مقایسه مشکلات خانوادگی زنان خانه دارو شاغل

پای حرف های دکتر بدری سادات بهرامی روان شناس و مشاور خانواده

شاید کمتر کسی باشد که متوجه تفاوت‌ فاحش نوع زندگی امروز با چند سال گذشته نشود. علاوه بر تغییر شکلی خانواده‌ها، روند حاکم بر زندگی آنها از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز تغییر کرده است. در همه مشاغل شاهدیم که زنان در کنار مردان مشغول کار و کسب و موفقیت‌اند. این موضوع از نظر گردانندگان اجتماع نیز بسیار مطلوب است؛ چرا که جوامعی که از صددرصد نیروی کار خود (زن و مرد) استفاده می‌کنند، در مقایسه با جوامعی که فقط از پنجاه درصد نیروی کارشان (فقط مردان) بهره می‌گیرند، پیشرفته‌ترند. اما در کنار تمام این محاسن، ورود خانم‌ها به عرصه اجتماع، زندگی خانوادگی و مسوولیت‌هایی چون همسر بودن و مادر بودن را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد...

قطعا اگر زنان نتوانند مهارت تطبیق و مدیریت بین کار در منزل و کار بیرون را کسب کنند، در هیچ یک موفق نخواهند شد. بسیاری از خانم‌ها در مقایسه بین شرایط زندگی زنان خانه‌دار و زنان شاغل، به پرسش‌های بی‌پاسخی برمی‌خورند و آرزو می‌کنند کاش جای دیگری بودند. به راستی، کدام یک از خانم‌ها در زندگی موفق‌ترند و مشکلات کمتری دارند: شاغل یا خانه‌دار؟ ضمن بررسی این موضوع با نظرات کارشناسی دکتر بدری‌‌السادات بهرامی، مشاور خانواده، با خانم «شبنم» که متن نامه‌اش را در «قصه از کجا شروع شد» خواندید، همراه می‌شویم که دقیقا به خاطر همین مقایسه نمی‌تواند از زندگی خود لذت ببرد. با ما همراه شوید.

● الهه رضائیان - قصه از کجا شروع شد؟

«من و همسرم هر دو کامپیوتر خواندیم. حالا او در یک شرکت مهندسی کارمند است و من در یک شرکت دیگر. من در کنار کار، توانستم ضمن رسیدن به کارهای خانه و انجام وظایف همسرداری در کنکور فوق‌لیسانس قبول شوم و یک پیشنهاد مدیریتی خوب و شغل خوب نصیبم شد. اکنون دختر دوساله‌ای دارم و زندگی‌ام خوب است اما وقتی خودم را با زن‌های دیگر، بعضی دوستانم یا خواهرم، مقایسه می‌کنم؛ آرزو می‌کنم کاش جای آنها بودم؛ یک زن خانه‌دار ساده. با خودم می‌گویم که به خاطر این همه کار و تلاش، نه تنها کسی از تو تشکر نکرد؛ بلکه در گذر این سال‌ها، دایم مسوولیت‌هایت بیشتر شد. گویا همسرت فراموش کرده که باید اسباب رفاه و تامین عاطفی تو را فراهم کند. من حتی شهریه مهدکودک دخترم را هم خودم می‌پردازم. واقعا آیا زنان خانه‌دار خوشحال‌تر و راضی‌تر از ما زنان شاغل نیستند؟ شاید خستگی مفرط این روزها، چشمم را به روی بعضی حقایق بسته است. لطفا بگویید یک زن شاغل، از نظر سلامت روانی، اوضاع مطلوب‌تری دارد یا یک خانم خانه‌دار...»

● در مطب مشاور

به شبنم خانم و همه خانم‌های شاغل یادآور می‌شوم که هیچ‌وقت در زندگی خودشان را با دیگری مقایسه نکنند. اصولا هر کس باید یاد بگیرد قهرمان ماهری برای فتح قله‌های مشکلات زندگی خود باشد. اینکه رفاه و استراحت خانمی که از صبح تا شب در خانه است از من و شما بیشتر است، درست است اما در عوض عزت نفس کسانی که توانمندی خود را در جامعه به عرصه حضور می‌رسانند در مقایسه با آنها افزایش یافته و این حس ارزشمندی مزایای بی‌شماری را در پی دارد که برخی از آنها را می‌شمارم.

۱) سلامت روان

شکی نیست که اشتغال زنان به معنای افزایش عزت نفس و ارزشمندی است. حتی اگر آقایان فقط آن را یک ضرورت برای تامین اقتصاد خانواده‌های امروز بدانند و بگویند یک دست صدا ندارد. هر چند آنها این موضوع را یک امتیاز تلقی نکنند اما سلامت روان زن شاغل بهتر از زن خانه‌دار است.

۲) مدیریت زمان

در زندگی ماشینی امروز که اکثرا کارهای خانه با انواع و اقسام لوازم ماشینی از قبیل جاروبرقی، ماشین رخت‌شویی و ظرف‌شویی، اجاق گازهای خاص و غیره انجام می‌شود، قطعا در مقایسه با گذشته نیازمند صرف وقت و انرژی کمتری هستیم. امروزه به خاطر تسهیلات و ورود وسایل و حتی موادغذایی آماده، می‌توان بدون اغراق گفت که فقط ظرف دو یا سه ساعت می‌توان به همه کارها رسید. مدت زمانی که لباس‌ها در لباس‌شویی شسته می‌شود و غذا روی اجاق است، به راحتی می‌توان حتی به کارهای شخصی خود نیز رسید.

