دوست و لزوم تذکر یاد خدا

در مقام بیان ویژگیهای دوست و رفیق راستین هستیم. تاکنون به طرح و بررسی برخی از این ویژگیها از جمله ایمان، حسن ظن، حکمت، بصیرت، عقلانیت، تقوا و پرهیزکاری، بی اعتنا نسبت به دنیا …

در مقام بیان ویژگیهای دوست و رفیق راستین هستیم. تاکنون به طرح و بررسی برخی از این ویژگیها از جمله ایمان، حسن ظن، حکمت، بصیرت، عقلانیت، تقوا و پرهیزکاری، بی اعتنا نسبت به دنیا و صداقت و راستگویی مبادرت ورزیده ایم. حال در بیان یکی دیگر از ویژگیهای دوست راستین و الهی به مقدمهای پرداخته و سپس به بیان دو ویژگی اقدام خواهیم کرد.

یکی از ستونهای اصلی ایمان به خدا و عبودیت و بندگی در درگاه حق، همانا ذکر و یاد خدا در تمامی آنات و احوالات است. یکی از شروط دوستی با حضرت محبوب نیز تداوم یاد او در دل و جان و عدم غفلت از اوست. علی(ع) می فرمایند: «همانا دوستان و اولیاء خداوند بزرگ آنانند که بیشتر به یاد خدا و در سپاسگزاری پایدارتر و در گرفتاری صبرشان از دیگران بیشتر است.» عاشق و رفیقی که در تمامی لحظات و شئون زندگی خود در ذکر و یاد معشوق تام و اکمل خویش نباشد، در عشق و رفاقت خویش راستین نبوده و دارای غل و غش است.

حضرت امیرالمومنین(ع) در این خصوص می فرمایند: «یاد خدا ستون ایمان و ایمنی از شر شیطان است.» ملاحظه می گردد که یاد خدا در این حدیث به عنوان عامل دفع شیطان معرفی شده، و ایمنی از هوا و هوسها و نجات از دره عمیق حیوانیت محض بدان منوط شده است. در یک بررسی اجمالی در احادیث وارده از امیرالمومنین(ع) می توان چند دسته از فواید را برای یاد خدا برشمرد:

۱) عامل هدایت، صیانت از ایمان و رهایی از شیطان: «یاد خدا نور و هدایت است؛» «یاد خدا سبب فراخی دل است؛» «همیشه به یاد خدا باشید که بالاترین عبادتهاست؛» «یاد خدا سرمایه هر مومن و سود آن، رهایی از شیطان است.»

۲) نورانیت دلها: «نتیجه یاد خدا همانا نورانیت دلهاست؛» «همیشه به یاد خدا باشید که دل را روشن دارد؛» «هرکه به یاد خداوند سبحان باشد، خدا دلش را زنده و خردش را نورانی و روشن سازد.»

۳) آرامش و سکینه قلبی:

«یاد خدا صفای دلها و آرامش دلهاست؛» «یاد خدا دور کننده درد و گرفتاری هاست؛» «یاد خدا کلید انس است.»

۴) عامل بصیرت و روشنفکری:

«یاد خدا جلا دهنده بصیرتها و روشن کننده درونهاست؛» «یاد خدا راهنمای خرد و بینش جانهاست؛» «خردمند کسی است که زبان را جز از یاد خدا ببندد؛» «یاد خدا آرام بخش خرد و روشن کننده دل و آورنده رحمت است.»

۵) بهترین گره گشای مشکلات: فردی که یاد خدا را به معنای واقعی کلمه در زندگانی و تمامی اعمال و سکنات خویش به اجرا درآورد، اولا به واسطه رشد و تعالی خرد و تعمیق بصیرت در وی و ثانیا به دلیل ایجاد و گسترش امر توکل به قادر علی الاطلاق و تفویض امر به حضرت حق، به راحتی قادر به حل مشکلات و معضلات مادی خویش بوده و به سرگشتگی، حیرت و سرخوردگی و پریشان حالی در مصائب وارده بر خود نمی گردد. چنین فردی به درستی می داند و به مضمون این حدیث از حضرت امیر(ع) ایمان دارد که همانا «هرکه یاد خدا باشد خدا یاد اوست؛» این حدیث به روشنی بیانگر دلیل توکل و تکیه روزافزون فرد مومن به کمک و استعانت خداوند متعال و برخورداری از حمایت های حکیمانه وی می باشد. در روایتی دیگر از حضرت آمده است که: «بهترین چیزی که به وسیله آن گره کارهایت را بدان می گشایی همانا یاد خداست.»

۶) یاد خدا زمینه ساز دوستی: یکی دیگر از آثار و نتایج مثبت ذکر خدا و توجه مداوم به حضور در محضر حضرت حق، فراهم آمدن بستر مناسب جهت برقراری روابط دوستانه با افراد مبتنی بر آموزه ها و مبانی شرع مقدس می باشد. در روایتی دیگر از حضرت امیر(ع) عنوان شده: «هرکه به یاد خدا باشد خداوند یاد او را نیکو و خوش گرداند.» این حدیث به وضوح گویای آن است که تداوم در ذکر و یاد خدا چنان آثار عملی در نوع رفتار و کردار آدمی دارد و چنان فضایل اخلاقی را در انسان به رشد و شکوفایی می رساند که صاحب چنین خلقیاتی، مطلوب و محبوب بسیاری از افراد خواهد بود؛ از طرف دیگر، خداوند متعال نیز حلاوت ویژه ای در رفتار فرد ایجاد نموده و محبت وی را در دل دیگر افراد گسترش می دهد.همان گونه که بیان شد، یکی از شرایط و ویژگی های رفیق همراه و همدل آن است که نه تنها وی مانعی در جهت اقامه ذکر الله از سوی فرد نباشد، بلکه در تمامی لحظات و حالات، بهترین دلالت کننده فرد به سوی معبود بی نیاز باشد. هرچند که در دوران کنونی، این امر در زمینه انتخاب دوست به شدت مورد غفلت آحاد جامعه است. از حضرت امیر(ع) روایت شده است: «مومن کسی است که دوستی او برای خدا، و دشمنی او برای خدا، گرفتن و پرداخت او برای خدا باشد؛» «بهترین دوستان شما آن است که اگر خدا را یاد کنی یاری ات کند و اگر فراموشش کنی به خاطرت می آورد؛» «هرکس در راه خدا با تو دوستی نمی کند، از او بترس، زیرا که دوستیش پست و همنشینی با وی زشت است؛» «بهترین برادران تو آن کسی است که در راه حق بیشتر بر تو خشم گیرد.»

مهدی امینیان