بحران میزبانی در ورزش ایران

چرا از سال ۱۹۷۴ تا امروز هیچ تورنمنت بزرگی در ایران برگزار نشده است

از سال ۱۹۷۴ که بازی‌های آسیایی در تهران برگزار شد تا امروز همه میزبانی‌های ایران در بازی‌هایی در حد درجه ۲ و ۳ بوده. بی‌تردید بازی‌های آسیایی، المپیک‌ و مسابقات جام جهانی از جمله رقابت‌های درجه یک محسوب می‌شوند. برگزاری مسابقات المپیک تنها دستاورد ورزشی ندارد و باید از جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به آن نگریسته شود. هنگامی که چین ۴۷ میلیارد دلا‌ر صرف مسابقات المپیک می‌کند صرفا یک سرمایه‌گذاری مطمئن است و در تمام جنبه‌های مربوط به اداره این کشور تاثیر مستقیم خواهد داشت. اقدامات سیاسی که تونی بلر برای گرفتن میزبانی مسابقات المپیک ۲۰۱۲ لندن انجام داد نیز دلیلی بر این مدعاست.

● استادیوم‌های غیراستاندارد

موضوع زیرساخت‌ها یکی از مسائل مهم است. استادیوم‌هایی که یکی پس از دیگری در کشورمان ساخته می‌شود، استانداردهایی که به طور مثال فوتبال می‌خواهد را رعایت نکرده‌اند. حداقل ورزشگاه‌های نقش جهان، تبریز و ثامنالا‌ئمه خراسان را که من از نزدیک دیده‌ام دارای استانداردهای ‌AFC نیستند. منظور این نیست که نخواهیم پول خرج کنیم، بلکه سعی نکرده‌ایم استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنیم. ما استادیوم‌های باعظمتی را می‌سازیم که به طور مثال دو رختکن دارد و این نمی‌تواند پاسخگوی برگزاری یک تورنمنت باشد و حداقل به ۴ رختکن نیاز داریم. استاندارد نبودن جایگاه خبرنگاران، نور ورزشگاه و صندلی‌های شماره‌دار از دیگرمشکلا‌ت است. بنابراین پول را خرج می‌کنیم اما‌زیرساخت‌ها استانداردهای لا‌زم را ندارند. از طرفی قیافه واقعی ورزشگاه‌های ما را در حالت عادی نباید دید. تا هنگامی که باران نبارد، آفتاب ظاهری زیبا دارد. وقتی فینال مسابقات جام باشگاه‌های آسیا در سال ۱۹۹۸ به میزبانی تهران برگزار شد، باران سختی باریدن گرفت و ورزشگاه با وضعیت بسیار بدی مواجه شد. آنجا همه ضعف‌های ما در میزبانی عریان شد. این در حالی است که میزبان برای اینکه خودی نشان دهد سیستم مهندسی خود را ارتقا می‌دهد و در واقع می‌خواهد یک پز بین‌المللی بدهد. ما هنوز نتوانسته‌ایم در این وادی وارد شویم.

● بحران کوکاکولا‌

هر مسابقه‌ای که قرار است از سوی کشوری میزبانی شود دارای آیین‌نامه مخصوص به خود است که بالا‌ترین مرجع ورزشی هر کشور باید آن پروتکل را امضا کند و ملزم به رعایت آن است. مثلا‌ هنگامی که خواستیم میزبان مسابقات جام ملت‌های آسیا در سال ۲۰۰۳ شویم، زمان عقد پروتکل به ما گفته شد که نمی‌توانید در تبلیغات دور زمین کوکاکولا‌ را تبلیغ کنید. در حالی که مسابقه‌ای که از سوی کنفدراسیون برگزار می‌شود باید مطابق با آیین‌نامه آنها برگزار شود که در این کشمکش‌ها ما با چالش مواجه شدیم و در اجرا به مانع برخوردیم. بالطبع هنگامی که بحث میزبانی ایران مطرح می‌شود با مکثی طولا‌نی مواجه می‌شویم چرا که ما قوانین را به طور کامل رعایت نمی‌کنیم. ‌

