در فواید استانی شدن انتخابات مجلس

انتخابات به شیوه استانی می تواند محوریت را از افراد به احزاب منتقل كند احزاب در رقابت با یكدیگر به عرضه برنامه ها و اهداف خود می پردازند و جامعه را به دقت در برنامه ها و رای به فهرست پیشنهادی خود فرا می خوانند

برگزاری انتخابات مجلس و انتخاب نمایندگان پارلمان بر مبنای <شهرستان> در ۷ دوره گذشته باعث شده است تا نمایندگان بر پایه توقعات نازل پاره‌ای از موكلین خود به حل مسائل مبتلا‌به و شخصی آنان مشغول شوند و ۴ سال نمایندگی را به مسائلی نظیر كاریابی برای رای‌دهندگان به خود، پیگیری دریافت وام برای آ‌نها، تلا‌ش به منظور دریافت تخفیف حكم دادگاه برای محكومین و... بگذرانند.

ایده استانی شدن انتخابات مجلس و نهایی شدن آن می‌تواند نمایندگان مردم را از مشغول شدن به این فعالیت‌ها برهاند و مانع از تنزل اختیارات و وظایف آنها بشود. به یاد دارم در مجلس پنجم بسیاری از نمایندگان به علت اشتغال به این سنخ توقعات فرصت و حوصله تحقیق و بررسی پیرامون طرح‌ها و لوایح مطروحه در كمیسیون و صحن را نداشتند.

اداره قوانین مجلس نظرات كارشناسی مخالفان و موافقان درباره یك دستور را به صورت جزوات كاملا‌ منقح و مدون در اختیار نمایندگان می‌گذاشت اما كثیری از همكاران محترم حتی تورقی مختصر را نیز از آن جزوات دریغ می‌داشتند.

این ضعف البته محدود به مجلس پنجم نبود و مجالس قبل و بعد نیز از این ناحیه متضرر می‌شدند همان‌گونه كه ذكر شد یكی از دلا‌یل این كم‌توجهی و شركت بدون مطالعه قبلی نمایندگان در رای‌گیری‌های صحن را می‌توان اشتغال ایشان به دغدغه‌ها و دلمشغولی‌های شخصی موكلین و اهتمام به حل آ‌نها دانست. عاملی كه فرصت تحقیق و سنجش قوت و ضعف یك طرح یا لا‌یحه را از نمایندگان سلب می‌كرد و طبعا نمایندگان را از پیگیری وظایف و اختیارات قانونی خود بازمی‌داشت و توان كارشناسی مجلس را به شدت كاهش می‌داد.

منفعت دیگری كه استانی شدن انتخابات مجلس به همراه دارد ضمانت یافتن ورود نیروهای باتجربه و كاردان به مجلس و ارتقای توان تقنینی و نظارتی مجلس شورای اسلا‌می است. كوچك و كم‌جمعیت بودن واحد <شهرستان> نسبت به واحد <استان> این امكان را به افراد فرصت‌طلب و ناتوان در كارهای سیاسی و اجرایی می‌دهد كه با به‌كارگیری روش‌های ناسالمی نظیر مردم‌انگیزی و مردم‌فریبی (كه هر دو می‌تواند ترجمه‌های وافی به مقصودی از پوپولیسم باشد) تطمیع مردم، خرج هزینه‌های هنگفت به منظور اعمال تاثیر در نتیجه آرا و... به مجلس راه پیدا كنند و مجلس را به دارالتجاره و جایی برای پر كردن كیسه‌های خود تبدیل كنند. استانی شدن انتخابات راه ورود به مجلس را بر این قماش افراد می‌بندد چرا كه فریفتن مردم یك استان بسیار دشوارتر از اغفال مردم یك شهرستان است.

انتخابات به شیوه استانی می‌تواند محوریت را از افراد به احزاب منتقل كند. احزاب در رقابت با یكدیگر به عرضه برنامه‌ها و اهداف خود می‌پردازند و جامعه را به دقت در برنامه‌ها و رای به فهرست پیشنهادی خود فرا می‌خوانند.

