مومبای, پرجمعیت ترین شهر

شهرهای جهان

شهرها در کشورها و قاره‌های مختلف ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و حتی ورزشی خاص خود را دارند و چهره هر یک با دیگری متفاوت است. این تفاوت را زمانی بیشتر احساس می‌کنیم و می‌بینیم که مثلا از یک سرزمین شرقی به آفریقا یا آمریکای جنوبی برویم یا این که از اروپا به جنوب یا غرب آسیا بیاییم. هر شهر در هر کشور آیینه‌ای از تمدن و فرهنگ و سنت‌های مردم آن به شمار می‌رود.

تنوع و شمار شهرها آنقدر زیاد است که هر چقدر فرصت داشته باشیم و امکان سفر برایمان فراهم باشد، نمی‌توانیم بیشتر شهرهای بزرگ جهان را از نزدیک ببینیم. اما قصد داریم از طریق جام‌جم آنلاین سفری به دور دنیا و شهرهای بزرگ و مهم جهان آغاز کنیم. در این سفر دور و دراز ما به اختصار با شهرها آشنا می‌شویم. توقف در برخی از شهرها که کوچکترند، کوتاه خواهد بود اما در شهرهای بزرگ که میراث فرهنگی، تاریخی و... غنی دارند و وسعت و تنوع جمعیتی‌شان بیشتر است، توقف ما هم طولانی‌تر خواهد بود تا با جنبه‌های مختلف شهر و فعالیت‌های مهم مردمش بهتر آشنا شویم.

از شما دعوت می‌کنیم با ما همسفر شوید.

● مومبای، پرجمعیت‌ترین شهر

مومبای یا همان «بمبئی» با بیش از ۲۱ میلیون نفر سکنه، پرجمعیت‌ترین شهر جهان است که در ساحل اقیانوس هند واقع شده و مرکز بزرگ تجاری و فرهنگی هند از دیر باز تاکنون بوده است. از‌آنجا که مومبای بندری فعال و بزرگ است، محل ورود و صدور کالا و جایی بوده که مردم از سرزمین‌های دور به آ‌نجا سفر کرده‌اند. پیش از این مومبای را بمبئی می‌گفتند. مومبای واژه‌ای هندی برگرفته از نام مومبا دوی، الهه هندو است. در زبان ماراتی، «آی» به معنی مادر است. اما وقتی در قرن شانزدهم میلادی که پرتغالی‌ها به مومبای رفتند، آنجا را با نام‌های مختلفی تلفظ می‌کردند که در نهایت در نوشتار آن را بومبایم (Bombaim) می‌آوردند که در پرتغالی امروز نیز همین ثبت نوشتار را به کار می‌برند. وقتی انگلیسی‌ها در قرن هفدهم مومبای را تصرف کردند، واژه مومبای را به آرایش انگلیسی درآوردند و به آن بمبئی گفتند.

بعدها موراتی و گجراتی زبان‌ها شهر را همچنان مومبای تلفظ می‌کردند. اما هندی و اردو و زبان‌ها واژه‌ بمبئی را به کار می‌بردند.

در سال ۱۹۹۶ بود که دولت هند نام بمبئی را رسما به مومبای برگرداند و حالا به آن مومبای می‌گویند.

● قلب اقتصاد هند

مومبای، شهری صنعتی است که سواحل آن تمیز نیست و آلودگی‌ محیط زیست به آن رسوخ کرده. این شهربندری، مرکز شماری از شرکت‌ها و کارخانه‌های صنعتی هند است. مومبای را می‌توان قلب اقتصاد هند دانست. ۱۰درصد از مجموع کارگران کارخانه‌های هند در این شهر کار می‌کنند و ۴۰ درصد از درآمد مالیاتی هند در این شهر به دست می‌آید.

سهم مومبای از تجارت خارجی هند ۴۰ درصد است. درآمد سرانه مردم مومبای ۹۹۰ دلار است که ۳ برابر درآمد سرانه هند محسوب می‌شود.

