سرماخوردگی حریف می طلبد

رقابت ضددردها در درمان سرماخوردگی

سرماخوردگی و آنفلوانزا از جمله شایع‌ترین بیماری‌های انسانی هستند که ضددردهای متعددی با هدف کنترل درد و تب ناشی از آنها در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچند امروزه تجویز این قبیل ضددردها بسیار متداول است اما هنوز اطلاعات اندکی در مورد اثربخشی و ایمنی آنها در مبتلایان به سرماخوردگی و آنفلوانزا وجود دارد...

ضددردهایی مانند آسپیرین، استامینوفن و ایبوپروفن به‌طور گسترده برای کنترل علایم معمول سرماخوردگی و آنفلوانزا از جمله تب،گلودرد، درد عضلانی، سردرد، درد سینوس‌ها، لرز و بی‌حالی عمومی تجویز می‌شوند. از مجموع ۲۶۳ داروی ثبت‌شده در فهرست داروهای سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا، ۱۱۳ مورد بی‌نیاز از نسخه پزشک از داروخانه‌ها قابل‌تهیه هستند. ضددردهای نامبرده در اغلب ترکیب?های دارویی موجود در بازار برای کنترل علایم سرماخوردگی و آنفلوانزا وجود دارند اما در واقع جایگاه ضددردها در درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا مورد تردید است. یک توضیح برای این وضعیت، کم بودن مطالعات انجام‌شده در زمینه اثربخشی و ایمنی ضددردها در درمان سرماخوردگی و آنفلوانزاست. مطالعات انجام‌شده روی مصرف ضددردهای غیرنسخه‌ای برای درمان درد و تب بسیار است؛ اما اطلاعات اختصاصی در مورد نقش ضددردها در کنترل علایم عفونت‌های فوقانی مجاری تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا اندک‌اند.

● آسپیرین

سابقه ۱۰۰ ساله استفاده از آسپیرین در درمان عفونت‌های بخش فوقانی دستگاه تنفسی، منتهی به قبول آسپیرین و ضددردهای مشابه به عنوان درمانی موثر و بی‌خطر شده است هرچند مطالعه?های بالینی موجود در این زمینه چندان زیاد نیستند. دوز متداول آسپیرین در بزرگسالان ۳۲۵ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت و حداکثر دوز مجاز برای مصرف آسپیرین در شبانه‌روز ۴هزار میلی‌گرم است. اغلب مطالعات موجود در مورد اثربخشی آسپیرین در درمان گلودرد ناشی از عفونت‌های بخش فوقانی مجاری تنفسی است. ۲ مطالعه انجام‌شده توسط اسچاچتل (Schachtel) و همکاران، نشان داده است آسپیرین در مقایسه با دارونما در درمان گلودرد ناشی از عفونت‌های تنفسی فوقانی ارجح است. دوز آسپیرین تجویز شده در این مطالعات ۶۵۰ تا ۸۰۰ میلی‌گرم بوده است. کلیه بیماران شرکت یافته در این مطالعات، از گلودرد شدید شکایت داشتند. کشت گلوی گرفته‌شده از حلق ۱۳ نفر از ۱۵۰ بیمار شرکت‌کننده در این مطالعات برای استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه A مثبت بود اما شدت گلودرد آنها ارتباطی با عامل عفونی فارنژیت نداشت. در یک مطالعه دوسوکور انجام‌شده روی ۲۷۹ بیمار مبتلا به گلودرد ناشی از عفونت تنفسی فوقانی، تک دوز ۸۰۰ میلی‌گرم آسپیرین در مقایسه با دارونما در درمان گلودرد ارجح بود. در این مطالعه علاوه بر گلودرد، سایر شکایت‌های بیماران نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش یافتند. در ۳۸ درصد از بیماران سرماخورده به دنبال مصرف آسپیرین از سردرد و ۳۸ درصد از دردعضلانی‌شان کاسته شد. در این مطالعات گلودرد به عنوان نمونه درد حاد با شدت خفیف تا متوسط درنظر گرفته شده است. اثربخشی آسپیرین در کودکان زیر ۱۶ سال به دلیل خطر ابتلا به «سندرم‌ری» مورد مطالعه قرار نگرفته است.