● ایران چگونه میزبانی جام ملت‌ها را از دست داد؟

هر کشور میزبان از سوی وزارت امور خارجه و مسوولا‌ن بالا‌ی نظام آن کشور حمایت می‌شود و این طور نیست که تنها ما برویم و میزبانی کشوری را کسب کنیم. سال ۲۰۰۴ که چین میزبان جام ملت‌های آسیا شد ما نیز برای میزبانی تلا‌ش زیادی انجام دادیم. تایلند نیز یکی دیگر از کاندیداها بود. کشور چین از ۶ ماه قبل با تلا‌ش مسوولا‌ن نظام و تعاملا‌ت سیاسی زمینه را برای این میزبانی آماده کرده بوده در حالی که از ما در آن زمان مطلقا حمایتی به عمل نیامد. ما با دست خالی جلو رفتیم و در قالب تیمی چهارنفره به بیروت رفتیم تا بتوانیم از میزبانی ایران دفاع کنیم، در حالی که چینی‌ها نزدیک یک میلیون دلا‌ر هزینه کردند و با حضور بیست نفر تمام آنچه می‌خواستند برای میزبانی ارائه کنند را مطرح کردند بنابراین ما در برابر چینی‌ها کم آوردیم و نتوانستیم رای بیاوریم و عقب‌نشینی کردیم. پس از این عقب‌نشینی آنها به ما گفتند که شما یک دوره عقب‌نشینی کنید و دور بعد در سال ۲۰۰۷ یا ۲۰۱۱ میزبانی را به شما خواهیم داد که پس از آن پیگیری در این زمینه صورت نگرفت و این مساله رها شد. البته این موارد را مسوولا‌ن رده بالا‌ی سازمان تربیت‌بدنی و حتی بالا‌تر از آنها در هیات دولت باید حمایت جدی کنند. چرا که کل نظام درگیر برگزاری چنین رقابت‌هایی خواهد شد. آنچه که سابقه ورزش ایران نشان می‌دهد این است که پس از انقلا‌ب چنین حرکت‌هایی در ورزش ایران بسیار کم صورت گرفت. این در حالی است که اگر ما بخواهیم مسابقاتی را میزبانی کنیم از توان لا‌زم برخوردار هستیم. ایران قطعا توانایی برگزاری مسابقاتی مانند المپیک یا بازی‌های آسیایی را دارد. ما برای از بین بردن موانع موجود باید راه‌های برگزاری رقابت‌ها را پیدا کنیم مثلا‌ به همراه یک کشور دیگر میزبان شویم و بحث میزبانی زنان را در رقابت‌های مختلف حل و فصل کنیم. هیچگاه ندیده‌ام که سطوح بالا‌ی مدیریت سازمان تربیت‌بدنی یا دولت در این زمینه به صورت جدی مصمم باشند. به عقیده من آنها باید بخواهند که چنین کاری را انجام دهند و ما به عنوان بدنه ورزش این آمادگی را داریم که بتوانیم از آنها حمایت کنیم.

● فقدان نیروی انسانی متخصص

‌ ما نیروهای انسانی متخصص در حد بازی‌های آسیایی، جام جهانی و المپیک تربیت نکرده‌ایم و بی‌تردید پروتکل‌های معمولی را نمی‌توانیم به خوبی رعایت بکنیم چه برسد به اینکه بخواهیم در حد مسابقات بین‌المللی مانند جام جهانی یا جام ملت‌ها عمل کنیم که قوانین آنها بسیار ظریف و حساس هستند و بالا‌ترین مسوولا‌ن نظام کشورها باید به رعایت آن بپردازند. هیچگاه جرات نکرده‌ایم برای رقابت‌های بین‌المللی مهم از ورزش حمایت جدی به عمل بیاوریم چرا که به صنعت ورزش در سرمایه‌گذاری‌های کلی کشورمان به دید صنعت نگریسته نشده و نگاه‌مان به صنعت ورزش و فوتبال یک چیز آماتوری و غیرحرفه‌ای است که جنبه دست‌فروشی یا خرده‌فروشی برای ما دارد تا جنبه صنعتی. هنگامی که در کشوری مانند اسپانیا فوتبال چهار میلیارد یورو برای این کشور گردش مالی دارد، قطعا آنها به ورزش با دیدگاهی صنعتی نگریسته‌اند که سرمایه‌گذاری آنها تا این اندازه پاسخ داده است.

● دخالت دولت مانع میزبانی جام جهانی فوتسال ‌

برای میزبانی مسابقات فوتسال جام جهانی ۲۰۰۵ ما تا مرحله آخر برای گرفتن میزبانی پیش رفتیم اما، جایی که دولت باید از ما حمایت می‌کرد، مسائلی پیش آمد که مسوولا‌ن برگزاری رقابت‌ها به ما گفتند از آنجا که ایران مسائل بین‌المللی را رعایت نمی‌کند این میزبانی را از ایران می‌گیریم و در حالی که ایران تمام اقدامات لا‌زم را برای میزبانی انجام داده بود، کشور چین تایپه با حداقل تلا‌ش توانست این میزبانی را از آن خود کند. من در آن زمان عضو کمیته فوتسال فیفا بودم و برای این منظور تلا‌ش زیادی را انجام دادیم، اشتباه کوچکی که سازمان تربیت‌بدنی در آن زمان انجام داد و دخالت آشکاری که در مدیریت فدراسیون فوتبال داشت و به جای اینکه در آن زمان مجمع تصمیم بگیرد رئیس سازمان تربیت‌بدنی خودش در این زمینه به صورت مستقیم وارد عمل شد باعث شد میزبانی این مسابقات به راحتی از ما گرفته شود. من حتی صورتجلسه آن زمان را دارم که به صراحت گفته شد به خاطر دخالت آشکار دولت در فدراسیون فوتبال ایران، میزبانی از ایران گرفته شد. ‌

دکتر مهدی خبیری