دفتر مرکزی بسیاری از بانک‌های هند در شهر مومبای قرار دارد.

● شهر سینما

مومبای در ساحل دریای عرب، دارای دو فصل اصلی است: فصل مرطوب و فصل خشک، فصل مرطوب از بین مارس و اکتبر است که در آن رطوبت بالا و دمای هوا بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد می‌شود. بین ژوئن تا سپتامبر فصل باران‌های موسمی است. میانگین بارش سالانه باران ۲۲۰۰ میلی‌متر است. رکورد بارش بیشترین باران در یک روز سال در۲۶ جوای ۲۰۰۵ ثبت شد که ۹۴۴ میلی‌متر باران بارید.

مومبای، شهری است که سینمای هند در آنجا متولد شد. اولین فیلم‌های سینمای صامت هند در مومبای تولید شد و این شهر امروزه مرکز هنر سینمای هند محسوب می‌شود. بالیوود در مومبای قرار دارد که آن را هالیوود هند می‌گویند. در بالیوود سالانه صدها فیلم تولید می‌شود و مرکز برگزاری جشنواره‌های سینمایی متعددی است.

بالیوود بزرگ‌ترین تولیدکننده فیلم در جهان محسوب می‌شود. بالیوود سالانه بیش ۸۰۰ فیلم تولید می‌کند که ۲ برابر تولیدات سالانه هالیوود است.

سالی ۶/۳ میلیارد نفر به تماشای تولیدات بالیوود می‌روند.

پیش از ورود سینما به مومبای، این شهر به تئاتر خود می‌بالید. امروز نیز هنر تئاتر در مومبای جایگاه ویژه‌ای دارد.

● حمل و نقل

زندگی مردم مومبای به سیستم‌ حمل و نقل عمومی وابسته است. سیستم حمل و نقل شامل خط آهن، اتوبوس، تاکسی، و سه چرخه‌های موتوردار است. اولین خط‌آهن هند از مومبای به تین (Thane) کشیده شد.

مومبای مرکز تلاقی خطوط آهن شرق هند است. ستون حمل و نقل مومبای را خط آهن آن تشکیل می‌دهد که دارای ۳ شبکه جداگانه است که در طول شهر از شمال به جنوب کشیده شده است.

شهر مومبای مترو ندارد، اما کار احداث آن شروع شده و نخستین خط مترو مومبای در سال ۲۰۰۹ کامل خواهد شد.

● خانه قدیمی‌ترین روزنامه آسیا

مومبای شمار زیاد روزنامه و ایستگاه‌های رادیو و تلویزیون دارد. در مومبای روزنامه‌های انگلیسی زبان برای عامه مردم در شمارگان بالا چاپ و منتشر می‌شوند.

تایمز آو ایندیا، ایندین اکسپرس، از پرخواننده‌ترین روزنامه‌های هند هستند که در مومبای به چاپ می‌رسند.

مومبای خانه قدیمی‌ترین روزنامه آسیا به نام بمبئی ساماچار است که از سال ۱۸۲۲ به زبان گجراتی منتشر شده است.

مومبای، صدها شبکه رادیویی و تلویزیونی به زبان‌های مختلف دارد که ۱۰۰ شبکه تلویزیونی کابلی است.

● روستای ماهیگیری

مومبای ابتدا روستایی کوچک بود که ساکنانش با ماهیگیری روزگار می‌گذراندند. اما حدود ۵۰۰ سال قبل پرتغالی‌ها بمبئی‌ یا مومبای را تصرف کردند و در آنجا استحکاماتی ساختند و به این ترتیب کسب و کار در مومبای رونق گرفت. زبان اصلی مردم شهر، ماراتی است که بیش از یک‌سوم اهالی به این زبان صحبت می‌کنند. گجراتی، اردو، و هندی دیگر زبان‌های رایج در مومبای هستند، البته شمار زیادی از اهالی مومبای انگلیسی را خوب حرف می‌زنند. به علت حضور طولانی انگلیسی‌ها در هند، واژه‌های انگلیسی زیادی وارد زبان‌های محلی، بویژه هندی شده است.

