احکام روزه

كسی كه منكر روزه ماه رمضان باشد و افطار كردن در آن را حلال بداند و باداشتن علم وقصد افطار كند , مرتد است و نیز كسی كه افطار كردن در روز ماه رمضان را حلال بداند , حتی اگر افطار نكند , مرتد است وكسی كه منكر روزه ماه رمضان نباشد ولی در روز ماه رمضان افطار كند , باید تعزیر شود

بسم الله الرحمن الرحیم

« الحمد لله رب العالمین وصلی الله علی نبینا محمد وآله الطاهرین واللعن علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین » .

قال الله العظیم فی كتابه الكریم :

(یا ایها الذین آمنوا كتب علیكم الصیام كما كتب علی الذین من قبلكم لعلكم تتقون ).

( ای اهل ایمان بر شما روزه داشتن فرض گردیده چنانكه بر امم سابقه نیز فرض شده بود، و این دستور برای آن است كه شما پرهیز كار شوید ) (۱) .

دین مقدس اسلام فروع زیادی دارد كه معروف و مهم از آن ، ده فرع می باشد :

۱) نماز

۲) روزه

۳) خمس

۴) زكات

۵) حج

۶) جهاد

۷) أمر به معروف

۸) نهی از منكر

۹) ولایت اهل بیت (علیهم السلام)

۱۰) برائت و بیزاری جستن از دشمنان اهل بیت (علیهم السلام)

پس بر هر مسلمانی واجب است كه این واجبات عبادی را بجا آورد ، یعنی احكام آنها را فرا گیرد و هر كدام را در زمان ومكان خود انجام دهد ویكی از مهمترین عبادات روزه گرفتن است .

روزه اقسامی دارد كه شامل روزه های واجب ، روزه هایمستحب ، روزه های حرام وروزه های مكروه می باشد .

وما در این جزوه چگونگی بجا آوردن روزه ماه رمضان ، كه از روزه های واجب است وشرایط قضای آن و بقیه احكام ومسائل آن را بیان خواهیم كرد .

كسی كه منكر روزه ماه رمضان باشد و افطار كردن در آن را حلال بداند و باداشتن علم وقصد افطار كند ، مرتد است و نیز كسی كه افطار كردن در روز ماه رمضان را حلال بداند ، حتی اگر افطار نكند ، مرتد است وكسی كه منكر روزه ماه رمضان نباشد ولی در روز ماه رمضان افطار كند ، باید تعزیر شود ، واگر دوباره بعد از تعزیر افطار كرد بار دیگر تعزیر می شود ودر مرتبه سوم اگر افطار نمود كشته می شود .

● راه ثابت شدن اول ماه

اول ماه قمری به چند امر ثابت می شود :

۱) آنكه خود انسان هلال ماه رمضان را ببیند .

۲) سی روز از اول ماه شعبان بگذرد كه این را « اكمال عده » می نامند .

۳) دو مرد عادل بگویند كه هلال را دیده ایم ولی اگر صفت هلال را برخلاف یكدیگر بگویند، اول ماه ثابت نمی شود .

۴) دیدن هلال نزد مردم شایع شود، و عده ای كه از گفته آنان یقین پیدا می شود ، بگویند ماه را دیده ایم ، و همچنین است هر چیزی كه به واسطه آن یقین پیدا شود .

۵) حاكم شرع ، یعنی مجتهد عادل جامع الشرائط حكم كند كه اول ماه شده ، و در این صورت حكم او حتی برای حاكم شرعی دیگر هم معتبر است مگر آنكه خلاف این مطلب برایش اثبات شود یا بداند دلیل حاكم اول برای اثبات اول ماه اشتباه می باشد .

● تعریف روزه

روزه آن است كه شخص مكلف ، با قصد قربت یعنی برای انجام دادن فرمان خداوند ، از اذان صبح ( طلوع فجر صادق ) تا اذان مغرب از كارهای دهگانه ای كه بعداً شرح داده می شود وبه آن مفطرات روزه می گویند، خودداری كند .

قبل از وارد شدن در شرح و تفصیل احكام باید بدانیم روزه بر چه كسانی واجب است :

كسانی مكلف به روزه هستند كه شرایط وجوب روزه و شرایط صحت روزه در آنها موجود باشد ، مگر عده ای كه بعداً

● شرایط روزه ماه رمضان

الف)) شرایط وجوب روزه :

۱) اینكه انسان از اول طلوع فجر به حد بلوغ شرعی رسیده باشد .

رسیدن به حد بلوغ شرعی به یكی از این چند امر حاصل می شود :

▪ اگر پسر است پانزده سالش كامل وداخل در شانزده سالگی شود واگر دختر است نه سالش كامل وداخل در ده سالگی شود .

▪ موی زبر و خشن بر زهار و بالای عورت پسر یا دختر بروید .

▪ خارج شدن منی از پسر چه در خواب چه در بیداری و خارج شدن خون حیض از دختر .

البته دیدن خون حیض بتنهائی بلوغ را اثبات نمی كند ، بلكه اگر شك كردند در اینكه نه سالش تمام شده یانه ، دیدن خون نشانگر این است كه نه سالش تمام شده است، واما اگر یقین داشته باشند كه نه سالش تمام نشده و خون ببیند ، این خون استحاضه است اگر چه دارای صفات حیض باشد .

همچنین روئیدن موی خشن در دختر اطمینان می آورد به اینكه دختر نه سالش تمام شده است ولی در جائی كه یقین داریم دختر داخل درده سال نشده ، بلوغ را اثبات نمی كند .

۲) اینكه در تمام روز عاقل باشد .

۳) در روز بیهوش نشده باشد .

۴) مرضی نداشته باشد كه روزه برایش ضرر داشته باشد.

