مدرسه ای که شناسنامه انقلاب شد

یکی از مدارسی که برای تربیت فرزندان خانواده های مذهبی در تهران تاسیس شد, مدرسه رفاه بود علاوه بر فعالیت های آموزشی, این مدرسه مرکز تلاش های سیاسی انقلابیون نیز بود

یکی از مدارسی که برای تربیت فرزندان خانواده‌های مذهبی در تهران تاسیس شد، مدرسه رفاه بود. علاوه بر فعالیت‌های آموزشی، این مدرسه مرکز تلاش‌های سیاسی انقلابیون نیز بود.

در مورد دلایل اصلی پایه گذاری این مدرسه روایاتی وجود دارد. برخی مانند اکبر هاشمی رفسنجانی انگیزه اصلی تاسیس را محصول یکی از سخنرانی های خود می داند که «از صمیم دل در جمع دوستان اهل خیر و مبارز بازار درباره کمبودهایی برای آن روز دختران در شهر تهران انجام داد.»

برخی دیگر معتقدند، هنگامی که برخی از انقلابیون به ارتباط با ترور منصور متهم بودند، کسانی همچون آیت الله شهید مطهری، شهید دکتر بهشتی، آیت الله رفسنجانی، شهید باهنر، شهید رجایی و برخی از برادران فرهنگی و کسبه و بازاری از قبیل حسین اخوان فرشچی، محمدصادق اسلامی، علی درخشان، جواد رفیق دوست، محسن رفیق دوست و مهدی شفیق در زندان تصمیم گرفتند تا یک مرکز فرهنگی و بخصوص یک مدرسه تاسیس کنند. آنها پس از آزادی بنیاد تعاون «رفاه» را تاسیس کردند تا در کنار آن هم به خانواده های مبارز و فقیر کمک مالی شود و هم کار ساخت مدرسه در تهران و شهرستان ها و حتی تاسیس دانشگاه توسط آن صورت گیرد.

به همین منظور، اخوان فرشچی ۳۰۰۰ متر زمین این مدرسه را خرید و در هیات انصار و جلسات هفتگی که عمدتا مباحث جهادی در آن مطرح می شد، بنیادی تاسیس شد.

در بین مدارسی که در آن زمان تاسیس می شد، برخی از مراکز آموزش بودند که گردانندگان یا موسسان آن اصولا انگیزه ای مذهبی یا سیاسی در ایجاد چنین مراکزی در ذهن داشتند که به طور طبیعی با اهداف آموزشی رژیم پهلوی نه تنها هماهنگ نبودند، بلکه به طور کامل با آن سر ناسازگاری داشت. در این مدارس برخی از مراسم نمادین حکومت پهلوی مثل سرود شاهنشاهی اجرا نمی شد.

انقلابیون مبارزی با محوریت آقای بهشتی آنجا دور هم جمع شده بودند و تلاش می کردند تا اقدامی مفید صورت دهند. برای تاسیس مدرسه رفاه، هیات امنایی سامان داده شد که اعضای آن از افراد سرشناس بودند.

تعیین خط مشی و سیاستگذاری موسسه فرهنگی رفاه را یک هیأت امنای ۱۲ نفری به عهده داشت که شهید بهشتی، شهید باهنر، شهید رجایی، علاء میرمحمدصادقی، ابوالفضل توکلی بینا، جواد رفیق دوست، حاج حسین اخوان، مرحوم شفیق، حاج حسین مهدیان و مهدی غیوران اعضای این هیات امنا بودند. از میان اعضای هیأت امنا برخی همچون شهید باهنر و شهید رجایی، شهید اسلامی و مصطفی حائری زاده بیشتر وقت صرف می کردند و امور آموزشی مدرسه با آقایان رجایی و باهنر بود. محمدعلی رجایی مسئول گزینش مدرسه رفاه بود. وی از دانش آموزانی که متقاضی حضور در این مدرسه بودند مصاحبه به عمل می آورد و آنان را گزینش می کرد. امور تغذیه به آقای سیدرضا نیری داده شده بود. البته بجز اینها هم عده ای بودند که رفت و آمد داشتند و کارهای مهمی هم می کردند. بسیاری از اعضای موتلفه پشتیبانی مالی مدرسه را به عهده داشتند. گرچه اعضای موتلفه در بنیانگذاری مدرسه و حمایت مالی نقش داشتند، اما این فعالیت ها زیرسایه تشکیلات آنان صورت نمی گرفت، بلکه گروهی از اعضای موتلفه که امکان فعالیت مستقیم سیاسی را نداشتند زیر پوشش مدرسه فعالیت های فرهنگی داشتند. شفیق، حسین اخوان، عباس تحریریان، حسین مهدیان و علاء میرمحمدصادقی مسئول امور مالی مدرسه بودند. بخش اصلی هزینه ای مدرسه از طریق همین تیم و قسمت دیگری از آن از سوی اولیای محصلان تامین می شد. در جلسات اولیا و مربیان آقایان باهنر، رجایی و بهشتی سخنرانی می کردند.

از جمله چهره های فعال مدرسه دکتر باهنر بود. وی با توجه به این که در عرصه سیاست پرتلاش بود و به همین واسطه ساواک او را زیر نظر گرفته بود، اما به رغم بازجویی های مکرر در مورد فعالیت مدرسه رفاه، با دادن اطلاعات نادرست ماموران ساواک را گمراه می کرد. صندوق رفاه این مدرسه به بسیاری از خانواده ها و مجاهدین و مبارزین که در زندان بودند کمک کرد و بعدا افرادی که در آن خدمت می کردند به کمیته امداد وارد شدند.

ساختمان این مدرسه مرکزی برای نگهداری سلاح های مردم بود و محمدعلی رجایی و محمد منتظری در این مکان اسلحه ها را از مردم تحویل می گرفتند. کم کم مدرسه به عنوان یکی از نمادهای مبارزه در دوران شاه درآمده بود. بعد از ورود امام خمینی، با توجه به توصیه ایشان که پیغام داده بودند محل اسکانشان پایین تر از خیابان انقلاب و در یک مکان عمومی باشد از این رو مدرسه رفاه به عنوان محل اقامت ایشان انتخاب شد.

منابع:

۱ـ پایگاه اطلاع رسانی آیت الله هاشمی رفسنجانی، سخنرانی در مدرسه رفاه، تاریخ انتشار ۱۷ بهمن ۱۳۹۰

۲ـ مصاحبه با مهدی غیوران، نشریه ذکر، شماره ۳۷ و ۳۸، مرداد و شهریور ماه ۸۸

۳ـ مهدی حامی، مدرسه رفاه کانون انقلاب، سایت شبکه ایران، تاریخ انتشار۱۵/۱۱/۱۳۸۷

۴ـ همشهری ماه، خاطرات علاءالدین میرمحمدصادقی، برداشت چهارم؛ مدرسه رفاه، تاریخ انتشار: ۱۱/۶/۱۳۸۹

شهاب سلیمی