قوانین زندگی مجازی پس از مرگ

ذکر حقوق دسترسی به فضای مجازی افراد در وصیت نامه ها, مشغله فکری بسیاری از حقوقدانان امروزی است

هنگامی‌که شخصی می‌میرد خاطرات و یادگارهای بسیاری از او باقی می‌ماند. اگر نخواهیم از لحاظ احساسی به ماجرا نگاه کنیم، این یادگارها، مثلا نامه‌ها و عکس‌های قدیمی یا اموال شخصی را می‌توان تقسیم کرد. نهایتا بعضی از اموال به خیریه بخشیده شده و بعضی دیگر میان وراث تقسیم و برخی هم دور ریخته می‌شود. این روزها با وجود دنیای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و گوگل‌پلاس فرآیند تقسیم ارث اندکی دشوار شده است. زیرا این شبکه‌ها همه دارایی‌های دیجیتالی فرد را در خود جمع‌ کرده‌اند. قانون تعیین می‌کند که اموال باقی‌مانده از شخص چطور باید تقسیم شود، اما چه قانونی تکلیف دارایی‌های مجازی را معین می‌کند؟

اکنون بعضی کشورها به دنبال پاسخی برای این پرسش‌ هستند. مثلا ایالت اوکلاهما در کشور آمریکا قانونی وضع کرده است که پس از مرگ، خانواده، دوستان یا مهم‌تر از همه مجری وصیت‌نامه‌ می‌توانند کنترل حساب‌کاربری شخص را در فیس‌بوک در دست بگیرند. ایالت نبراسکا هم تقریبا همین قانون را دارد و در ایالت اورگان بعضی اقدامات در این زمینه انجام شده است. اما در نیویورک برای این موضوع طرحی به نام «مجری وصیت‌نامه دیجیتالی» برای اشخاص پیش از مرگشان تعریف شده است. در ایالت‌های کانکتیکات، ایندیانا و جزیره رودا قوانینی وجود دارد که تکلیف ای‌میل و فایل‌های الکترونیکی را مشخص می‌کند اما درباره فیس‌بوک موضع مشخصی تعریف نشده است.

و اما خود فیس‌بوک! فیس‌بوک برنامه‌ای دارد که پس از مرگ کاربر، حساب‌کاربریش به حالتی به نام «حالت یادبود» تغییر می‌کند. در این حالت دیگر پروفایل شخص در بخش پیشنهادات برای دیگران ظاهر نمی‌شود و فقط دوستان آن فرد می‌توانند به حساب وی دسترسی داشته باشند. البته نام و رمز کاربری آن حساب به هیچ‌کس دیگری انتقال داده نمی‌شود.

اما انتخاب‌های دیگری هم وجود دارد، برنامه‌های دیگری که به هرکس این موقعیت را می‌دهد تا زندگی دیجیتالی متوفی را مدیریت کند. مثلا سایت If I die راهی در اختیار ۳ نفر قرار داده است که پس از اثبات و تایید مرگ شخص موردنظرشان توانسته‌اند به صفحه و حساب‌کاربری وی در فیس‌بوک دسترسی یابند. سایت‌های دیگر مانند Entrustet Legacy Locker Secure Safe بخشی را در اختیار کاربران قرار داده‌اند که وضعیت مرگ کاربر را مشخص می‌کند و سایت I – Tomb فضایی به نام «گورستان مجازی» ایجاد کرده است.

اما چرا پیش از این کسی به فکر چنین ایده‌هایی نیفتاده بود؟ اگر بخواهیم جدید بودن شبکه‌های اجتماعی را در نظر نگیریم دلیل نخست این است که تقریبا ۶ درصد کاربران فیس‌بوک سن و سال بالایی دارند و میانگین سن کاربران در این شبکه اجتماعی ۳۸ سال است. عموما مردم هنگام استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به مرگ و وصیت‌نامه خود فکر نمی‌کنند اما کم‌کم این رویه تغییر می‌کند زیرا کاربران جوانی که امروز از این فضا استفاده می‌کنند پیر می‌شوند و هنگام مرگ باید وضعیت دارایی‌های مجازی آنها مشخص شود.

گاهی دارایی‌های مجازی ارزش مادی دارند. مثلا پس از مرگ شخص هنرمند یا طراح لباس یا... تصاویر آنها در فیس‌بوک یا شبکه‌های دیگر قانونا به عکاس آن تصاویر تعلق دارد یا این‌که افراد خانواده شخص می‌توانند تصاویر را کاملا از بین ببرند یا به فرد دیگری بدهند یا.... در این مورد گزینه‌های بسیاری وجود دارد که با آمدن قوانین جدید وضعیت چنین شرایطی روشن خواهد شد.

​ discovery

مترجم :​ساناز مصطفی‌زاده