حال تصور کنید، اگر یک خانم خانه‌دار مهارت استفاده از این وقت و انرژی زیادی را نداشته باشد و نتواند آن وقت را در کانال دیگر که مثبت و مناسب باشد، صرف کند، چه اتفاقی می‌افتد. گاهی به خاطر اینکه این خانم‌‌ها هیچ‌ فکری به حال وقت و انرژی اضافی خود نمی‌کنند، اغلب دچار افسردگی می‌شوند و یا برای مصرف آن در سیکل معیوب رفتارهایی قرار می‌گیرند که صرفا برای وقت پر کردن است. گاهی این کارها به کانون خانواده‌شان ضرر می‌رساند.

این گروه از زنان خانه‌دار حتی از خرید کردن و گذراندن ساعات طولانی در پاساژهای مختلف به عنوان یک بخشی که وقت‌شان را پر می‌کند، استفاده می‌کنند. وسوسه شدن برای خریدهای غیرضروری و تجملی، بار مضاعف اقتصادی به خانواده تحمیل می‌کند. به نظر شما علاوه بر این یک زن خانه‌دار، برای پر کردن این وقت زیادی چه کارهایی انجام می‌دهد؟ حدس شما درست است. اول، پای تلفن، که خود می‌تواند موجب اختلالاتی در روابط دوستی و خانوادگی او شود. قطعا در میان تماس‌ها هر روزه حرف و حدیث، زیادتر خواهد بود. دوم، پای تلویزیون، که این نیز به خاطر دریافت اطلاعات ناقص (در رسانه، ما فقط می‌توانیم، اطلاعات خاص و کمی را به بیننده بدهیم) موجب رفتارهای آسیب‌زا شده و طبق تحقیقات دانشمندان می‌‌تواند به ضرر فرد تمام شود. پس می‌توان گفت در زندگی ماشینی امروز خانه‌داری می‌تواند بیماری‌زا باشد. آمار بالایی از خانم‌های خانه‌دار امروز افسرده‌اند. در مقابل ما وقتی شاغل‌ایم به علت داشتن مسوولیت‌های مختلف، مدیریت زمان‌‌مان بهتر می‌شود و سعی می‌کنیم به بهترین نحو از لحظه‌های خود استفاده کنیم. برخلاف تصور عموم که احتمال می‌دهند زن خانه‌دار، نسبت به زن شاغل، مدیریت کارهایش را بهتر انجام می‌دهد، تجربه ثابت کرده، زنان شاغل به خوبی یاد گرفته‌اند در مدت محدود وظایف متعددی را به درستی انجام دهند و همه ما نمونه‌های مثال‌زدنی این واقعیت‌ایم.

۳) سلامت جسمی

چون خانم‌های شاغل کار بیشتری از خود می‌کشند نسبت به خانم‌های خانه‌دار کمتر دچار اختلالات زندگی ماشینی امروز مانند چاقی می‌شوند. همان‌طور که گفتیم به دلیل دامنه ارتباطی بیشتر و بازخوردهایی که از جامعه می‌گیرند، در صورت چاق بودن نیز انگیزه بیشتری برای رسیدن به تناسب اندام دارند که این علاوه بر جنبه زیبایی، جنبه سلامتی (چاقی مادر بیماری‌هاست) نیز دارد.

۴) تامین نیازهای عاطفی

اگر شما هم مانند خانم شبنم، تصور می‌کنید که نیازهای عاطفی خانم‌های خانه‌دار، بهتر تامین می‌شود، سخت در اشتباه‌اید. یادتان باشد ما نیازهای عاطفی خود را از افراد مختلف و در اشکال مختلف تامین می‌کنیم نه از یک نفر. خانم خانه‌دار، تنها منبع تغذیه عاطفی‌اش محدود به همسرش می‌شود – اگر شوهر او هم مانند اکثریت قریب به اتفاق آقایان که اهل ابراز احساسات نیستند و حتی آن را لوس‌بازی می‌نامند، باشد چه بدتر- بنابراین ممکن است در محرومیت عاطفی قرار بگیرد اما شما در محیط کار از منابع مختلفی نیاز عاطفی‌تان را دریافت می‌کنید. مثلا رییس شما در حضور همگان می‌گوید: «خانم شبنم، من این کار را فقط به شما محول می‌کنم چون توانایی شما را در میان همه باور دارم.» یا یک ارباب‌رجوع، ضمن تشکر از خانم کارمند بانک و دعای خیر، می‌گوید: «شما همیشه خوب و کامل توضیح می‌دهید و کار مردم را راه می‌اندازید.» در کنار این، از تحسین و تبریک همکاران‌تان، به خاطر کسب موفقیت، نیز لذت می‌برید.

۵) تربیت فرزندان

یادتان هست که گفتیم خانم خانه‌دار وقت و انرژی بیشتری دارد، پس به نظر می‌رسد، اگر مادر آگاهی باشد، بتواند بچه‌های سالم‌تر و بهتری از یک خانم شاغل تربیت کند. بچه‌های زن خانه‌دار از تربیتی یکنواخت و منسجم بهره‌مند هستند. مقصودم این نیست که بچه‌های زنان شاغل، فقدان عاطفی دارند بلکه آنها به دلیل مرتبط بودن با افراد مختلف در طول روز (در فرم مطلوب، مادربزرگ، عمه و خاله و در فرم نامطلوب مثل مهدکودک زودهنگام و پرستاران مختلف) می‌توانند تاثیرات منفی بالقوه‌ای از آنها بگیرند. این عدم انسجام و هماهنگی در تربیت کودک که از معایب اشتغال مادر، خصوصا در سال‌های ابتدایی زندگی کودک است، در صورتی که چاره‌اندیشی نشود، آسیب‌زا خواهد بود.

دکتر بدری‌سادات بهرامی