مذاکرات سازش در کما

شکست روند سازش به تقویت جایگاه مقاومت کمک می کند

باراک اوباما در حالی سال ۲۰۰۹ به عنوان چهل و چهارمین رئیس‌جمهور وارد کاخ سفید شد که شعارهای وی را حل مسائل خاورمیانه بویژه پرونده فلسطین تشکیل می‌داد. وی بر این ادعا بود که تا سال ۲۰۱۱ صلح خاورمیانه را اجرایی ساخته و به ۶ دهه چالش‌های موجود در فلسطین پایان می‌دهد.

در همین چارچوب وی جورج میچل را به عنوان نماینده ویژه خود در امور فلسطین معرفی کرد تا به اصطلاح، نشانگر اراده وی برای حل این موضوع باشد. وی حتی در ۲ سال گذشته بسیاری از مقامات سیاسی و نظامی ارشد کاخ سفید را نیز راهی خاورمیانه و خود نیز سال ۲۰۰۹ در مصر به سخنرانی پرداخت.

در نهایت برای تکمیل پروژه ادعایی، شهریور ماه اوباما میزبان نشست ۵ جانبه با حضور سران مصر، اردن، تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی بود تا به زعم خویش طرح تبدیل مذاکرات غیرمستقیم به مستقیم و واگذاری روند سازش به تشکیلات خودگردان و تل‌آویو را اجرایی سازد. هر چند که اوباما ادعاهای بسیاری را مبنی بر پیروزی در روند سازش مطرح کرد، اما اکنون پس از گذشت ۲ سال از ریاست جمهوری وی، همچنان فلسطین با پرونده‌ای سراسر ابهام روی میز قرار دارد در حالی که هیچ حرکت مثبتی در جهت وعده اوباما صورت نگرفته است. طرح‌های شکست‌خورده آمریکا در حالی به فلسطین سایه افکنده که هر کدام از بازیگران این پرونده مواضعی خاص در قبال آن اتخاذ کرده‌اند که در چند محور قابل بررسی است.

● گروه‌های مقاومت

از مهم‌ترین فعالان در عرصه فلسطین را باید ملت و گروه‌های فلسطینی در چارچوب مقاومت دانست. آنها که از گذشته با اصل سازش مخالفت کرده و بر وحدت ملی براساس مقاومت در برابر دشمن تاکید داشتند اکنون نیز بر این امر تاکید دارند. هر چند که به دلیل مداخلات و کارشکنی‌های برخی کشورهای عربی و غربی همچنان در رسیدن به وحدت ملی ناکام بوده‌اند، اما اصل مقاومت، شالوده طرح‌های آنها را در بردارد، چنان که این گروه‌ها در دومین سالگرد جنگ غزه باردیگر برای مقابله با دشمن، استراتژی‌های جدیدی را تدوین کردند. نکته قابل توجه آن که ملت فلسطین حتی ساکنان اراضی اشغالی ۱۹۴۷ با رویکرد به مقاومت با برپایی تظاهرات و اعتراض‌های گسترده به مقابله با صهیونیست‌ها می‌پردازند به گونه‌ای که بسیاری بیداری انتفاضه در اراضی اشغالی را دور از ذهن نمی‌دانند.

شکست‌های مکرر روند سازش، گرایش مردم به مقاومت و تقویت جایگاه آن را در پی داشته هر چند که صهیونیست‌ها و نیروهای امنیتی، تشکیلات خودگردان سرکوب این گروه‌ها را تشدید کرده‌اند.

● تشکیلات خودگردان

ابومازن رئیس تشکیلات خودگردان که تلاش داشت از برگه سازش و حمایت آمریکا برای حفظ و ارتقای قدرت بهره‌برداری کند اکنون بار دیگر در شرایط ضعف قرار گرفته چرا که از یک سو آمریکا و صهیونیست‌ها به وعده‌های خویش برای کمک به وی عمل نکرده‌اند و از سوی دیگر گرایش وی به سازش جایگاه او را در میان ملت فلسطین تضعیف کرده است. اکنون ابومازن به دلیل شرایط موجود بازی دوجانبه‌ای را آغاز کرده است به گونه‌ای که او از طرفی همچنان اصل تعلیق شهرک‌سازی را معیار ادامه سازش معرفی می‌کند تا شاید از میزان اعتراض‌های مردمی بکاهد و از طرفی دیگر با رایزنی‌های خود با کشورهای غربی و عربی سعی در احیای روند سازش دارد تا در نهایت با کسب حداقل امتیازات از پیروزی سازش سخن بگوید.

بحران در اردوگاه‌ تشکیلات خودگردان چنان گسترش یافته که حتی سازمان آزادیبخش فلسطین و جنبش فتح نیز به صف‌بندی در برابر ابومازن پرداخته و خواستار دگرگونی در سیاست‌های تشکیلات خودگردان شده اند. البته ابومازن با حمایت صهیونیست‌ها و آمریکا، سرکوب و بازداشت مخالفان را نیز اجرا می‌کند که به تفرقه بیشتر میان فلسطینی‌ها منجر شده است. بسیاری عدم تحقق آشتی ملی فلسطین را نتیجه سیاست‌های انحصاری و بعضا تفرقه‌افکنانه ابومازن می‌دانند.

