آدم ها ۳ جور می سوزند

آشنایی با درجات سه گانه سوختگی و راه های برخورد با آن

سرما بارزترین ویژگی زمستان است و طبیعتا گرم کردن محیط کار و زندگی، یکی از اولین نیازهای فصل. این نیاز در اغلب موارد توسط بخاری‌ها و چراغ‌هایی تامین می‌شود که امکان بروز سوختگی را افزایش می‌دهند. اما اگر احیانا به چنین مشکلی برخورد کردیم، باید چه کار کنیم؟

سوختگی‌ها علل مختلفی دارند؛ از جمله آتش‌گرفتگی، سوختن با بخار، برق، مواد شیمیایی و مایعات یا اشیای داغ یا... سوختگی ممکن است آسیبی جزیی بر جای گذارد که به تنهایی هم قادر به درمان آن باشید یا به فوریت‌های مرگباری منجر شود که نیازمند درمان سفت و سخت است. افتراق یک سوختگی جزیی از سوختگی جدی مستلزم تعیین درجه آسیب بافتی است. سوختگی‌ها را به سه دسته تقسیم‌بندی می‌کنند.

● سوختگی درجه اول

سوختگی درجه اول، ساده‌ترین نوع سوختگی است که تنها لایه خارجی پوست را شامل می‌شود. پوست معمولا قرمز می‌شود و ممکن است متورم و دردناک شود. لایه خارجی پوست به طور کامل نسوخته است. به طور کلی این نوع سوختگی در منزل قابل درمان است، مگر در مواردی که سوختگی بخش وسیعی از بدن را فرا گرفته باشد.

● سوختگی درجه دوم

هنگامی که لایه خارجی پوست کاملا سوخته و لایه دوم (هیپودرم یا زیرجلد) هم درگیر شده به این نوع آسیب‌ها سوختگی درجه دوم اطلاق می‌شود. تاول‌هایی پدیدار شده و پوست کاملا سرخ و لکه‌لکه (خال‌دار یا لک و پیس) می‌شود. درد و ورم شدید از علایم و نشانه‌های متعاقب آن هستند. اگر این نوع سوختگی، قطری کمتر از ۵ تا ۸ سانتی‌متر داشته باشد، امکان مداوای آن در منزل وجود دارد اما اگر بخش وسیع‌تری را درگیر کرده یا سوختگی روی دست، پا، صورت، کشاله ران یا یک مفصل بزرگ باشد از اورژانس تقاضای کمک کنید.

● سوختگی درجه سوم

سوختگی‌های درجه سوم، خطرناک‌ترین و جدی‌ترین نوع سوختگی هستند. در این نوع سوختگی همه لایه‌های پوست و گاهی بافت‌های عمقی‌تر آسیب می‌بینند. در سوختگی‌های درجه سوم معمولا ناحیه‌ای از پوست کاملا سیاه و مثل زغال شده است. بیمار ممکن است درد شدید در صورت، آسیب قابل ملاحظه عصب، درد ناچیز یا اصلا دردی نداشته باشد. این نوع سوختگی نیاز به مراقبت‌های اورژانسی دارد.

● سوختگی ناشی از آتش

سوختگی‌های ناشی از تماس با آتش، به طور مثال، مواردی که در اطراف آتش اردوگاه یا هنگام بازی بچه‌ها با کبریت رخ می‌دهند، باید بر اساس درجه و وسعت سوختگی تحت درمان قرار گیرند. سوختگی درجه اول در بخش کوچکی از بدن مثل انگشت را می‌توان مانند یک سوختگی جزیی درمان کرد اما سوختگی‌هایی که وسیع بوده یا به بافت‌های عمقی گسترش پیدا کرده‌اند ممکن است نیازمند مراجعه به اورژانس باشد.

● اصول درمان در سوختگی‌های جزیی

▪ برای درمان سوختگی‌های جزیی کافی است محل سوختگی را به مدت ۱۵ دقیقه زیر شیر آب سرد بگیرید تا خنک شود.

▪ اگر امکان چنین کاری وجود ندارد ناحیه سوخته را زیر آب سرد فرو ببرید یا روی آن کمپرس سرد بگذارید. یخ را مستقیما روی سوختگی قرار ندهید زیرا این کار می‌تواند به سرمازدگی و آسیب بیشتر بافت منجر شود.

▪ وقتی محل سوختگی خنک شد، کمی لوسیون یا کرم مرطوب‌کننده روی آن بمالید تا سوزش آن را برطرف ساخته و از خشکی پوست جلوگیری کند.

▪ از مالیدن خمیر دندان و سیب‌زمینی روی سوختگی اجتناب کنید. محل سوختگی را با یک گاز استریل بپوشانید و خیلی شل، باندپیچی کنید تا فشاری بر زخم وارد نشود. پانسمان، هوا را از زخم دور نگه می‌دارد و درد را هم کاهش می‌دهد.

▪ گاهی تاول‌هایی پر از مایع برای محافظت بافت در برابر عفونت تشکیل می‌شوند. تاول‌ها را سوراخ نکنید اما اگر خودبه‌خود پاره شدند، محل‌ تاول را با آب و کمی صابون بشویید و سپس روی آن پماد آنتی‌بیوتیک گذاشته و باندپیچی کنید. پوست مرده اطراف تاول‌های پاره شده را می‌توان گرفت.

