دنیای ملال‌انگیز

«خواب خوب بهشت» عنوان مجموعه داستانی است به قلم نویسنده آمریکایی سام شپارد. داستان‌های شپارد همانند فیلمنامه‌ها و نمایشنامه‌هایش، بازتابی از جهان ناپایدارند و به روایتگری …

«خواب خوب بهشت» عنوان مجموعه داستانی است به قلم نویسنده آمریکایی سام شپارد. داستان‌های شپارد همانند فیلمنامه‌ها و نمایشنامه‌هایش، بازتابی از جهان ناپایدارند و به روایتگری جنبه‌های مختلف زندگی متزلزل انسان معاصر می‌پردازند.براین اساس بن مایه عمده آثار او از مفاهیمی همچون خیانت، ناامنی، هراس و فقدان روابط مستحکم خانوادگی شکل می‌گیرند.

در «چشم‌هایی که باز و بسته می‌شوند»، دختری پس از مدت‌ها فرصت گفتگو با مادر خود را می‌یابد، اما آنچه دختر با آن صحبت می‌کند، چیزی جز خاکستر جسد مادرش نیست و در داستان «خواب خوب بهشت» ۲ پیرمرد که فرزندانشان آنها را فراموش کرده‌اند، در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و دیگر امیدی به اولاد خویش ندارند.

سستی روابط خانوادگی، شرایطی غیرعادی و حتی گاه بیمارگونه را برای شخصیت‌های داستان رقم زده است. در «دری رو به زنان» پسری که خانواده‌اش به دلایل مختلف او را ترک گفته‌اند، دیگر هیچ حسی نسبت به برقراری روابط عاطفی با دیگران ندارد. در «گربه‌های کتی» زنی در فضای محدود خانه با تعداد زیادی از گربه‌ها که دائم فضا را آلوده می‌کنند، زندگی می‌کند و در «سوال بیجا» نیز شخصیتی نشان داده می‌شود که رفتارش دلالت بر بیماری روانی وی دارد.این رفتارهای نابهنجار از یک منظر معلول شرایطی هستند که ناخواسته برای شخصیت‌ها رقم خورده‌اند. از این جهت خود کاراکترها نیز از این وضعیت در رنجند. در «پروست نبود» پدری به این دلیل از رفتن خانواده به فرانسه ممانعت می‌کند که خاطره‌ تلخی از زندگی خودش در فرانسه در ذهن دارد.داستان‌های شپارد سرشار از جنبه‌های بصری‌اند و فضاسازی‌ها در راستای انتقال بهتر مفاهیم مدنظر و حس موجود هر صحنه شکل می‌گیرند.

او در جسمیت بخشیدن به فضای داستان‌هایش از عناصری همچون تصویر، صدا، بو و مزه خوب بهره می‌برد.در صحنه تلفن زدن در «کولینگا، نیمه راه» انتخاب عناصر به گونه‌ای است که حس ملا‌ل‌آور شخصیت را به بهترین شکل منتقل کنند: «هوای سوزان بوی گند گاو و گوسفند می‌دهد. ته زبان خشکش ذق‌ذق می‌کند و سرش گر گرفته؛ تمام سرش. یک باجه تلفن آنجاست.» (ص ۲۸)‌ و پس از اتمام این صحبت تلفنی و راهی شدن مجدد شخصیت به قصد دیدار معشوق جدیدش، صحنه بسرعت حال و هوای دیگری می‌یابد: «با ماشین به راهش ادامه می‌دهد. کولر را می‌زند و درجه را تا آخر زیاد می‌کند. سرش کم‌کم خنک می‌شود. چشم‌هاش دیگر نمی‌سوزد و پشت سرش بوی گند گاوها بتدریج کم و کمتر می‌شود.» (ص ۳۳)‌بهره‌گیری از صدا در آثار او علاوه بر کمک به فضاسازی بهتر کارکرد دیگری نیز دارند. صدا و سکوت در داستان‌‌های شپارد ابزاری هستند برای تاکیدگذاری بر جملاتی که بار معنایی بیشتری را به عهده دارند و به نوعی به عنوان یک شوک‌دهنده برای جلب توجه در مخاطب عمل می‌کنند.

«خواب خوب بهشت» بازتاب‌دهنده دنیای هراس‌آور انسانی است که در عصر حاضر بیش از همیشه دچار ملال و تنهایی شده است؛ انسانی که دیگر رسیدن به ‌آن جهان ‌آرمانی لذت‌بخش را تنها در رویاهایش جستجو می‌کند.

میثم نبی