حسن روحانی کاندیدای گاردین برای صلح نوبل

حسن روحانی با فاصله ملموسی پیشتاز نظرسنجی های گاردین برای گرفتن جایزه صلح نوبل است

حسن روحانی با فاصله ملموسی پیشتاز نظرسنجی‌های گاردین برای گرفتن جایزه صلح نوبل است. فاصله‌یی که هر لحظه از سایر هشت کاندیدای اخذ این جایزه بسیار فاصله می‌گیرد و گویا قرار بر این است که حسن روحانی به عنوان اولین رییس‌جمهور و مقام رسمی کشور جایزه صلح نوبل را از آن خود کند. نکته اصلی اینجاست که حسن روحانی ظرف دو ماه از حضورش در ریاست جمهوری توانسته است چنین فضایی را در جامعه جهانی در مورد رییس جمهور کشوری که تا دیروز غربی ها مدعی جنگ طلبی‌اش بودند به وجود بیاورد.

● جایزه صلح نوبل چیست؟

جایزه صلح نوبل یکی از پنج جایزه نوبل است که توسط آلفرد نوبل صنعتگر و مخترع سوئدی وقف شده است. آن‌گونه که آلفرد نوبل در وصیتنامه خود آورده است «این جایزه باید به کسی داده شود که بهترین یا بیشترین کوشش را در راه برادری ملل یا انحلال یا کاهش ارتش‌ها یا تشکیل و ترغیب کنفرانس‌های صلح کرده باشد.» این جایزه بر خلاف سایر جایزه‌های نوبل هرساله در «اسلو» پایتخت نروژ اهدا می‌شود. جایزه صلح نوبل تاکنون به ۱۲۴ برنده اعطا شده است. برندگان جایزه صلح نوبل توسط کمیته نروژی نوبل که شامل پنج عضو کاملا مستقل هستند، انتخاب می‌شوند. اغلب برندگان افرادی هستند که کار آنها برای رسیدن به صلح کامل نشده است. ولی آنها در یک مقطع بسیار مهمی از کار خود هستند که دریافت جایزه می‌تواند آنها را حمایت کند. بعد از اولین جلسه کمیته که بعد از ضرب‌الاجل اول فوریه برگزار می‌شود، دبیر دائمی کمیته، لیست کاندیداهای سال را ارائه می‌کند. کمیته ممکن است در این مرحله بعد از این که پروسه پیشنهاد نامزدها تمام شده است، اسم‌های بیشتری را به لیست اضافه کند. سپس بحث در مورد کاندیداها شروع خواهد شد. برای انتخاب برندگان، کمیته نروژی نوبل، همه نامزدها را مدنظر قرار می‌دهد و یک «لیست کوتاه» ۵ تا ۲۰ نفره را برای بررسی بیشتر تهیه می‌کند. سپس کاندیداها با توصیه مشاوران دائمی کمیته و سایر کارشناسان، دوباره بررسی می‌شوند. اعضای مشاوران معمولا شامل گروه کوچکی از استادان دانشگاه نروژی هستند که در موضوعات مربوط به جایزه صلح تخصص دارند. مشاوران معمولا چند ماه وقت دارند که گزارشات خود را ارائه بدهند.

● آخرین برندگان جایزه صلح نوبل که بودند؟

اولین برنده جایزه صلح نوبل ژان هانری دونان سوئیسی در سال ۱۹۰۱بود. وی بنیانگذار صلیب سرخ و مبتکر کنوانسیون ژنو بود. آخرین جایزه صلح نوبل هم در سال گذشته به اتحادیه اروپا به دلیل آنچه که اقدامات موثر این اتحادیه در روند تغییر چهره اروپا از «قاره‌یی در حال جنگ» به «قاره‌یی در صلح» خوانده می‌شد ارائه شد. البته اهدای این جایزه با انتقاداتی هم همراه بود. در میان افرادی که طی ۱۱۲ سال گذشته موفق به اخذ جایزه صلح نوبل شده‌اند اسامی سیاستمداران دیگری هم به چشم می‌خورد. از جمله این افراد می‌توان به باراک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده آمریکا که در سال ۲۰۰۹ به دلیل تلاش فوق‌العاده در تقویت دیپلماسی بین‌المللی و ترغیب به همکاری میان مردمان موفق به اخذ این جایزه شد اشاره کرد. محمد البرادعی از مصر، جیمی کارتر از ایالات متحده آمریکا، کوفی عنان از غنا، شیمون پرز از اسرائیل، یاسر عرفات از فلسطین، نلسون ماندلا از آفریقای جنوبی،میخاییل گورباچف از اتحاد جماهیر شوروی، انورسادات از مصر و هنری کیسینجر از ایالات متحده آمریکا از جمله مهم‌ترین سیاستمدارانی هستند که جایزه صلح نوبل به آنان اعطا شده است. البته برخی از آنها در دوره کاری خود و برخی هم بعد از پایان دوره کاری‌شان موفق به اخذ این جایزه شدند. دریافت جایزه در بیشتر موارد اعتراض‌هایی را نیز به دنبال داشته است. به عنوان مثال برنده شدن اوباما و اتحادیه اروپا موجی از اعتراضات را به دنبال داشت. در ایران نیز برای یک بار آن هم در سال ۲۰۰۳ «شیرین عبادی» حقوقدان ایرانی به علت تلاش برای ترویج مردم‌سالاری و رعایت حقوق بشر در ایران به ویژه در مورد حقوق زنان و کودکان موفق به اخذ این جایزه شد.

● پیشتازی روحانی در نظرسنجی روزنامه گاردین

روزنامه گاردین چند وقتی هست که یک نظرسنجی مردمی را برای کاندیدای جایزه صلح نوبل در نظر گرفته است. در این نظرسنجی ۹ کاندیدا برای کاربران در نظر گرفته شده اند .در آغاز «ملاله یوسف‌زی» دختر پاکستانی که از سوی نیروهای طالبان مورد حمله گلوله قرار گرفته بود پیشتاز بود اما کمی بعد حسن روحانی رییس جمهور ایران شروع به رقابتی نزدیک با وی کرد و کمی بعد روحانی با فاصله زیادی از ملاله پیشی گرفت. تا لحظه تنظیم این گزارش حسن روحانی با اخذ ۶۰ درصد آرا از سایر رقبای خود جلو افتاده است. هر چند که این نظرسنجی ملاک تصمیم‌گیری برای انتخاب برنده جایزه صلح نوبل نیست و کمیته نوبل اعلام کرده است که «نام کاندیداها در حالت سری کامل نگه داشته می شود» اما این نظرسنجی در روند انتخاب آن بی‌تاثیر هم نیست. از سوی دیگر این پیشتازی روحانی یک پیام بین‌المللی هم دارد و آن اقبال جامعه جهانی به نظرات روحانی و محبوبیت وی است.

البته از مدت‌ها پیش اعلام شده بود که ولادیمیر پوتین هم از کاندیداهای دریافت جایزه صلح نوبل است . این ایده را رئیس بنیاد آموزش و پرورش سراسری روسیه داده بود و مطمئن بود که پوتین بدون کوچکترین تلاش برنده این جایزه است. جالب است که در میان ۹ کاندیدای فعلی نظرسنجی گاردین نامی از پوتین مشاهده نمی‌شود.

● چرا روحانی؟

بدون شک سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و همچنین مصاحبه‌های وی با رسانه‌های خارجی در این محبوبیت وی بی تاثیر نیست. «صلح» کلید واژه همه سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های اخیر روحانی بوده است .وی در سخنرانی‌اش در سازمان ملل از امید و اقبال مردم و نخبگان در سراسر جهان از «آری برای صلح و نه برای جنگ» سخن گفت و تاکید کرد از صلح مبتنی بر دموکراسی و صندوق رای در همه جای جهان از جمله در سوریه و بحرین و دیگر کشورهای منطقه دفاع می‌کند و در نهایت هم سخنرانی‌اش را با تاکید بر اینکه «صلح در دسترس است» به پایان رساند و به نام جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد داد که طرح «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری» در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد و همه دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و نهاد مدنی تلاش‌های جدیدی را برای سوق دادن جهان به این سو سامان دهند. وی تاکید کرد که باید به جای گزینه ناکارآمد «ائتلاف برای جنگ» در مناطق مختلف جهان به «ائتلاف برای صلح پایدار» در سراسر جهان اندیشید. تردیدی نباید کرد که این سخنرانی روحانی و تاکیدش بر واژه «صلح» در نتیجه نظرسنجی اخیر بی‌تاثیر نبوده است‌.

● جایزه صلح نوبل به یک رییس جمهور ایرانی می‌رسد؟

اگر جایزه صلح نوبل به حسن روحانی برسد این برای اولین بار خواهد بود که یک مقام رسمی ایران آن هم رییس‌جمهور چنین جایزه‌یی را دریافت می‌کند. حال باید منتظر ماند و دید که حسن روحانی اولین رییس جمهور برنده جایزه صلح نوبل خواهد شد یا خیر؟

مهشید ستوده