محبت زبانی ملودی زندگی سعادتمند

وجود محبت میان زن و شوهر و انتقال آن به فرزندان ضامن آرامش خانواده است

خانواده خوشبخت، خانواده‌ای است که در آن مهر و محبت به تمام معنا در بین اعضای آن حاکم باشد. وجود محبت بین همسران و انتقال آن به فرزندان، تأمین کننده سعادت و بقای خانواده است؛ به طوری که این محبت مایه آرامش و آسایش است و کمک می‌کند تا اعضای خانواده بدون تنش، بر مشکلات و سختی‌ها فائق آیند.

این در حالی است که به عقیده صاحبنظران، خانواده‌ای که دچار محدودیت عاطفی باشد، مستعد انواع آسیب‌های اجتماعی است که در نهایت منجر به از هم‌پاشیدگی خانواده و یا بروز درگیری‌های اخلاقی یا قانونی می‌شود. زندگی زناشویی برپایه محبت بنا شده است و در بین تمامی همسران محبت وجود دارد اما زمانی که برخی از طرفین از ابراز زبانی محبت خودداری می‌کنند، کم بودن مهر و عاطفه به یک معضل تبدیل می‌شود. کارشناسان بر این باورند ابراز نکردن زبانی محبت در بعضی از زوج‌ها، به سنت‌ها برمی‌گردد. این در حالی است که به عقیده آنان، دیدگاه‌های سنتی در این باره لزوماً در جامعه مدرن امروز کارکرد مناسبی ندارد و زن و شوهرها باید آموزش ببینند تا با ابراز زبانی محبت به یکدیگر و فرزندان خود، کانون خانواده را گرم و مستحکم‌تر کنند.

● بقای زندگی مشترک

توصیه‌های بسیاری در روایات برای چگونگی بقای یک زندگی مشترک برجای مانده است. حجت‌الاسلام دکتر سیدعلی حسینی، مدیر گروه فقه دانشگاه امام صادق(ع) در این باره می‌گوید: در روایات تأکید بسیاری بر محبت علنی بین همسران شده است به طوری که در روایات آمده است اگر کسی به همسر خود بگوید او را دوست دارد، خداوند اجر خاصی را در آن لحظه برای او منظور می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: ابراز محبت باید در زندگی مشترک جلوه کند یعنی اول محبت باید به صورت زبانی باشد و پس از آن به صورت عملی تحقق یابد. اگر کسی در قلبش کسی را دوست داشته باشد ولی در عمل نشان ندهد، آن فرد سست اراده و کم‌همت است. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: ارزش هر انسانی به همت اوست و همچنین می‌فرمایند: قیمت هر کاری به این است که آن کار درست انجام شود.

یکی از مواردی که آسیب‌های جدی به زندگی مشترک وارد می‌کند، کمبود مهر و عاطفه بین اعضای خانواده است. این معضل نه تنها زندگی زناشویی را با سردی و سرخوردگی مواجه می‌کند، بلکه در تربیت و رشد فرزندان نیز تأثیر می‌گذارد و این معضل از آنجا ناشی می‌شود که افراد زمانی که ازدواج می‌کنند، آموزش صحیحی در رابطه با ابراز محبت ندیده‌اند و درک درستی از علائق و ویژگی‌های روحی همسر خود ندارند.

● شیوه‌های ابراز محبت

دکتر مهدیس کامکار، روانشناس معتقد است: افراد ابراز هیجانات و عواطف را به صورت کلامی و غیرکلامی از کودکی یاد می‌گیرند. این آموزش بر اساس سنت‌ها در شهرهای مختلف و اقوام گوناگون متفاوت است به طوری که مشاهده می‌شود افراد در شهرهای بزرگ که تبلیغات رسانه‌ای و فرهنگ‌سازی بیشتری صورت می‌گیرد، از کودکی یاد می‌گیرند تا علاوه بر رفتار، عواطف خود را با کلام نیز نشان دهند. وی با بیان این که ابراز عواطف به صورت زبانی قوی‌تر از دیگر انواع ابراز محبت است، می‌گوید: گروهی از مردان می‌گویند من مرد عمل هستم و نه حرف و اگر همسرم را دوست دارم، با فراهم کردن آسایش او به صورت عملی نشان می‌دهم نه در گفتار. ابراز محبت و دیدگاه محبت‌کردن تغییر کرده است و هر چقدر به دنیای امروزی نزدیک‌تر می‌شویم، ابراز وجود و عواطف در روابط بیشتر کلامی است چرا که نیاز دنیای امروز ابراز عواطف به صورت کلامی است.