● ورزش در مومبای

مومبای که پرجمعیت ترین شهر جهان است، امکاناتی برای پرداختن به انواع ورزش‌ها دارد. البته با توجه به جمعیت زیاد شهر، خیلی‌ها به امکانات و تسهیلات ورزشی مناسب دسترسی ندارند. اما در مقایسه با شهرهای دیگر از جمله کلکته و حیدرآباد و ... وضع ورزش در مومبای بهتر است. در مومبای ورزش‌های سنتی چندان رونق ندارد. از آنجا که این شهر دروازه ورود به هند در سده‌های مختلف بوده، ورزش‌های اروپایی، خوب نفوذ کرده و گسترش یافته‌اند.

مومبای، مرکز ایالت ماهاراشترا و به قول خیلی‌ها شهر رویاهاست. در شهری که بسیاری از مردمش فقیرند، افراد ثروتمند هم کم نسبت این افراد به ورزش‌های وارداتی غربی می‌پردازند و برای گسترش آنها کارهای زیادی کرده‌اند. مثلا کریکت در مومبای رونق پیدا کرده و محبوب‌ترین ورزش در این شهر پرجمعیت است.

مومبای تا به حال چند بازیکن بزرگ و شاخص داشته که در سطح بین‌المللی خود را مطرح کرده‌اند. مومبای دو ورزشگاه بزرگ دارد که برای برگزاری مسابقات بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از کریکت فوتبال محبوب‌ترین ورزش در شهر مومبای به شمار می‌رود. تبلیغات در مورد فوتبال و پخش تلویزیونی مسابقات مهم بین‌‌المللی سبب شده تا جوانان مومبای علاقه روز افزونی به این ورزش پیدا کنند. دیگر ورزش‌هایی که اهالی مومبای به آنها علاقه زیادی دارند، از این قرارند: تنیس، تنیس روی میز، بیلیارد و گلف. وقتی مسابقات این ورزش‌ها برگزار می‌شود، جمعیت زیادی به تماشای آنها می‌روند و تیم‌های مورد علاقه خود را تشویق می‌کنند. نوجوانان و جوانان هر مکان مناسبی را پیدا کنند به سراغ یکی از این ورزش‌ها می‌روند. البت جمعیت شهر آنقدر زیاد است که همه علاقه‌مندان به سهولت نمی‌توانند از اماکن ورزشی استفاده کنند.

دولت ایالتی در مومبای در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به ورزش کرده و با احداث اماکن جدید ورزشی سعی می‌کند نیاز جوانان را به ورزش تا اندازه‌ای پاسخگو باشد.

▪ پرواز با پاراگلایدر

ورزشدوستان مومبای، علاوه بر پرداختن به ورزش‌های رسمی و رقابتی، سرگرمی‌های تفریحی ورزشی هم دارند که یکی از آنها پرواز با پاراگلایدر است. محل پرواز با پاراگلایدر مومبای از مرکز شهر ۶۰ کیلومتر فاصله دارد. در آنجا این امکان برایتان مهیاست که با پرندگان پرواز کنید. پرندگان بی‌شماری که در این محل پرواز می‌کنند، به دیدن افراد زیادی که با پاراگلایدر به آسمان می‌روند، عادت کرده‌اند در طول سال‌های گذشته، ورزش‌های پاراگلایدری در مومبای پیشرفت بسیاری کرده و به این ترتیب برای کسانی که با پاراگلایدر آشنا نیستند، امکان پرداختن به این ورزش وجود دارد. زیرا پاراگلایدرهایی ساخته‌اند که یک نفر با تجربه آن را هدایت می‌کند و شخص مبتدی دسته‌های گلایدر را می‌گیرد و احساس می‌کند خودش کنترل‌آن رو به عهده دارد وقتی به خوبی این ورزش را یاد گرفت، به تنهایی پرواز می‌کند.

