تصور کن!

تصور کن (Imagine) عنوان یکی از معروف‌ترین ترانه‌ها و آهنگ‌های قرن بیستم است که این معروفیت و محبوبیت را با خود تا قرن بیست و یک نیز کشانده است. آهنگی ساده با ترانه‌ای ساده اما ژرف و تکان‌دهنده.
آرمان‌گرایی …

تصور کن (Imagine) عنوان یکی از معروف‌ترین ترانه‌ها و آهنگ‌های قرن بیستم است که این معروفیت و محبوبیت را با خود تا قرن بیست و یک نیز کشانده است. آهنگی ساده با ترانه‌ای ساده اما ژرف و تکان‌دهنده.

آرمان‌گرایی و در عین حال سادگی که در افق دید این ترانه موج می‌زند، این ترانه را به نوعی گویای آرزوهای دور اما دست‌یافتنی انسان می‌نمایاند. بد نیست پیش از هر سخن دیگری، نگاهی بداریم به متن ترانه:

Imagine there no heaven

It easy if you try

No hell below us

Above us only sky

Imagine all the people

Living for today...

Imagine there no countries

It isnt hard to do

Nothing to kill or die for

And no religion too

Imagine all the people

Living life in peace...

You may say Im a dreamer

But Im not the only one

I hope someday youll join us

And the world will be as one

Imagine no possessions

I wonder if you can

No need for greed or hunger

A brotherhood of man

Imagine all the people

Sharing all the world...

You may say Im a dreamer

But Im not the only one

I hope someday youll join us

And the world will live as one

ترانه با گزاره‌ای طلایی آغاز می‌شود: تصور کن بهشتی وجود نداشته باشد! و این جالب است که ترانه‌سرا نخست رویای زیبایی چون بهشت را از شنونده می‌گیرد. ترانه‌سرا چون رفیقی همراه در جابه‌جای ترانه هرگاه که احساس می‌کند تصوراتش برای مخاطب غیرقابل باور است، به یاری او می‌شتابد. برای مثال، وقتی که می‌گوید تصور کن بهشتی وجود نداشته باشد و بالای سرمان تنها آسمان است، تصور کن که همه‌ی مردم تنها برای «امروز» زندگی می‌کنند، این را هم می‌گوید که «این (تصور) آسان است اگر تو تلاش کنی».

و وقتی که از مخاطب می‌خواهد که تصور کند که کشوری وجود ندارد، بلافاصله توضیح می‌دهد که تحقق این امر چندان سخت هم نیست. و وقتی می‌گوید که تصور کن چیزی نباشد که مردم به خاطر آن چیز بکشند یا کشته شوند، این را هم می‌افزاید که «تو شاید با خود بگویی که من یک رویاپرداز و خیال‌بافم! ولی فقط من یک نفر نیستم. امیدوارم روزی تو هم به ما بپیوندی و آن‌گاه همه‌ی جهان یکی خواهد بود»

ترانه در بند نهایی خود می‌گوید که «تصور کن مالکیتی وجود نداشته باشد؛ من در شگفت خواهم ماند اگر تو بتوانی چنین تصور کنی!» و این‌گونه با مخاطب در دشوار بودن تصور دنیایی بدون وجود مالکیت هم‌دلی می‌کند تا این دشواری را بر وی آسان سازد و برای یاری رساندن به شنونده برای تصور دنیای بدون مالکیت، اضافه می‌کند که «و گرسنگی یا آز نباشد؛ و بشر برادرانه زندگی کند؛ تصور کن که همه‌ی مردم؛ در همه‌ی دنیا با هم سهیم‌اند!»

با دقت در واژگان این ترانه، ژرفی و آگاهی پشت آنان را می‌توان دید و می‌توان دریافت که ترانه‌سرا از پیوستن سخن می‌گوید و از تغییر جهان و امکان وجود جهانی به‌تر و این جهان به‌تر را به زیبایی ترسیم می‌کند، اما نمی‌گذارد که رویاگونه و اوتوپیایی باقی بماند.

تصور کن (Imagine) سروده‌ی جان اونو لنون (John Ono Lennon) است که در سال ۱۹۷۱ میلادی منتشر شد. جان لنون، خواننده، آهنگ‌ساز و شاعر نام‌آور انگلیسی در نهم اکتبر ۱۹۴۰ در شهر لیورپول و در خانواده‌ای از طبقه‌ی کارگر به دنیا آمد. جان لنون در زمینه‌های بازیگری، نویسندگی، سیاست و صلح نیز فعالیت داشت. جان لنون در روز هشتم دسامبر ۱۹۸۰در حالی که به همراه همسرش یوکو اونو، به آپارتمان خود در ساختمان داکوتا در شهر نیویورک بازمی‌گشت، به دست یکی از طرفداران سابقش و به ضرب سه گلوله کشته شد. (۱)

جان لنون، ترانه‌ی تصور کن را «ضد مذهبی، ضد میهن‌پرستانه، ضد رسم و رسوم عرفی و ضد سرمایه‌داری» معرفی می‌کند. تصور کن، ترانه‌ای‌ست که توسط بسیاری از هنرمندان در سرتاسر جهان بازخوانی شده است.

این نکته را نیز نباید از یاد برد که بنا به گفته‌ی جان لنون در گفت‌وگویی که چهار روز پیش از قتلش انجام داده بود، همسر دوم جان لنون، یوکو اونو را نیز باید به عنوان سراینده‌ی این ترانه به حساب آورد. چرا که ترجیع‌بند این ترانه، بسیار شبیه جملاتی این‌چنینی‌ست که یوکو اونو پیش از ازدواج با جان لنون در اشعار خویش به کار می‌برده است و جان لنون در همین گفت‌وگو اعتراف می‌کند که در زمان انتشار این ترانه، به دلیل دید بسیار مردانه‌اش نمی‌توانسته نقش یوکو را در متن ترانه بپذیرد.

ترانه‌ی «تصور کن» ترانه‌ی راک و در واقع سافت-راک (Soft Rock) محسوب می‌شود و نقش پیانو را در تاثیر بیش از پیش ترانه در جان شنونده نمی‌توان کتمان کرد.

پانوشت:

۱) جان لنون. ویکیپدیای فارسی.

امین حسن‌پور