگی و گرافیک تجاری، دو تقسیمبندی عمده در گرافیک ایران است که همچنان سر جدل با هم دارند؛ جدالی که در دهه ۶۰ میلادی، آنسویآبیها تکلیف خود را با آن یکسره کردند. گرافیک فرهنگی برای سفارشدهندههایی است که مشغله فرهنگ و هنر دارند البته اگر هنوز توانش را داشته باشند. پوسترهای تئاتر، سینما، لوگوهای جشنوارههای هنری - دولتی و حتی روی جلدهای کتابها و مجلهها همه فرهنگیاند اما گرافیک تجاری برای سفارشدهندههایی طراحی میشود که لوگو و تبلیغات و این روزها «برند» برای چیپس و اسنک و بانک و بیمه میخواهند. دراینمیان گرافیک فرهنگی برای بسیاری از طراحان، نشانِ افتخار است، سعادتی برای دعوت به جشنوارههاست و توهم هنرمندبودن مستقل از بازار و سرمایه، لابد با قیافهای شبه روشنفکرانه. بسیاری از ایشان معتقدند که گرافیک فاخر، گرافیکی فرهنگی است و گرافیک تجاری -که برای تحقیر آن هم که شده تبلیغات به آن میگویند - نوع سخیف گرافیک است. تا جایی که قباد شیوا از طراحان پیشکسوت گرافیک - دانشگاه هنر و معماری دانشگاه آزاد گفته بود: «تبلیغاتچیها مطربانی هستند که هرچه از آنها بخواهند مینوازند.»
اینکه طراحان گرافیک فرهنگی برای چه کسانی، چه مینوازند باشد برای نوشتههای دیگر. اجالتا به شهر میروم و نگاه مشتریواری به بیلبوردهای تهران میاندازم؛ بیلبوردهای این روزهای تهران یا به طرحهای تبلیغاتی اختصاص داده شدهاند یا به طرحهای فرهنگی شهرداری تهران. طرحهای تبلیغاتی و تجاری که برای فروش طراحی میشوند، از آنجایی که به امر خطیر اقتصاد و در بسیاری، به اقتصاد بخش خصوصی مربوط میشوند به دست طراحان حرفهای سپرده شدهاند و برخلاف سالهای پیشین کیفیت گرافیکی مناسبی هم دارند، ایدههای خلاق، عکسهای حرفهای، رنگهای درخشان و ترکیببندیهای زیبا در بینشان کم نیست.
رقیبها در هر بازاری به فراوانی حضور دارند و علاوه بر رقابت برای فروختهشدن، رقابت دیگری هم دارند؛ رقابت زیبایی و خلاقیت. رقابتی که گرچه برای فروش و سود بیشتر است، اما زیبایی شهر هم سود خوبی از این رقابت میبرد و بر زیبایی افزوده میشود. هر چند ممکن است بسیاری از این طرحها در قیاس با طرحهای تبلیغاتی بینالمللی از رقابت بازمانند اما در مقایسه با طرحهایی که این روزها شهرداری محترم تهران بر تابلوهای تبلیغاتی پایتخت آویخته است، بسیار موفقتر ظاهر شدهاند.
از ماههای پیش سازمان زیباسازی شهرداری تهران طرحهایی با موضوعهای فرهنگی و اجتماعی اکران میکند که بیشتر طرحهایی هستند با محوریت جملههایی با فونتهای ضخیم، در کنار تصویرهایی گاه مربوط و گاه نامربوط، بیآنکه معیارهای زیباشناسانه و خلاقانه در کنار باشد. از کیفیت زیباشناختی طرحهایی که از آغاز سال نو نیز به شکل وسیعی در سطح شهر به نمایش درآمدهاند بهوضوح پیداست که این طرحها نهتنها توسط طراحهای خلاق و حرفهای که حتی طراحی نشدهاند، تنها نوشتهها و تصویرهایی کنار هم گذاشته شده است و هیچ نشانی از دیزاین و طراحی در کار نیست. یکی از طرحهایی که تلاش میکند شهروندان را به نریختن زباله در خیابان تشویق کند، تصویر بزرگی است از تل پوستهای میوه که به شکل ساختگی در کف خیابان ریخته شدهاند. بزرگنمایی یک موضوع یا معضل در هر هنری از جمله هنرهای تصویری و گرافیک یکی از تکنیکهای مرسوم خلاقیت است که اگر برخورد درستی با آن شود میتواند نتیجه بسیار موثر و زیبایی داشته باشد. اما نشاندادن زبالهها فقط در اندازه بزرگ، بدون برخورد و نگاه زیباشناسانه و خلاقانه نهتنها در کاهش زبالههای سطح شهر موثر نخواهد بود، بلکه فقط به نمایش بیشتر زباله در شهر کمک خواهد کرد.