مجلس متشكل از نیروهای حزبی این امتیاز را دارد كه مردم در پایان دوره می‌دانند از چه نهادی بیلا‌ن عملكرد طلب كنند و در صورت عدم رضایت <حزب> را مورد بازخواست قرار دهند و از آن رو برگردانند.

مجلس غیرحزبی كه بر مبنای تفرد افراد شكل گرفته، در پایان دوره و در صورت عدم موفقیت یا كمبود بازدهی مفید این مجال را می‌یابد كه از میدان نقد و استیضاح جامعه فرار كند و چه‌بسا نمایندگان ضعیف دوره قبل بتوانند نمایندگی خود را تجدید كنند و وكلا‌ی توانمند، دلسوز و تلا‌شگر دوره قبل از راهیابی به دوره بعد مجلس باز بمانند.

برگزاری انتخابات مجلس به صورت استانی و محوریت یافتن احزاب در رقابت‌های انتخاباتی،این احتمال را به شدت كاهش می‌دهد.كاهش تنش‌های قومی و منطقه‌ای بین شهرهایی كه یك نماینده مشترك در مجلس دارند از دیگر فواید این طرح است. بسیاری از حوزه‌های انتخابیه از دو یا چند شهرستان تشكیل شده‌اند كه در انتخابات مجلس همواره بین آنها رقابتی تنش‌آمیز و بحران‌آفرین برای پیروزی وجود دارد.

ملا‌ك و معیار اقبال به یك كاندیدا از نظر اهالی آن شهرستان‌ها نه فاكتورهایی مثل دیدگاه‌های سیاسی، توان اجرایی، تعهد، تدبیر، سلا‌مت نفس، دلسوزی، پیگیری، خستگی‌ناپذیری، كه تولد یافتن آن كاندیدا در یكی از آن شهرها و <كجایی بودن> اوست.

به عنوان مثال شهرستان‌های A و B یك حوزه انتخابیه هستند و در مجلس از یك كرسی نمایندگی برخوردارند. مردم شهرستان ‌A تلا‌ش می‌كنند تا كاندیدایی كه اهل شهرستانA است و همشهری ایشان است به مجلس راه یابد (ولو فردی بی‌كفایت باشد) و در مقابل نیز مردم شهرستان ‌B سعی می‌كنند تا یكی از فرزندان دیار خود را به مجلس روانه كنند. این رقابت‌ها كه همواره به تنش می‌گراید از حوزه سیاسی و یك آیین سیاسی به نام انتخابات نشات می‌گیرد و دیگر حوزه‌ها را نیز از تاثیر مخرب خود بی‌بهره نمی‌گذارد.

به فرهنگ ارتباطی، معاشرت‌ها، تعاملا‌ت و نوع نگاه مردم آن دو یا چند شهرستان نیز رحم نمی‌كند و موجب پدید آمدن فتنه‌ها و نطفه‌های نفرت و كینه می‌گردد. ‌ درباره پیگیری مطالبات خدماتی و عمرانی شهرستان‌ها نیز باید گفت كه تشكیل شوراها و تثبیت این نهاد نوظهور در شهرها و روستاها و نیز در سطحی فراتر، <تشكیل شورای‌عالی استان> می‌تواند با حمایت نمایندگان استان در مجلس عهده‌دار پیگیری این مطالبات بحق باشد و در جهت زدودن آثار محدودیت از رخسار شهرستان و استان بكوشد. مجلس شورای اسلا‌می اینگونه می‌تواند با فراغ بال افزون‌تری به وظایف و اختیارات خود (مصرح در فصل ششم قانون اساسی) رسیدگی كند.

اسماعیل دوستی

عضو شورای مركزی حزب اعتماد ملی و استاندار كهكیلویه و بویراحمد در دولت اصلا‌حات