ضرورت تغییر نگرش به حقوق معلولان

امروز مصادف با روز جهانی معلولان است روزی برای پاسداشت معلولان, آشنایی با حقوق آنان و توجه ویژه به نیازهای آنان, اما آن چه در واقعیت جامعه امروز به وضوح قابل مشاهده است این است که متاسفانه نه نگرش جامعه به معلولان مثبت است و نه نگرش معلولان به جامعه

امروز مصادف با روز جهانی معلولان است. روزی برای پاسداشت معلولان، آشنایی با حقوق آنان و توجه ویژه به نیازهای آنان، اما آن چه در واقعیت جامعه امروز به وضوح قابل مشاهده است این است که متاسفانه نه نگرش جامعه به معلولان مثبت است و نه نگرش معلولان به جامعه. با نگاهی گذرا به کسانی که دور و بر ما زندگی می کنند و مقایسه آنان با معلولان احتمالی که همسایه ما هستند می توان به راحتی از فاصله ای که آن ها با زندگی طبیعی و حقوق اساسی خود دارند، آگاه شد.

به راستی چگونه است که از کودکی یاد نگرفته ایم با کسی که توانایی بالا رفتن از پله را ندارد، یا به کمک عصای سفید راه می رود، یا با ویلچر قصد عبور از خیابان را دارد چگونه باید رفتار کنیم. به نظر می رسد بدیهی ترین پاسخ ندیدن آموزش است.ما هرگز برای برخورد و چگونگی رفتار با معلولان آموزش ندیده ایم و پیش خود تصور می کنیم این معلولان هستند که باید به جمع ما اکثریت غیرمعلول بپیوندند، در صورتی که در هیچ کجای دنیا چنین توقعی از معلولان نمی رود.در واقع این جامعه است که باید حقوق اساسی معلولان را پاس بدارد و با تمهیدات ویژه زمینه کسب حقوق اساسی و انسانی آنان را فراهم کند. برای شروع بحث ابتدا بهتر است از کلمه معلول که کلمه ای با بار منفی است آغاز کنیم.

دکتر ساحل همتی روانپزشک و دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی درباره کلمه معلول توضیح می دهد: کلمات دارای بار مثبت و منفی است و از کلمه معلول همه مردم، بار منفی آن را حس می کنند. معلول به نظر اغلب آن ها یعنی ناتوان در صورتی که معلول یعنی کسی که نقص عضو دارد. در دنیا به این افراد Specific needs می گویند یعنی افرادی که مثل بقیه مردم جامعه هستند و فقط نیاز ویژه ای دارند. مثلا در راه رفتن یا شنیدن یا دیدن دچار مشکلی شده اند بنابراین در دنیا امروزه جامعه به معلولین به چشم یک شهروند که همانند سایر شهروندان حق و حقوقی دارد، نگاه می کند و نه افرادی که نیازمند ترحم و دلسوزی هستند. در جامعه ای که به حقوق معلولان احترام گذاشته می شود، در اصول شهرسازی نیازهای معلولان جسمی و حرکتی، نابینا و ناشنوا در نظر گرفته می شود. در چهارراه ها دستگاه صوتی نصب می شود، در ورودی فروشگاه ها، محل عبور ویلچر تعبیه شده، در آسانسور دستگاه صوتی نصب می شود و غیره. در واقع این اقدامات به ظاهر کوچک نیاز ویژه فرد معلول را برطرف می کند و زندگی در اجتماع را برای او راحت تر می کند.

