طب سوزنی

براساس اسناد تاریخی، طب سوزنی قدمتی بیش از دو هزار سال دارد كه از زمان پیدایش تاكنون روز به روز پیشرفت كرده و موفقیت های بسیار چشمگیری داشته است. به گونه ای كه هم اكنون این طب …

براساس اسناد تاریخی، طب سوزنی قدمتی بیش از دو هزار سال دارد كه از زمان پیدایش تاكنون روز به روز پیشرفت كرده و موفقیت های بسیار چشمگیری داشته است. به گونه ای كه هم اكنون این طب علاوه بر سرزمین زادگاهش (چین) در اغلب ممالك دنیا به عنوان یكی از متدهای درمانی مؤثر در بیماری های گوناگون كاربرد دارد. طب سوزنی هیچ گونه تضادی با سایر روش های درمانی رایج ندارد، بلكه می تواند به عنوان درمان اولیه یا كمكی، همراه با سایر درمان های موجود ثمربخش باشد. از سال ۱۹۵۱ دانشكده های طب سوزنی در چین به طور رسمی آموزش در این باره را آغاز كرده اند و نخستین دانشكده بین المللی طب سوزنی در سال ۱۹۷۵ از طرف سازمان جهانی بهداشت در پكن تأسیس شد كه امروزه در اكثر كشورها این دانشكده ها گشایش یافته و مشغول آموزش به علاقه مندان هستند. طب سوزنی یكی از روش های درمانی جایگزین به شمار می رود و دارو در این نوع درمان كاربردی ندارد. اساس كار با سوزن های مخصوص طب سوزنی است كه امروزه از جنس استیل و به شكل مویی است. در این طب تاكنون نیز عارضه جانبی شناخته شده ای از این متد درمانی گزارش نشده است.

طب سوزنی علاوه بر اساس فلسفی قدیمی، جنبه علمی بسیار گسترده ای نیز دارد كه در این نوشتار فقط به چكیده ای از آنها اشاره می شود. چینی ها عقیده دارند هر پدیده ای در دنیا دو جنبه متضاد در خود دارد كه اینها را یین (Yin) و یانگ (Yang) نامیده اند. طبق فلسفه چینی بالانس بودن این دو باعث تعادل و سلامتی در بدن خواهد شد، در غیر این صورت بیماری ایجاد می شود. یانگ (Yang) را به عنوان نیروی مثبت، توانایی های حركتی ارگان ها، حرارت زایی و موارد مشابه و یین (Yin) را به عنوان نیروی منفی، توانایی های عملكردی بالقوه ارگان ها، سردی می دانند.

به اعتقاد آنان، احساس سرما و عرق سرد، ضعف ایمنی بدن و افت فشار خون از علائم یانگ است و از علائمی كه در اثر كمبود یین (Yin) ایجاد می شود، می توان احساس گرما، ضعف و بی حالی، بی خوابی و عصبی بودن را نام برد. از طرفی عقیده فلسفه چینی بر این است كه در بدن انسان كانال هایی وجود دارد كه یك جریان حیاتی به نام Oi در آنها و ارگان های بدن در حال حركت است. Oi را همان انرژی حیاتی دانسته و هر عملكرد ارگانیگ را جلوه ای از Oi می دانند و عقیده بر این است كه عدم حركت متناسب آن در بدن باعث حالت های بیماری می شود كه با سوزن زدن به بدن باعث باز شدن كانال ها و بالانس كردن یین و یانگ و در نتیجه درمان بیماری می شوند. امروزه طی مطالعات گوناگون جنبه های علمی این طب به اثبات رسیده است. یكی از كاربردهای بسیار مؤثر طب سوزنی در جهت تسكین دردهای حاد و مزمن است. طبق تحقیقات به عمل آمده، محققان متوجه شده اند كه رشته های عصبی محیطی و كوچك میلین داری كه در عضلات قرار گرفته اند در اثر سوزن زدن فعال می شوند، در نتیجه پیام هایی به نخاع، مغز میانی و محور هیپوفیز می فرستند كه این تحریكات با آزاد كردن موادی مانند انكفالین، داینورفین، سروتونین، نوراپی نفرین و بتااندروفین در خون و مایع مغزی نخاعی باعث رفع درد می شوند.

از طرفی تحریك حاصله از سوزن زدن باعث ایجاد الكتریسیته ای در اعصاب می شود كه در ترمیم عصب و فعالیت عضلات مربوطه نیز مؤثر است. در طب سوزنی در مجموع ۳۶۱ نقطه جهت زدن سوزن در بدن انسان وجود دارد كه اكثر این نقاط با نقاط ماشه ای (Trigger Points) تطابق دارند. مطالعات آناتومی هم نشان داده كه این نقاط به ساختمان های بخصوص آناتومیك بدن نزدیك هستند كه عبارتند از: نقاط اتصال اعصاب حركتی به عضلات، اعصاب محیطی بزرگ، نقاط خروجی اعصاب پوستی از فاسیای عمقی، عروق خونی مجاور اتصال عصب به عضله، نقاط دو شاخه شدن اعصاب محیطی و لیگامان ها (كه پایانه های عصبی زیادی دارند).

در طب سوزنی احساس سوزن بعد از عبور آن از لایه سطحی پوست مهم است كه گاهی جهت ایجاد آن باید مانورهای خاص (مانند بالا و پایین كردن سوزن یا چرخاندن سوزن) انجام داد. این احساس نوعی واكنش از اعصاب میلین دار و محیطی است. احساس سوزن در افراد به صورت های گوناگون درك می شود. شایع ترین آنها احساس درد مبهم، كرختی، انبساط عضلانی، سنگینی و جریان الكتریكی است. انتخاب نقطه صحیح و دقیق در زدن سوزن برای ایجاد احساس سوزن و آثار درمانی مهم است. اگر احساس سوزن ضعیف باشد، اثر درمانی نیز كم خواهد بود. انجام طب سوزنی بر روی لاله گوش نیز آثار درمانی جالبی داشته است كه در اینجا با سوزن زدن یا چسباندن چسب های حاوی دانه های سفت (گیاهی یا مغناطیسی) یا سوزن های ریز مخصوص بر نقاط خاص روی لاله گوش، نقاط مربوطه تحریك می شوند و بیمار با فشار دادن گهگاهی آنها در روز باعث ادامه تحریك می شود كه خود می تواند موجب بهبود برخی از بیماری ها شود.

دكتر رضا حشمت( متخصص طب سوزنی)