البته در مومبای مثل دیگر جاها ورزش‌های پاراگلایدری، خطرهای خود را هم دارد. بیشتر کسانی که در روزهای اول به این ورزش رومی‌آورند، دچار اشتباه می‌شوند و آسیب می‌بینند که البته با توجه به مکانی که به این ورزش می‌پردازند، آسیب دیدگی آنها جدی نیست.

پس از چند روز مشکلات آنها برطرف می‌شود. روزهای نخست آموزش پرواز با پاراگلایدر درست مثل روزهای اولی است که سوار دوچرخه می‌شویم. بعد که آن را آموختیم، احساس می‌کنیم پرواز با پاراگلایدر نه تنها مشکل نیست، بلکه قابل اجرا و لذت بخش است. هند مکان‌های زیادی برای پرواز با پاراگلایدر دارد که در برخی از آنها کار ورزشکاران دشوار و ماجراجویانه است.

پرواز از ارتفاعات هیمالیا، یکی از آنهاست.

●‌ گردش در مومبای

مومبای شهر تجارت و کار و هنر برای هندی‌ها و مقصد خوبی برای گردشگران و بازرگانان خارجی است. اگر به مومبای سفر کنیم و به گردش در این شهر بزرگ بپردازیم، چشم‌اندازهای زیبا و متنوعی از بناهای تاریخی و امروزی، گردشگاه‌های طبیعی و باغ‌های سنتی را می‌بینیم. به این مجموعه‌ها البته جاهای شلوغ و بازارهای آن را هم باید اضافه کرد. پرجمعیت‌ترین شهر جهان لحظه‌ای آرام ندارد و قلب تپنده اقتصاد و هنر سرزمین پهناور هند است.

وقتی از هنر سخن به میان می‌آید، همه به یاد بالیوود می‌افتند که شهرتی جهانی دارد و در آنجا سالانه دوبرابر هالیوود فیلم تولید می‌شود.

وقتی به فرودگاه مومبای می‌رسیم، آنجا هواپیماهای زیادی را می‌بینیم که حکایت از پرتردد بودن شهر می‌کند. ساختمان‌های فرودگاه قدیمی است و حتی در آنها از پنکه‌های فلزی قدیمی برای خنک کردن هوا استفاده می‌شود. وقتی از سالن بیرون می‌‌رویم تا عازم مقصد خود در شهر شویم، صف طویل ده‌ها و گاهی صدها تاکسی را می‌بینیم که منتظر مسافر هستند. در مومبای تا دلتان بخواهد تاکسی می‌بینید. ساکنان فقیر شهر کمتر از تاکسی استفاده می‌کنند. اما از آنجا که میانگین درآمد شهروندان مومبای در مقایسه با بسیاری دیگر از شهرهای هند بالاتر است، خیلی‌ها ترجیح می‌دهند یا از تاکسی استفاده کنند یا این که خودشان خودروی شخصی دارند.

بسیاری از عکاسان با استعداد و حرفه‌ای هند در مومبای کار می‌کنند. شاید رونق فیلمسازی در این شهر و این که بالیوود در آنجا قرار گرفته، سبب شده تا علاقه‌مندان عکاسی بومبای را انتخاب کنند. از آنجا که مقر بسیاری از شرکت‌های تبلیغاتی هند در مومبای واقع شده و نمایشگاه‌های آنها مرتب برگزار می‌شود، عکاسان فرصت کار به اندازه کافی دارند.

▪ هم کریکت، هم قایقرانی

برای گردشگران و دوستداران ورزش، مومبای جذابیت‌های زیادی دارد، شماری از گردشگران اروپایی که به این شهر سفر می‌کنند، از امکانات ورزش کریکت بهره‌مند می‌شود.