● صهیونیست‌ها

کارنامه صهیونیست‌ها نشان می‌دهد که آنها همچون گذشته از سیاست چماق و هویج و بازی دوگانه با برگه روند سازش برای توسعه‌طلبی و اشغالگری خود استفاده می‌کنند. هر چند که صهیونیست‌ها با رد طرح تعلیق ۳ ماهه شهرک‌سازی عملا هر گونه مذاکره‌ای را مردود ساخته‌اند، اما در اصل آنها همچنان بر اجرای روند سازش تاکید دارند چرا که این مذاکرات را عاملی برای تحقق اهداف خویش می‌دانند.

نکته: ‌روند سازش همچون گذشته تضمین‌کننده اهداف و خواست ملت فلسطین نیست، بلکه مقاومت تنها راه دستیابی آنها به حقوقشان است، به ویژه اینکه افکار عمومی جهان در کنار این مقاومت است

البته مذاکراتی که تمام مبنا و اصول آن را صهیونیست‌ها تعیین کرده باشند زیرا آنها حتی طرح‌های آمریکا را نیز مردود دانسته و اموری چون تعلیق موقت شهرک‌سازی را نیز ابطال ساختند. صهیونیست‌ها اکنون چند محور را اجرایی می‌سازند؛نکته اساسی آن که صهیونیست‌ها برای تثبیت تمام طرح‌های خویش به ادامه مذاکرات پوچ و بی‌حاصل با تشکیلات خودگردان نیاز دارند تا افکار عمومی را از سایر تحولات دور سازند لذا آنها در گفتارها و مواضع خود بر آمادگی برای ادامه مذاکرات تاکید می‌کنند هر چند که در عمل هیچ حرکتی برای امتیازدهی و انجام مذاکره سازنده صورت نداده و همچنان امتیازات یک‌جانبه را طلب می‌کنند.

● کشورهای عربی

کشورهای عربی نیز در قبال مساله فلسطین به تشکیلات خودگردان در برابر آمریکا عملا از بازیگری در این حوزه عقب‌نشینی کرده‌اند. آنها با واگذاری امور به تشکیلات خودگردان سعی کرده‌اند تا موقعیت خویش را در منطقه و جهان حفظ کرده تا در صورت شکست مذاکرات آن را نتیجه اقدامات ابومازن و عنوان کنند هر چند که در عمل روند کنونی سازش را مغایر با اهداف خود می‌دانند چراکه شکست روند سازش انزوای منطقه‌ای و جهانی آنها را به همراه دارد.

● آمریکا

سران کاخ سفید که در ۲ سال گذشته شعار صلح در خاورمیانه را سر دادند، صراحتا اذعان دارند که در سال‌های آینده این امر امکان‌پذیر نیست. نکته اساسی در آمریکا تقسیم قدرت میان جمهوریخواهان و دموکرات‌ها در قالب مجلس نمایندگان و مجلس سناست که موجب شده تا هر کدام تلاش بیشتری برای جلب رضایت صهیونیست‌ها صورت دهند، چنان که اوباما در نهایت از اصل پیش شرط تعلیق شهرک‌سازی برای ادامه مذاکرات سازش عقب‌نشینی کرد و مجموعه‌ای از مشوق‌ها را برای صهیونیست‌ها در نظر گرفت. البته آمریکا همچنان تلاش دارد تا نقش اصلی را در خاورمیانه و فلسطین ایفا کند لذا طرح‌های جدیدی را برای روند سازش ارائه خواهد کرد تا سایر کشورها وارد عرصه نشوند. آمریکا سایر کشورهای غربی و حتی روسیه را به عنوان مکملی برای طرح‌های خود می‌خواهد لذا با اعمال فشار بر تشکیلات خودگردان و اعراب خواستار بازگشت آنها به روند سازش براساس خواست صهیونیست‌ها می‌شود.

● افکار عمومی

نکته مهم در تحولات فلسطین، ملت‌های آزادیخواه و افکار عمومی هستند که با نگاه مقاومت در صحنه حاضر شده‌اند. تشکیل کاروان‌های امدادرسان برای شکست محاصره غزه در سراسر جهان، برپایی تظاهرات گسترده جهانی در سالروز جنگ ۲۲ روزه غزه، تحریم گسترده کالاها و شخصیت‌های صهیونیستی در جهان از جمله در اروپا، آمریکا و... از جمله نشانه‌های بیداری جهانی در قبال مساله فلسطین است.

اقدامات افکار عمومی موجب شده تا دولت‌ها نیز در کنار ملت فلسطین قرار گیرند که تصویب چندین قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل علیه صهیونیست‌ها با اکثریت آراء، خود از نتایج این بیداری است. جالب توجه آن که آمریکا نیز نتوانسته مانع تصویب این قطعنامه شود و حتی کشورهای اروپایی نیز به آنها رای مثبت داده‌اند.

● نتیجه‌گیری

در جمع‌بندی کلی از تحولات فلسطین می‌توان گفت که این سرزمین همچنان دورانی پرالتهاب را سپری می‌کند که هر کدام از بازیگران آن برای رسیدن به اهداف خویش فعالیت می‌کنند. با تمام این تفاسیر آنچه مسلم است آن که روند سازش همچون گذشته تضمین‌کننده اهداف و خواست ملت فلسطین نیست و چنان که آنها تاکید دارند مقاومت تنها راه دستیابی آنها به حقوقشان است، بویژه این‌ که اکنون افکار عمومی جهان در کنار مقاومت قرار گرفته و با هر گونه سازشکاری مخالفت می‌کند.

قاسم غفوری