در بالای تصویر زباله، جملهای خبری آمده است که نوشته: جای زباله در کف خیابان نیست. تلاشم برای خواندن این جمله با لحنی که طعنهآمیز یا تند و تلخ نباشد، بینتیجه ماند. این جمله و جملههایی که در طرحهای مشابه نوشته شدهاند، بدون اندکی ذوق و سلیقه مانند نامههای اداری - دستوری نوشته شدهاند که به نظر نمیرسد حتی بتوانند در جلب نظر شهروندان موفق باشند چه رسد به توجیه و قانعکردن مخاطبان برای انجام یا انجام ندادن کاری.
طرح دیگری که در نزدیکی میدان ونک نصب شده است، تصویری است زیبا که شبهنگام از میدان حسنآباد گرفته شده است، اما این تصویر در وسط کادری سبزرنگ قرار دارد و این رنگ سبز مهمترین کاری که میکند کاستن توجه مخاطب از تصویر و کاستن زیبایی میدان حسنآباد است. افزون بر این در گوشهای از طرح، تصویر سبزه، سیب و ماهی سرخِ عید نشستهاند، گوشهای دیگر نوشته فصل همدلی، که آن هم روی لکهای سرخرنگ قرار دارد و لوگوی شهرداری تهران در گوشهای دیگر! اضافه کنید بر اینها نوشتههای ضخیم مشکی در بالا و پایین تصویر: تهران زیبا. تهران زیبایی که برای معرفی زیباییهایش هیچ حس زیباشناسیای به کار گرفته نشده است.«اکران ۸۰۰هزارمترمربع روز» تبلیغات فرهنگی که در دستور کار این سازمان قرار دارد، امری پسندیده است اما عدم توجه به کیفیتهای زیباشناختی و برخورد ساده و سطحی و به دور از نگاههای کارشناسانه اگرچه میتواند شهرداری را در جدل آمار و عملکرد، موفق و پرکار نشان دهد اما کمک چندانی به رشد فرهنگ عمومی و افزایش زیبایی شهر که در شرح وظایف سازمان زیباسازی است نخواهد کرد.
با اینکه رفع نواقص و اغتشاشات بصری سیما و منظر شهر تهران از وظایف این سازمان است اما طرحهایی با کیفیت بسیار ضعیف بر اغتشاشات بصری شهری نیز افزوده است و به تعبیری میتوان گفت از ضعیفترین طرحهایی که در آغاز امسال میبینیم مربوط به همین سازمان است. در رمضان سال گذشته مجموعه طرحهایی توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران در شهر اکران شدند که نتیجه برگزاری جشنوارهای گرافیکی بود که آثار رسیده و دعوتشده پس از داوریهای کارشناسانه به سطح شهر آمدند و شهروندان را با آثار خلاق و گاهی درخشان گرافیک فرهنگی آشنا کردند. همین طرحها بود که پس از چند ماه همچنان در خاطر شهر و شهروندان ماندهاند. به قطع تکرار و دوام چنین برخوردهای حرفهای، راهی نزدیک و سریع برای زیباسازی شهر دستکم در حوزه بصری و گرافیکی خواهد بود.
تورج صابریوند
طراح گرافیک
عکس:شرق
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران دولت سازمان ملل رئیسی مجلس شورای اسلامی رئیس جمهور دولت سیزدهم شورای نگهبان احمد وحیدی قوه قضائیه سید ابراهیم رئیسی مجلس دوازدهم
سیل مشهد هواشناسی پلیس تهران سازمان هواشناسی بارش باران قوه قضاییه شهرداری تهران قتل آموزش و پرورش فضای مجازی
خودرو چین ایران خودرو قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا مالیات بازار خودرو مسکن بانک مرکزی دلار سایپا
نمایشگاه کتاب کتاب نمایشگاه کتاب تهران تلویزیون سریال سینمای ایران موسیقی سینما همایون شجریان فردوسی شاهنامه
سرعت اینترنت دانشگاه تهران
اسرائیل رژیم صهیونیستی غزه فلسطین روسیه آمریکا جنگ غزه حماس ترکیه اوکراین نوار غزه طوفان الاقصی
فوتبال پرسپولیس استقلال تراکتور سپاهان جام حذفی لیگ برتر بازی باشگاه استقلال لیگ برتر ایران لیگ برتر انگلیس رئال مادرید
هوش مصنوعی آیفون اپل گوگل عیسی زارع پور سامسونگ تبلیغات دوربین تلفن همراه موبایل
بارداری چای دیابت کاهش وزن زوال عقل سرماخوردگی دندان عقل