۵) مسافر نباشد یا در سفری باشد كه نمازش شكسته نمی شود . ( وفصل جداگانه ای برای احكام مسافر در ماه رمضان قرار خواهیم داد ) .

۶) اینكه زن حتی برای لحظه ای در روز حیض یانفاس نباشد .

ـ یادآوری

این شرائطی كه ذكر شد ، شرایط وجوب روزه بود . پس هر كسی كه واجد این شرایط باشد روزه بر او واجب است .

ولكن آیا روزه این شخص صحیح ومقبول است یا نه ، متوقف بر شرایط دیگری است كه شرایط صحت نامیده می شود .

پس كسی كه دارای شرایط وجوب وشرایط صحت باشد روزه بر او واجب است ( بخاطر دارا بودن شرایط وجوب ) وروزه اش نیز صحیح ومقبول خواهد بود ( بخاطر دارا بودن شرایط صحت ) .

ب) شرایط صحت روزه :

۱) تمام شرائطی كه در وجوب روزه ذكر شد غیر از شرط بلوغ ، زیرا روزه غیر بالغ نیز صحیح است ، ولی روزه مجنون

ومریض ومسافر وحائض ونفساء صحیح نیست .

۲) اسلام

۳) اینكه روزه دار مست نباشد .

۴) نیت و قصد قربت به خداوند از اذان صبح تا اذان مغرب ، و فصل جداگانه ای در باب نیت و احكام آن خواهد آمد .

۵) از تمام چیزهائی كه روزه را باطل می كند ( مفطرات ) خودداری كند كه شرح آن خواهد آمد .

۶) اگر در شب جنب شده باشد قبل از اذان صبح غسل جنابت كند .

۷) اگر زن قبل از طلوع فجر ( اذان صبح ) از حیض یا نفاس پاك شد غسل كند .

۸) زن اگر مستحاضه كثیره یامتوسطه است غسلهایش را در روز انجام دهد .

ـ « مسائل »

۱) اگر دیوانه قبل از طلوع فجر عاقل شود روزه آن روز بر او واجب می شود .

ولی اگر در بین روز عاقل شود ، اگر چه كاری كه روزه را باطل می كند انجام نداده ، روزه بر او واجب نیست بلكه مستحب است از چیزهائی كه روزه را باطل می كند خود داری كند مگر آنكه در شب قبل ، قبل از آنكه دیوانه شود نیت روزه كند ، بعد از آن دیوانه شود و در روز عاقل شود كه در این صورت باید بنابر احتیاط واجب روزه آن روز را تمام كند ، و قضای آن را هم بجا آورد و همچنین است كسی كه در شب نیت كرده بعد مست یا بیهوش شود و در روز ، مستی او زائل شود یا بهوش آید .

۲) اگر مریض در روز ماه رمضان بعد از ظهر حالش خوب شد می تواند آنروز را افطار كند ، ولی اگر قبل از

ظهر حالش خوب شد وچیزی از مفطرات را انجام نداده باشد ، بنابر احتیاط واجب باید نیت كند وآنروز را روزه بگیرد .

۳) روزه برای حائض ونفساء جایز نیست، و بمحض دیدن خون روزه آنها باطل می شود .

▪ چیزهائی كه روزه را باطل می كند

( مفطرات )

۱ و ۲) خوردن و آشامیدن : پس اگر روزه دار غذا یانوشیدنی را وارد معده كند ، چه از راه معمول ومتعارف ( دهان ) وچه از راه غیر متعارف ( بینی ) ، روزه اش باطل می شود .

۳) جماع : اگر به مقدار حشفه ، ( یعنی ختنه گاه وآن سر آلت است تا محل ختنه ) داخل شود ، چه منی بیرون بیاید وچه بیرون نیاید ، روزه باطل می شود ، ولی اگر كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود ومنی هم بیرون نیاید ، روزه باطل نمی شود .

۴) استمناء : اگر روزه دار استمناء كند ، یعنی با خود كاری كند كه منی از او خارج شود، روزه اش باطل می شود .

۵) دروغ بستن به خدا وپیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم)روزه را باطل می كند و دروغ بستن بر بقیه معصومین یعنی حضرت زهراء سلام الله علیها ودوازده امام (علیهم السلام)وبقیه پیغمبران وجانشینان پیغمبران هم بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می كند .

۶) فروبردن تمام سر در آب مبطل روزه است ، فرقی ندارد كه بقیه بدنش در آب باشد یا نباشد .

۷) باقی ماندن بر جنابت وحیض ونفاس تااذان صبح بصورت عمدی ، روزه ماه رمضان و قضای آن را باطل می كند . بلكه در قضای ماه رمضان اگر تا صبح بر جنابت باقی بود روزه او باطل می شود حتی اگر بصورت غیر عمد باشد .

همچنین در واجب موسّع ، كه مقید به روز خاصی نیست ، مثل روزه نذر غیر معین اگر بصورت غیر عمدی تا صبح بر جنابت باقی بماند ، احتیاط مستحب بطلان آن است .

۸) رساندن غبار غلیظ به حلق مبطل روزه است بنابر احتیاط واجب ، وبنابر احتیاط واجب باید غباری را هم كه غلیظ نیست به حلق نرساند .

وهمچنین بنابر احتیاط واجب دود غلیظ وبخار غلیظ نیز مانند غبار ، روزه را باطل می كند .

۹) اماله كردن ( تنقیه ) باچیز روان چه باآب باشد وچه بامایعی غیر از آب، اگر چه برای مداوا باشد روزه را باطل می كند .

۱۰) استفراغ كردن عمدی اگر چه به سبب مرض و مانند آن ناچار باشد ، روزه را باطل می كند، ولی كفاره ندارد ، ولی اگر سهواً یا بی اختیار استفراغ كند روزه باطل نمی شود .

---