ابراز علاقه بیانگر میزان دوست داشتن و محبت به همسر و فرزندان است و هیچ‌گاه نباید غرور یا کمرویی مانع از ابراز عشق به همسر شود.

● دلایل پرهیز از ابراز محبت

دکتر سعید معدنی، جامعه‌شناس نیز نبود محبت زبانی و کمبود عاطفه در بین زوج‌ها را رسمی کهنه و منسوخ شده گذشته می‌داند که در برخی از خانواده‌ها هنوز رایج است. براساس این دیدگاه، افراد محبت به همسر را نوعی رفتار سبک و پررویی می‌دانستند و در موارد دیگر از آنجایی که زن را مطیع مرد می‌دانستند، ابراز محبت مرد به زن در مقابل دیگران و یا فرزندان را عاملی برای از بین رفتن ترس زن از مرد تلقی می‌کردند. این جامعه‌شناس با بیان این که این هنجارهای اخلاقی و قراردادی نادرست و منسوخ شده هستند، به عامل سومی از عوامل ابراز نکردن محبت در بین همسران و اعضای خانواده اشاره کرده و می‌گوید: اصولاً برخی از افراد از شیوه‌های ابراز محبت بی‌خبر هستند و یا به عبارتی بلد نیستند که چگونه محبت خود را به همسرشان منتقل کنند.

مثلاً برخی از همسران ابراز محبت را تنها در خرید هدیه می‌دانند، در حالی که از نظر روانشناسی، به کار بردن واژه‌های زیبا و محبت‌آمیز مانند «دوستت دارم»، تأثیر بیشتری از هدایای مادی دارد و یا به عبارتی باید گفت محبت عملی جایگزین محبت کلامی نخواهد شد و در نهایت فرزندان ما نیز این شیوه‌ها را آموزش می‌بینند و آنان نیز در زندگی آینده خود این رفتارها را تکرار می‌کنند.

زندگی خانوادگی برپایه محبت بنا شده است و می‌توان گفت نبض حیات این سیستم به واسطه محبت می‌تپد. صاحبنظران با بیان این که محبت کردن به شیوه‌ای درست آموزش می‌خواهد، معتقدند برای حفظ خانواده طرفین باید به تغییر شیوه‌های غلط زندگی مبادرت ورزند. محبت به همسر تأثیر مستقیمی بر دیگر اعضای خانواده دارد و علاوه بر افزایش انگیزه و هدف در بین اعضا، معضلاتی از قبیل خصومت‌ها و دشمنی‌های خانوادگی که در مواردی به جرم منتهی می‌شود، خانواده‌گریزی کاهش می‌یابد، چرا که با آگاهی اعضا از حسن نیت همدیگر، سوءتفاهمات از بین می‌رود و لجاجت‌ها به رفاقت‌ تبدیل می‌شود.

● تأثیرات مثبت مهرورزی

حجت‌الاسلام دکتر حسینی درخصوص نتایج مهم ابراز محبت در بین اعضای یک خانواده، می‌گوید: محبت زمانی که دروغین و از سر خودخواهی نباشد، در رفتار، گفتار و اعمال بروز می‌کند که در این صورت خانواده به کارگاه بزرگ انسان‌سازی تبدیل می‌شود که در آن تمام اعضا با سلامت کامل روحی و جسمی، به فعالیت‌های سالم در اجتماع می‌پردازند؛ چرا که محبت موجب می‌شود تا دل‌‌ها با یکدیگر ارتباط آسان و تنگاتنگی پیدا کنند و از آنجایی که اعضا، حرف‌ها و خواسته‌های یکدیگر را از سر دلسوزی و محبت می‌دانند، راحت‌تر مسائل را می‌پذیرند.

اساساً کودکان از ابتدا قادر به درک محبت کلامی هستند؛ ابراز این نوع محبت در بین اعضای خانواده، به پرورش صحیح کودکان کمک می‌کند. دکتر کامکار می‌گوید: کودکانی که از نظر عاطفی دچار محدودیت هستند، از لحاظ رشد جسمی و روانی عقب‌تر از همسالان خود قرار دارند.