ابته کریکت در مومبای بسیار محبوب است و هر کس توان مالی داشته باشد و از کریکت خوشش بیاید یا با این ورزش آشنا باشد، به زمین کریکت می‌رود. خیلی‌ها به مومبای، شهر کریکت هم می‌گویند. کریکت را انگلیسی‌ها به مومبای بردند و آن را گسترش دادند، در فصل زمستان، قایقرانی در مومبای رونق می‌گیرد. چون در این فصل هوای شهر و ساحلش معتدل است،‌ مومبای تعداد زیادی باشگاه قایقرانی دارد که دوره‌های آموزشی برای علاقه‌مندان برگزار می‌کنند، نکته جالب این که در هر پایان هفته در فصل زمستان، مسابقه قایقرانی با شرکت علاقه‌مندان زیادی برگزار می‌شود.

▪ صرف غذا در فضای باز

علاقه‌مندان غذاهای هندی، در مومبای هر غذایی را که بخواهند، پیدا می‌کنند. در این شهر رستوران‌های زیادی غذاهای سرزمین‌های دیگر را هم عرضه می‌کنند. اگر قصد دارید در فضای آزاد غذا بخورید، تعداد رستوران‌هایی که مطابق میل شما باشند، کم نیستند، برای این منظور مومبای بهترین شهر هند است، جنوب شهر مومبای پر از مکان‌هایی است که در فضای آزاد غذا عرضه می‌کنند. البته تا می‌توانید به سراغ دست‌فروش ها و دارندگان چرخ‌های سیار که انواع غذاها را طبخ می‌کنند و می‌فروشند، نروید. برای مطمئن شدن از سالم بودن غذا، به رستوران‌های معتبر و شناخته شده مراجعه کنید.

▪ ۲ ساعت تا کوهستان

مومبای، شهری بندری است که هم سطح دریاست. اما علاقه‌مندان به طبیعت کوهستانی نگران نباشند. با ماشین می‌توانید به نزدیکی تپه‌ها و کوه‌های صخره‌ای بروید. مدت زمان رسیدن از شهر به این مکان‌ها حدود ۲ ساعت است. اینجا برای پیاده‌روی در هوای آزاد و کوهپیمایی و صخره‌نوردی مناسب است. کوهنوردان اهل مومبای پس از تمرین ورزش خود در نزدیکی شهر، به آمادگی لازم جهت اجرای برنامه‌های کوهنوردی در هیمالیا دست پیدا می‌کنند.

هیمالیا در شمال کشور هند قرار گرفته است.

▪ پارک ملی گاندی

بیرون از شهر مومبای، مناطق جنگلی بسیار زیبایی وجود دارد که برای پیاده‌روی، دویدن و گردش مناسب است. در اینجاها با جنگل انبوه و جویبارها و رودهای کوچکی روبه‌رو می‌شوید. یکی از زیباترین جنگل‌های مومبای، پارک ملی گاندی است که حیوانات آن حفاظت شده‌اند. این پارک ملی در شمال حومه شهر قرار گرفته و ۱۰۴ کیلومتر مربع وسعت دارد و یکی از پربازدیدکننده‌ترین پارک‌های ملی آسیاست. سالانه بیش از ۲ میلیون گردشگر از این پارک ملی دیدن می‌کنند و ضمن گردش در آن، به ورزش هم می‌پردازند.

در این بوستان، غارهای کان هری (Kanheri) وجود دارد که روی صخره‌های آنها، سنگ نوشته‌هایی به قدمت ۲۴۰۰ سال دیده می‌شود.

ساکنان بودایی روی سنگ‌های غار می‌نوشتند. در سال ۱۹۸۱ پس از کشته شدن سانجای گاندی پسر ایندیرا گاندی در سانحه هوایی، نام او را روی این پارک ملی گذاشتند.

در پارک ملی سانجای گاندی انواع جانوران وحشی، از قبیل پلنگ، ببر، میمون، آهو و گونه‌های زیادی از پرندگان زیست می‌کنند. منطقه‌ای که پارک در آن قرار گرفته، تپه‌ای است و بلندترین نقطه‌اش ۴۰۰ متر ارتفاع دارد. پارک دو دریاچه بزرگ دارد که برای ورزش‌های آبی در آن تسهیلاتی به چشم می‌خورد، پارک گاندی را ریه‌های مومبای می‌گویند.

ترجمه و تالیف: جهانگیر چراتی