جامعه باید شرایطی را فراهم کند تا فرد با نیاز ویژه بتواند یک زندگی مستقل، همراه با آرامش و امنیت برای خود فراهم کند.به عقیده دکتر همتی با نگاهی به دور و بر می توان دریافت چه اندازه از توانمندی های معلولان و زندگی آنان مطلع هستیم. چند همکار به عنوان شاغل، چند همکلاس در کنار بچه هایمان، چند هم دانشگاهی در محل تحصیل فرزندانمان تحت عنوان افراد با نیاز ویژه داریم. چقدر به آن ها نزدیک هستیم و چقدر به حقوق اساسی آن ها احترام می گذاریم. جامعه متکثر است و از افراد متفاوتی تشکیل شده است. این تفاوت ها را باید شناخت و نسبت به آن آگاهی پیدا کرد.متاسفانه حقوق معلولان نه فقط توسط آحاد مردم بلکه توسط دستگاه های مربوطه نیز نادیده گرفته می شود. علی همت محمودنژاد رئیس جامعه معلولان ایران درخصوص حقوق معلولان در برنامه توسعه چهارم خبر داد.وی گفت: براساس قانون باید مستمری ماهیانه معلولان ۱۰۴ هزار تومان باشد اما معلولان هر ماه ۳۲ هزار تومان و آن هم هر ۲ ماه یک بار دریافت می کنند.

این در حالی است که براساس آمار بهزیستی حدود ۳ میلیون معلول در کشور زندگی می کنند که از این میان یک میلیون و ۵۰۰هزار معلول توسط سازمان بهزیستی شناسایی شده اند که ۶۰۰ هزار نفر آنان تحت پوشش بهزیستی قرار دارند و از خدمات و کمک هزینه برخوردار می شوند.مدیر عامل انجمن دفاع از حقوق معلولان در ادامه تاکید می کند هزینه سنگین درمان، ایاب و ذهاب و مشکلات ناشی از بیکاری معلولان هرگز با این مستمری ناچیزی که دریافت می کنند، قابل جبران نیست.

این در حالی است که در صورتی که توجه لازم و ویژه به معلولان صورت گیرد، توانمندی های آنان حیرت همگان را برمی انگیزد. به نوشته فارس سازمان بهزیستی که از سالیان گذشته تلاش کرده بتواند تغییر نگرش رابه معنای واقعی در جامعه نسبت به معلولان و در معلولان نسبت به جامعه ایجاد کند، جشنواره هایی اعم از موسیقی، عکس و تئاتر معلولان برگزار کرده است. این جشنواره ها هر یک توانسته علاقه مندان بسیاری را به خود جذب کند و توانایی معلولان در رشته های مختلف هنری را عیان کرده است.استادیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با اشاره به نادیده گرفتن حقوق معلولان توضیح می دهد در قوانین آمده است که برای کارگاه هایی که اقدام به استخدام معلولان کنند معافیت مالیاتی در نظر گرفته شود اما نگاهی به آمار بیکاری در جامعه معلولان نشان می دهد که این قوانین تا چه حد توانسته مشکلات آن ها را کم کند.

شغل یعنی زندگی مستقل و این استقلال به معلول اعتماد به نفس و عزت نفس می دهد.بنابراین باید کمک به معلولان را از یک جایی آ غاز کرد؛ تغییر نگرش، احترام به حقوق آن ها توسط دستگاه ها و سازمان های دولتی و آموزش به عموم جامعه برای آشنایی با افراد با نیاز ویژه. به گفته دکتر همتی هم اکنون در دنیا سیستم آموزش تلفیقی صورت می گیرد به این معنا که کودکان از ابتدا با کودکان معلول سر یک کلاس می نشینند تا بدانند در جامعه افرادی وجود دارند که به سختی راه می روند، توانایی حرف زدن ندارند و یا بینایی کامل ندارند. بنابراین کودکان سالم از ابتدا فرهنگ برخورد با معلولان را یاد می گیرند و آموزش می بینند که چطور باید در اجتماع به حقوق آن ها احترام بگذارند. برای پیشرفت شرایط زندگی معلولان باید از آموزش شروع کرد. آموزش کودکان قدم اول است و سپس در جامعه اطلاع رسانی عمومی صورت بگیرد تا مردم با نیازهای آنان آشنا شوند و یاد بگیرند چطور به حقوق آن ها احترام بگذارند.

عظیمی مروی