به گفته این روانشناس، محبت برای انسان مثل سوخت برای ماشین است و در نبود عاطفه و محبت، سوخت مغز برای رشد جسمی و روانی کاهش پیدا می‌کند و در زمانی که انسان دچار خلأ می‌شود، برای تأمین سوخت و انرژی مورد نیاز به منابع دیگری متصل می‌شود و گاه این منابع انحرافی و غیرمجاز که بسیار زیان‌رسان هستند، سرمنشأ انحرافات در افراد می‌شوند.

وی با اشاره به تأثیر مستقیم کمبود عاطفه بر عملکرد اعضای خانواده، می‌گوید: گذشته از زنان که دارای احساسات شکننده هستند و بدون دریافت محبت و حمایت از سوی همسران قادر به انجام وظایف خانوادگی خود نیستند، فرزندان نیز از این وضعیت رنج می‌برند. در هر صورت اگر افراد محبت را که یک نیاز بیولوژیک است دریافت نکنند، به سراغ محبت‌های کاذبی می‌روند که خطرات و آسیب‌های بسیاری را برای خود، دیگران و اجتماع به وجود می‌آورند.

به عقیده کارشناسان، برای یک زوج و یا یک خانواده معضلات ناشی از کمبود محبت همواره امری تهدیدکننده است و اعضای خانواده زمانی که به لحاظ عاطفی تأمین نمی‌شوند، مورد انواع سوءاستفاده‌ها قرار می‌گیرند.

دکتر معدنی با بیان این که زندگی زناشویی همواره با فراز و نشیب‌هایی همراه است، می‌گوید: در حالی که روانشناسان تأکید دارند، محبت در بین افراد باید علنی بوده و اختلافات پنهان باشد متأسفانه همیشه فرزندان تنها شاهد دعواهای والدین خود هستند بنابراین محبت در بین اعضای خانواده به وجود نمی‌آید و این مسئله بر رشد اجتماعی، تحصیلی و به‌کارگیری هوش و ابتکارات تأثیر منفی دارد و این امر در طول دوران بازتولید می‌شود.

ابراز محبت، یکی از عوامل موفقیت خانواده است چرا که به واسطه آن مشارکت اعضا در پیشبرد کارها نیز افزایش پیدا می‌کند و تمام افراد با انگیزه کامل در راه موفقیت می‌کوشند و طبیعی است که چنین خانواده‌ای با سرعت و دقت مسیر پیشرفت را خواهد پیمود.

● پشتوانه معنوی

دکتر معدنی می‌گوید: پشتوانه معنوی یک زن، دوست داشته شدن توسط همسر است. اگر زن از این موضوع مطمئن باشد که همسرش صادقانه وی را دوست دارد، بسیاری از سختی‌ها و ناملایمات را تحمل می‌کند اما زمانی که این پشتوانه و سرمایه از او گرفته شود، دیگر انرژی و انگیزه ندارد و دچار افسردگی و ناامیدی می‌شود و از تربیت فرزندان نیز ناتوان می‌شود.

به گفته این جامعه شناس، مردان در روابط اجتماعی صبورتر هستند و زمانی که محبت نمی‌کنند، شک‌هایی را در همسر خود ایجاد می‌کنند که سرآغاز سوءتفاهمات و ازهم‌ پاشیدگی کانون خانواده است. بنابر این اگر یک زن همه ثروت دنیا را داشته باشد اما از همسر خود محبت نبیند، از زندگی‌اش لذت نمی‌برد. خانواده‌ای که دچار محدودیت‌های عاطفی باشد، به لحاظ کلامی و غیرکلامی مستعد انواع آسیب‌های اجتماعی می‌شود به طوری که دکتر کامکار می‌گوید: چنین خانواده‌هایی در نهایت در معرض آسیب‌های روانی، فرهنگی و اجتماعی قرار می‌گیرند. خیانت زناشویی، دلسردی در روابط، طلاق و انواع اختلالات اضطرابی و افسردگی برای تمام اعضا، افت تحصیلی و شغلی، روابط غیراخلاقی، مصرف مواد مخدر، فرار از منزل و در کل افت در همه سطوح زندگی، از جمله این آسیب‌ها است. این در حالی است که به گفته حجت‌الاسلام دکتر حسینی، با توجه به دستورات اسلام در روابط زناشویی و محبت به همسر، تشویش‌ها، اضطراب و نگرانی‌ها و سوءتفاهمات از بین می‌رود و خانواده به دور از پرخاش و نگرانی، با فداکاری و استقامت و از روی عشق و علاقه و با انگیزه مشکلات را حل می‌کنند و به پیشرفت و موفقیت می‌رسند.