تریبونی برای دردهای مردم

نگاهی به برنامه «پایش»

پایش، از معدود برنامه های اقتصادی سیماست که با رویکردی انتقادی به مسائل روزمره مردم می پردازد. برنامه ای که با برخورداری از موضوع ویژه سال تولید ملی و سرمایه ایرانی، پخش زنده و زمان مناسب برای روی آنتن رفتن، فرصت دیده شدن را در شبکه اول به دست آورده است.

این برنامه که چندی است پخش زنده آن (یکشنبه شب های هر هفته) از شبکه اول سیما آغاز شده، در مدت کمی با واکنش ها و بازخوردهای متعددی مواجه شده است. این واکنش ها فارغ از مثبت و منفی بودن، از توجه برانگیزی این برنامه خبر می دهد.

برنامه پایش یک مجله اقتصادی با محوریت شعار سال، یعنی سال تولید ملی است. برنامه ای که از نظر ساختاری چیز متفاوتی در چنته ندارد. این برنامه از همان آیتم های همیشگی این گونه برنامه ها بهره می برد. ارائه آمارها و اخبار اقتصادی- گفتگو با کارشناسان و پخش چند گزارش مردمی کلیت این برنامه است. حتی از نظر استفاده از دکور و جذابیت های بصری هم این برنامه چیزی فراتر از دیگر برنامه های این چنینی سیما ندارد. حتی می توان از دکور این برنامه که توانایی پوشاندن سیم ها و کابل میکروفون ها را هم ندارد، با آن فضای خشک و بی روح، به عنوان یک نقطه ضعف یادکرد.

بنابراین چه چیزی برنامه «پایش» را به یک برنامه تأمل برانگیز و مورد توجه بدل کرده است؟

اولین ویژگی برنامه که از همان ابتدا بیننده را متوجه خود می کند، مسئله رویکرد انتقادی و چالشی برنامه است. به طور واضح و روشن دیده می شود که در این برنامه، از پرده پوشی ها و مصلحت سنجی های معمول و تعارف و مجامله خبری نیست بلکه بناست به شکلی واقع گرایانه و دقیق مسائل اقتصادی و تولید در کشور مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. هم در بخش مصاحبه، هم در گفتارها و لحن مجریان و هم در انتقال نظرات و انتقادات بینندگان درباره وضع اقتصادی کشور، رویکرد مردمی برنامه خود را نشان می دهد. در یک کلام، باید گفت خوشبختانه «پایش» تبدیل به برنامه ای تبلیغاتی و خنثی نشده و به جای اینکه بکوشد تریبونی برای مسئولین باشد، بلندگویی برای مردم است تا واقعیت های اقتصادی و دردهایشان را به گوش مسئولین برسانند.

برنامه پایش، با فصل الخطاب قراردادن منویات رهبر معظم انقلاب در نام گذاری سال نود و یک به نام سال تولید ملی- حمایت از کار و سرمایه ایرانی و همچنین توجه به خواست و اراده ملت، به طرح موضوع ها و مسائل مربوط به تولید ملی می پردازد و در این راه از گفتن انتقادها و بیان کاستی ها نه تنها واهمه ای ندارد، بلکه در مقام یک مدعی العموم، منویات رهبری و خواست های مردم را از مسئولان و مدیران اجرایی کشور طلب می کند و بی تردید یکی از دلایل اصلی موفقیت این برنامه در جذب مخاطب و کسب اعتماد او در همین نکته نهفته است، نکته ای که اگر چراغ راه برنامه های صدا و سیما قرارگیرد، باعث افزایش ضریب اعتماد مخاطب نسبت به رسانه ملی خواهد شد.

در این برنامه مردم حرف ها و دردل هایشان را می گویند و می شنوند، آمارها بدون هیچ ملاحظه ای در اختیار آنان قرار می گیرد و اخبار محرمانه ای برای کتمان کردن از مردم در این برنامه وجود ندارد، موضوع های مطرح شده در برنامه از جنس خود مردم و با زبان خود آنان است و از آن رو مخاطب بعد از مدت ها حس می کند، دیگر نه حرف در گوشی وجود دارد، نه ملاحظات ناگفته. برای همین با اعتماد تمام پای برنامه می نشیند و آن را تا به آخر دنبال می کند.

این مطلب که نیاز حیاتی برنامه سازی امروز ماست در «پایش» به خوبی جلوه گری می کند. از سوی دیگر، دست اندرکاران این برنامه، کوشیده اند آن را از حالت خشک و تخصصی خارج کنند و با تمهیدات و ابتکارات خود برنامه ای گرم و جذاب تولید نمایند. مثلا بخش کاریکاتور برنامه که در آن به نمایش کاریکاتورهای اقتصادی پرداخته می شود، فضای جذاب و دلپذیری را به برنامه داده است. یا بخش بسیار خوب معرفی کارآفرینان. بخشی که با اجرای خوب مجری این برنامه و دعوت از مهمانان برجسته و متفاوت، بخشی بسیار جذاب از کار درآمده و در کنار نقشی که در تقدیر و تبلیغ از کارآفرینان دارد بر جنبه سرگرم کنندگی برنامه افزوده است.در عین حال «پایش»، از مدت زمان طولانی و مناسبی برخوردار است و مشکل همیشگی و تلخ کمبود وقت بسیاری از برنامه های را یدک نمی کشد و این مسئله باعث شده که بحث ها مفصل تر و کامل تر صورت بگیرد. البته همین مسئله عامل این شده که در برخی از بخش های برنامه، بحث ها طولانی وملال آور شود و برنامه از ریتم بیفتد. در کنار این، باید به اجرای برنامه نیز اشاره داشت.

به جرأت می توان گفت حضور مرتضی حیدری که بعد از یک دهه اجرای تلویزیونی تبدیل به یک کارشناس برجسته مسائل اجتماعی و اقتصادی شده بر غنای برنامه از لحاظ محتوایی افزوده است. اجرای حیدری به علت دانش فراوانش در حوزه مورد بحث برنامه، اجرایی روان، طبیعی و غیرنمایشی است که خود این اجرا در صمیمی تر شدن فضای برنامه و جذب مخاطب تأثیر خاصی دارد. حیدری به خوبی با مهمانان برنامه مباحثه می کند و بر موضوع بحث تسلطی کافی دارد. همین مسئله باعث می شود که مهمان برنامه با درک قدرت حریف گفت وگو، پاسخ هایی دقیق تر و مستدل تر به پرسش ها بدهد و این، رمز موفقیت هر برنامه گفت وگو محوری است.

برنامه پایش، با رفع پاره ای از اشکال ها و تقویت رویکرد مردمی خود، می تواند به برنامه ای بسیار مفید وجذاب بدل شود.امید است که صدا و سیما نیز در تهیه و پخش برنامه هایی که به بازتاب مشکلات مردم و تلاش برای ریشه یابی مشکلات می پردازند بیش از پیش اقدام کند.

علی فرزین فرد