● استامینوفن

دوز مجاز استامینوفن در بزرگسالان ۳۲۵ تا هزار میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت یکبار است و دوز مصرفی روزانه نباید از ۴هزار میلی‌گرم در روز تجاوز کند. هرچند ضددردهای متعددی پس از استامینوفن به بازار آمده‌اند اما هنوز هم این دارو به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین داروهای ضددرد و ضدتب تجویز می‌شود. برای بسیاری از پزشکان استامینوفن خط اول درمان درد و کنترل تب در گروه‌های مختلف بیماران از کودکان گرفته تا زنان باردار و سالمندان مبتلا به استئوارتریت محسوب می‌شود. به اعتقاد برخی از متخصصان، بهتر است در خط اول درمان تب در نوزادان و کودکان ایبوپروفن جایگزین استامینوفن شود. در مطالعه?های بالینی گسترده‌ای استامینوفن در محدوده دوز ۶۵۰ تا ۱۳۰۰ میلی‌گرم در درمان دردهای خفیف تا متوسط مانند سردرد، درد دندان، دیسمنوره و انواع مختلف دردهای پس از جراحی و درمان علایم گلودرد و تب ناشی از عفونت‌های تنفسی فوقانی موثر است. استامینوفن در مقایسه با آسپیرین در درمان درد و تب نوزادان و کودکان ارجح است.

● ایبوپروفن

ایبوپروفن سابقه کوتاهی در درمان عفونت‌های تنفسی فوقانی دارد اما همین مدت زمان نه چندان طولانی، اثربخشی مطلوب آن را در مونوتراپی یا ترکیب درمانی با سودوافدرین در بزرگسالان و کودکان نشان داده است. محدوده دوز درمانی ایبوپروفن در بزرگسالان ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت یکبار تا حداکثر ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز است. در یک مطالعه بالینی روی ۸۰ بیمار مبتلا به عفونت تنفسی فوقانی، ۴۰۰ میلی‌گرم ایبوپروفن ۳ بار در روز به میزان قابل‌توجهی از شدت سردرد، گوش درد، دردهای عضلانی و مفصلی و تب کاست.

در مطالعه های متعددی اثربخشی آن با پاراستامول مقایسه شده است. در یک مطالعه دوسوکور دوز ۲۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در شبانه‌روز سوسپانسیون ایبوپروفن در مقایسه با ۵۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در شبانه‌روز استامینوفن در درمان تب کودکان ۲ تا ۱۲ سال موثر شناخته و به خوبی تحمل شد. در یک مطالعه گسترده روی ۱۷۰۵ بیمار مشاهده شد در دوزهای معمول برای داروهای سرماخوردگی، ایبوپروفن بهتر از آسپیرین تحمل می‌شود.

● رقابت ضددردها در سرماخوردگی

تحریک گوارشی، تهوع، استفراغ و خونریزی گوارشی با مصرف آسپیرین مرتبط هستند. استامینوفن در دوزهای معمول برای داروهای سرماخوردگی به خوبی از سوی بیماران تحمل می‌شود اما در دوزهای بالا باعث مسمومیت کبدی خواهد شد. برخلاف انتظار، مصرف موقت گروه داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی در دوزهای معمول با خطر جدی خونریزی‌های گوارشی همراه نیست. تجویز استامینوفن و ایبوپروفن در کودکان برخلاف آسپیرین مجاز است. در یک متاآنالیز متشکل از ۱۰ مطالعه بالینی روی ۵۴۴کودک ۴ تا ۱۵ سال که برای مدت ۱ تا ۵ روز با دوز ۴ تا ۱۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ایبوپروفن و استامینوفن با دوز ۷ تا ۱۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تحت درمان قرار گرفتند، قابلیت کنترل درد متوسط تا شدید یکسان بود و عوارض مشابهی گزارش شد. در یک مطالعه دیگر روی ۲۷ هزار کودک بزرگ‌تر از ۲ سال که تب آنها با استامینوفن با دوز ۱۲ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن یا ایبوپروفن با دوز ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن یا ایبوپروفن با دوز ۱۰میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کنترل شد، میزان عوارض گزارش‌شده اندک بود.

در ۵۰سال اول قرن بیستم، آسپیرین تنها درمان موجود برای عفونت‌های تنفسی فوقانی بود. با مجاز شناخته شدن مصرف استامینوفن بدون نیاز به نسخه پزشک در سال‌های ۱۹۶۰، آسپیرین به عنوان درمان خط اول تب و درد جای خود را به استامینوفن داد. ایبوپروفن به دلیل مدت اثر طولانی‌تر به عنوان خط اول درمان تب و درد کودکان و نوزادان، با استامینوفن به رقابت پرداخت. آسپیرین و ایبوپروفن به دلیل تحریک گوارشی و خطر خونریزی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و استامینوفن به‌خصوص در بیماران با سابقه خونریزی گوارشی درمان بی‌خطرتری است. تداخل اثر داروهای آسپیرین و ایبوپروفن با داروهای ضدانعقادی نیز باید در نظر گرفته شود. همچنین احتمال بروز واکنش‌های افزایش حساسیتی مانند آسم و رینیت در مصرف‌کنندگان آسپیرین و ایبوپروفن بیشتر از استامینوفن است.

دکتر شیرین میرزازاده

منبع: Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics