سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
مجله ویستا

رأی به اسلام, امام و انقلاب


رأی به اسلام, امام و انقلاب

همزمان با اوج گیری نهضت اسلامی که حکایت از پیروزی انقلاب اسلامی را داشت یکی از مهم ترین دغدغه های امام خمینی ره به عنوان رهبر نهضت تعیین برنامه هایی برای اداره حکومت پس از سقوط حکومت پهلوی بود

همزمان با اوج گیری نهضت اسلامی که حکایت از پیروزی انقلاب اسلامی را داشت یکی از مهم‌ترین دغدغه های امام خمینی (ره) به عنوان رهبر نهضت تعیین برنامه هایی برای اداره حکومت پس از سقوط حکومت پهلوی بود. امام با فراست منحصر به فرد به این مهم عنایتی ویژه داشتند که می بایست هر چه سریع تر حاکمیت جدید جایگزین حاکمیت فروپاشیده شود. لذا با توجه به برخی محظوریت ها و محدویت ها مهندس مهدی بازرگان را به ریاست دولت موقت برگزیده و به این ترتیب دولت موقت برای اداره امور کشور شکل گرفت. دولت موقت که در بسیاری از موارد توانایی هماهنگی با خواسته‌های انقلابی مردم را نداشت و به علل و عوامل متعدد، دوام چندانی نیافت و در آبان ماه ۱۳۵۸ استعفا نمود. ‏

پس از وقفه ای کوتاه بعد از استعفای دولت موقت، انتخابات اولین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران در اسفند ماه ۱۳۵۸ برگزار و ابوالحسن بنی صدر موفق به کسب اکثریت آرا گردید. انتخاب بنی صدر نیز در شرایطی خاص انجام گرفت. شرایطی که تحت آن بسیاری از چهره های اصیل و برجسته انقلاب هر یک به نحوی از انحا از میدان رقابت بازماندند و راه برای ریاست جمهوری بنی صدر هموار گردید. ‏

گذشت زمان نشان داد که بنی صدر نیز نمی‌خواهد و نمی تواند با امام و انقلاب همراه گردد وی به روش های مختلف تمام تلاش خود را به کار گرفت تا نیرو های اصیل و در راه امام و انقلاب را کنار گذارده و با انحصار طلبی به حکومت خود ادامه دهد ضمن اینکه در این راه به گروه های معلوم الحالی که نه تنها هیچ سنخیتی با نظام نوپای جمهوری اسلامی نداشتند بلکه از مخالفین و معارضین این نظام بودند، نزدیک گردید. به هر تقدیر رویداد ها و رخداد ها نهایتا به رهبری جامعه و نهاد های انقلابی و اسلامی ثابت کرد که ادامه حکومت بنی صدر به صلاح نظام و انقلاب نیست. لذا نمایندگان مجلس، طرح‌ عدم‌ کفایت‌ سیاسی‌ رئیس‌جمهور را مطرح‌ کردند و در جلسه‌ مورخه‌ ۳۱/۳/۱۳۶۰، در مورد این‌ طرح‌ رأی‌گیری‌ به‌عمل‌ آمد و با ۱۷۷رأی‌ موافق‌، یک‌ رأی‌ مخالف‌ و ۱۲رأی‌ ممتنع‌، طرح‌ عدم‌ کفایت‌سیاسی‌ بنی‌صدر تصویب‌ شد. متعاقب تصمیم‌ مجلس‌، امام‌ خمینی‌ (ره‌)، حکم‌ عزل‌ بنی‌صدر را از مقام‌ ریاست‌ جمهوری‌ در تاریخ‌ ۱/۴/۱۳۶۰، صادر کردند.‏

پس‌ از عزل‌ بنی‌صدر، بر اساس‌ اصول‌ ۱۳۰ و ۱۳۱ قانون‌ اساسی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌، شورای‌ موقّت‌ ریاست‌ جمهوری‌ تشکیل‌ شد و سئولیت ‌های‌ ریاست‌ جمهوری‌ را موقتاً تا انتخاب‌ رئیس‌جمهور جدید بر عهده‌ گرفت‌. در اولین‌ جلسه‌ شورای مذکور که با شرکت‌ محمدعلی‌ جایی ‌(نخست ‌وزیر)،آیت‌ اللّه‌ بهشتی‌ (رئیس‌ دیوان عالی‌ کشور) و هاشمی‌ رفسنجانی‌ (رئیس‌مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌)،شامگاه‌ سه ‌شنبه‌ دوم‌ تیر ماه‌ تشکیل‌ شد در خصوص‌ اداره کشور و وظایف ‌شورا بر اساس‌ قانون‌ اساسی‌ بحث‌ و تصمیم‌‌گیری‌ شد و دوم‌ مرداد ماه‌ به عنوان‌ روز انتخابات‌ دومین‌ دوره‌ ریاست‌ جمهوری‌ تعیین‌ شد. ‏

پس از انتشار خبر چنین تصمیمی که حکایت از اعلام آمادگی افراد و شخصیت ها برای کاندیداتوری در دومین انتخابات ریاست جمهوری داشت. بیش از هر فرد و شخصیتی نام محمد علی رجایی به عنوان گزینه ای مناسب برای احراز مقام ریاست جمهوری در سطوح مختلف جامعه مطرح گردید بویژه اینکه امام‌ خمینی‌ (ره) در یک سخنرانی به‌ مناسبت‌ واقعه‌‌ ۷ تیر، در مورد انتخابات‌ ریاست‌ جمهوری‌ رهنمود هایی‌ ارائه‌ نموده و تأکید کردند که‌ " ما یک‌ سیلی‌ خوردیم‌. از اشتباه‌، ما همه‌ این‌ نا بسامانی ‌ها را که‌ الان‌ داریم‌ برای‌ اینکه‌ اشتباه‌ کردیم‌، نباید اشتباه‌ تکرار بشود؛ دنبال‌ این‌ باشید که‌ یک‌ نفر صد در صد مکتبی‌، اسلامی‌و در خط‌ اسلام‌ را برای‌ ریاست ‌جمهوری‌ انتخاب‌ کنید."‏

به هر تقدیر، مجموعاً هفتاد و یک‌ نفر برای‌ کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری‌ ثبت‌ نام‌ کردند. از میان تعداد مذکور، شورای‌ نگهبان‌ صلاحیت‌ چهار نفر یعنی محمد علی رجایی، ‌عباس‌ شیبانی‌، علی‌ اکبر پرورش‌ و حبیب ‌اللّه‌ عسکر اولادی را تأیید و رسماً در تاریخ‌ یکشنبه‌ ۲۱/۴/۱۳۶۰، اعلام‌ کرد. پس از‌ ابلاغ‌ تأییدیه‌ شورای‌ نگهبان،‌ وزارت‌ کشور، اطلاعیه صادر نموده و زمان شروع فعالیت ‌های‌ تبلیغاتی‌ نامزدهای‌ ریاست ‌جمهوری‌ را به اطلاع عموم رساند. ‏

شهید رجایی‌ که اعتقادی‌ به‌ نحوه‌ تبلیغات‌ مرسوم‌ در جامعه‌ نداشت‌، هیچ گاه اقدام به تبلیغات رایج نیز ننمود. وی معتقد بود که "این ‌گونه‌ تبلیغاتی‌ که‌ برای‌ کاندیداها می ‌شود، تبلیغات ‌ناشی‌ از نظام‌ سرمایه ‌داری‌ است‌" و آرزو می کرد‌ روزی‌ فرا برسد که‌ تبلیغات ‌انتخاباتی‌ نیز مردمی‌ شود. تنها برنامه تبلیغاتی شهید‌ رجایی‌ در مدت‌ مجاز تبلیغات‌ نامزدهای‌ انتخاباتی‌، شرکت‌ در یک‌ برنامه‌ تلویزیونی‌ بود که‌ می‌بایست‌ نامزدهای‌ مورد تأیید شورای‌ نگهبان‌ از آن‌ طریق‌، برنامه ‌ها و دیدگاه‌ های‌ خود را به‌ مردم‌ اعلام‌ نمایند. ‏

شهید رجایی در برنامه تلویزیونی فوق الذکر خود را "مقلد امام ‌(ره‌)، فرزند ملت‌ و هماهنگ کننده سه قوه" معرفی نموده و گفت "در این‌ مسئولیت‌ جدید که‌ به‌ علت‌ طبیعت‌ و فطرت‌ آن‌ بسیاری‌ از گفته‌‌های‌ گذشته‌ که‌ از ابتدای ‌نخست‌وزیری‌ با شما هم‌‌میهنان‌ عزیز داشتم‌ تحقق‌ پیدا می‌کند.

باز هم‌ روی‌ عنصر مقلد امام‌(ره‌) تکیه‌ می‌کنم‌ به‌ عنوان‌ اولین‌ شرط‌ و اولین ‌کلام ‌... مقلد امام ‌(ره‌) به‌ عنوان‌ پر کردن‌ جای‌ خالی‌ مهمی‌ که‌ در اولین‌ رئیس‌جمهور به‌ اعتقاد من‌ وجود نداشت‌ ...

و در همین‌ رابطه‌ است‌ که‌ دومین‌ ویژگی‌ را اعلام‌ کردم‌ که‌ فرزند ملت‌ هستم‌. من ‌مستقل‌ از هر جمعیت‌ و گروهی‌ که‌ رهبری‌ امام ‌(ره‌) را به‌ عنوان‌ مرجع ‌تقلید قبول‌ ندارد فعالیت‌ ندارد، فعالیت‌ می‌کنم‌، دقیق‌ بودم‌ که‌ این‌ مردم‌ در رابطه‌ با مرجعیت‌ حرکت‌ می‌کنند، باور می‌کنند، سرمایه‌گذاری‌ می‌کنند و آرمان‌ های‌ اصیل‌ خودشان‌ را دنبال‌ می‌ کنند ... همیشه‌ معتقد بودم‌ که‌ این‌ مردم‌ بزرگترین‌عنصرشان‌، عنصر رهبری‌ مذهبی‌ است‌ و در مرجعیت‌ خلاصه‌ می‌شود و تبلور پیدا می ‌کند؛ چون‌ این‌ اعتقاد را داشتم‌ و دارم‌ خودم‌ را فرزند ملت‌ می‌دانم‌ ... هماهنگ‌کننده‌ سه‌ قوه‌ هستم‌. این‌ فرمان‌ را قانون‌ اساسی‌ صادر کرده‌ است‌ و من‌ به‌ عنوان‌ رئیس‌ جمهور فرمان‌ قانون‌ اساسی‌ را به‌ عنوان‌ جدی‌ ترین‌ و اصلی ‌ترین‌ برنامه‌ در دوران‌ کارم‌ به‌ گوش‌ خواهم‌ پذیرفت ‌... آنچه‌ که‌ هر سه‌ قوه‌ را مطیع ‌می ‌کند، آنچه‌ که‌ برای‌ هر سه‌ قوه‌ ملاک‌ و معیار هست‌ غیر از ولایت‌ فقیه‌ هست‌؟ که‌ خود از قانون‌ اساسی‌ است‌، پس‌ به‌ یاری‌ خدا و پشتیبانی‌ شما هم ‌میهنان‌ عزیز از اصل‌ و عنصر عالی‌ ولایت‌ فقیه‌ استفاده‌ خواهیم‌ کرد و در هر مورد هر گونه‌ اختلاف‌ و نا هماهنگی‌ بین‌ سه‌ قوه‌ را به‌ هماهنگی‌ و یکسانی‌ تبدیل‌ خواهیم‌کرد ..." شهید رجایی در ادامه قانون اساسی را مهم ترین و جدی ترین برنامه دولت خویش اعلام نموده و افزود: "تنها امیدم‌ و تنها وعده‌ ام‌ این‌ است‌ که‌ قانون‌ اساسی‌ را به‌ عنوان‌ جدی ‌ترین‌ و مهم‌ ترین‌ برنامه‌ کارم‌ در مقابل‌ داشته‌ باشم‌ ..." همچنین امید و آرزوی خویش را پیاده شدن نظام اسلامی در کشور اعلام نموده و اظهار داشت: "به‌ عنوان‌ رئیس‌جمهور امیدم‌ این‌ است‌ که‌ نظام‌ اسلامی‌ در این‌ جامعه‌ پیاده‌ شود. ... نظام‌ اسلامی ‌که‌ قادر هست‌ در تمام‌ ابعاد بشریت‌ را اداره‌ کند آن‌ نظام‌ را از لابه‏لای‌ اصول‌ قانون‌اساسی‌ بیرون‌ بیاوریم‌ و به‌ کمک‌ همدیگر پیاده‌ کنیم‌ ..."‏

‏ این در حالی بود که احزاب‌، جمعیت‌ها، گروه‌ها و نیروهای پیرو ‌خط‌ امام ‌(ره‌)، یکپارچه‌ و با تمام‌ امکانات‌ به‌ حمایت‌ از رجایی‌ پرداختند. از جمله‌ حامیان‌ رجایی‌ می‌توان‌ به‌: حزب‌ جمهوری‌ اسلامی‌، جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌، جامعه‌ روحانیت‌ مبارز، سازمان‌ مجاهدین‌ انقلاب‌ اسلامی‌، جامعه‌ اسلامی‌ دانشگاهیان‌، خانه‌ کارگر، سازمان‌ فجر اسلام‌، دفتر تحکیم‌ وحدت‌، اتحادیه‌ انجمن ‌های‌ اسلامی‌ دانش ‌آموزان و نهضت‌ زنان‌ مسلمان اشاره‌ کرد. واقعیت این است که نقطه‌‌ اتفاق‌ حمایت ‌های گروه ها و احزاب مورد اشاره و نیز قاطبه مردم از شهید رجایی در اعتقاد عمیق‌ وی‌ به‌ مبانی‌ اسلامی‌، مکتب‌ و انقلاب‌ ریشه داشت. آنان امیدوار بودند که "با انتخاب‌ رجایی‌ یک‌ دولت‌ و در نتیجه‌ یک‌ جامعه‌‌ انقلابی‌ متحد و یکدست‌ به ‌وجود آید. شرایط‌ سیاسی‌ و اقتصادی‌ جامعه‌ و بویژه‌ جنگ‌ و وجود دشمنان‌ مسلح‌ داخلی‌، چنین‌ وضعیتی‌ را طلب‌ می‌نمود" و شرایط حساس و بحرانی کشور نیز چنین اقتضایی داشت.‏به هر تقدیر، دومین‌ انتخابات‌ ریاست‌ جمهوری ایران،‌ در دوم‌ مرداد ۱۳۶۰ برگزار گردید. سه روز بعد، یعنی، روز پنجم ‌مرداد ماه‌ با شمارش‌ آرا محرز و مسلم‌ شد که محمد علی‌ رجایی‌ اکثریت‌ مطلق‌ رأی ‌مردم‌ را به‌ خود اختصاص‌ داده‌ است‌. شورای‌ نگهبان‌ در تاریخ‌ ۱۰/۵/۱۳۶۰ صحت ‌انتخابات‌ را تأیید و اعلام‌ کرد که‌ رجایی‌ با اکثریت‌ مطلق‌ آرای مأخوذه‌، یعنی ‌۱۳۰۰۱۷۶۱ رأی‌ از ۱۴۷۶۳۳۶۲ رأی‌ به‌ عنوان‌ دومین رئیس ‌جمهور انتخاب‌ شده‌ است. ‏پس از اعلام نظر شورای نگهبان، در همان روز، وزارت‌ کشور تأییدیه‌ شورای‌ نگهبان‌ را به ‌اطلاع‌ امام‌ خمینی‌(ره‌) رساند و فردای آن روز، یعنی روز یازدهم‌ مرداد همزمان‌ با عید فطر، امام خمینی‌(ره‌) در حسینیه‌ جماران‌، حکم‌ ریاست‌ جمهوری‌ رجایی‌ را تنفیذ کرد. پس‌ از تنفیذ حکم‌، رجایی‌ نیز طی‌ یک‌ سخنرانی‌ به‌ دیدگاه ‌های‌ خود اشاره‌ و تأکید کرد که‌ در پاسخ‌ به‌ رأی‌ قاطع‌ و اعتماد بالای‌ مردم‌ به ‌وی‌ که‌ در واقع‌ رأی‌ به‌ اسلام‌ است‌، در جهت‌ جامه‌ عمل‌ پوشاندن‌ به‌ خواسته های‌ اسلامی‌ و انقلابی‌ مردم‌ و ایجاد یک‌ جامعه‌ اسلامی‌، تمام‌ تلاش‌ خود را به‌کار خواهدگرفت. وی‌ روز دوازدهم‌ مرداد ۱۳۶۰ در جلسه‌‌ علنی‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌، مراسم ‌تحلیف‌ را به‌ جای آورد و رسماً عهده دار وظایف ریاست جمهوری کشور گردید.

عرفان کریمی