▪ برای تسکین درد و التهاب می‌توان از استامینوفن‌ یا بروفن استفاده کرد.

● اصول درمان در سوختگی‌های شدید

▪ در سوختگی‌های شدید باید بلافاصله از اورژانس تقاضای کمک کنید و تا رسیدن اورژانس به کارهای زیر مشغول شوید.

▪ خاطر جمع شوید که علت سوختگی برطرف شده. لباس‌های سوخته چسبیده به پوست را برندارید، فقط اطمینان حاصل کنید فرد آسیب‌دیده در تماس با مواد سوزاننده نباشد.

▪ مطمئن شوید فرد آسیب دیده، نفس می‌کشد. اگر نفس نمی‌کشد تنفس دهان به دهان را آغاز کنید. اگر گمان می‌کنید راه هوایی فرد مسدود شده ابتدا تلاش خود را به باز کردن آن معطوف سازید.

▪ اگر به نظر می‌رسد فرد در وضعیت شوک قرار دارد به درمان شوک اقدام کنید.

▪ ناحیه سوخته را با گاز استریل خشک یا پارچه تمیز بپوشانید. از پتو یا حوله استفاده نکنید. علت آن، تمایل این مواد به چسبیدن به سطح سوختگی است. به ناحیه سوختگی پماد بمالید و سعی نکنید تاول‌ها را سوراخ کنید.

● سوختگی‌های شیمیایی

مواد شیمیایی ممکن است به شیوه‌های گوناگونی مانند تحریک، آسیب‌دیدگی و یا جذب شدن از طریق پوست موجب ایجاد ضایعات وسیعی در بدن شوند که گاه می‌تواند مهلک باشد. علایم آسیب‌های حاصل از مواد شیمیایی، مشابه موارد حرارتی است زیرا مواد شیمیایی قوی دارای خاصیت سوزانندگی و خورندگی بالایی هستند که البته این مواد در مراکز صنعتی یافت می‌شوند اما آنچه در منازل باعث ایجاد سوختگی شیمیایی می‌شود، مواد به کار رفته در مواد شستشوی ظروف، اجاق گاز پاک‌کن‌ها و رنگ پاک‌کن‌ها و... است. سوختگی‌های شیمیایی همیشه خطرناک‌اند و ممکن است به درمان مصدوم به طور اورژانس در بیمارستان نیاز باشد. در صورت امکان نام ماده شیمیایی و فرمول شیمیایی ترکیبات به کار رفته در آن را بررسی و یادداشت کنید. به حفظ سلامت خودتان توجه کافی داشته باشید و به این نکته دقت کنید که برخی از مواد شیمیایی بخارهای سمی از خود متصاعد می‌کنند.

▪ اصول درمان در سوختگی‌های شیمیایی

▪ ابتدا باید از خطرناک‌ نبودن صحنه سانحه مطمئن شوید. تهویه کافی در فضای اطراف ایجاد و در صورت امکان محفظه حاوی مواد شیمیایی را مسدودکرده یا درپوش آن را بگذارید. در صورت لزوم، مصدوم را از صحنه خارج کنید.

▪ مواد شیمیایی خشک و جامد را با برس و یا قلم مو از سطح آسیب‌دیده پاک و جدا کنید. سپس محل سوختگی را حداقل به مدت ۲۰ دقیقه با آب فراوان شستشو دهید تا ماده شیمیایی پاک و بی‌اثر شده و جلوی پیشرفت سوختگی گرفته ‌شود.

▪ زمانی که محل آسیب‌دیدگی را در معرض جریان آب قرار دادید، به آرامی هرگونه لباسی را که دچار آلودگی شده است، از تن مصدوم بیرون ‌آورید.

▪ مصدوم را به بیمارستان رسانده و به دقت مجرای تنفسی او را تحت نظارت داشته باشید.

▪ هرگونه جزییاتی را که در رابطه با نوع مواد شیمیایی از آن مطلع شده و ثبت کرده‌اید، به پرسنل درمانی ارایه دهید.

‌● مروز خاطره‌ای تلخ

۱۴ آذر ۸۵ خبری تکان‌دهنده منتشر شد: در یکی از مدارس روستای درودزن استان فارس، چراغ علاء‌الدین در کلاس درس می‌افتد و کلاس آتش می‌گیرد. در این کلاس ۶ دختر و ۲ پسر دانش‌آموز گرفتار حریق می‌شوند. این دانش‌آموزان که تنها ۸ سال داشتند گرفتار آتش شده و درنهایت با سوختگی بسیار شدید روانه بیمارستان می‌شوند و... این خبر چنان تأسف‌بار بود که وزارت بهداشت ناچار شد وضعیت درمانی این افراد را پیگیری کند اما پس از فروکش کردن التهاب خبر، این دانش‌آموزان مصدوم و معصوم گویا به فراموشی سپرده شدند. این خاطره تلخ می‌تواند برای همه والدین و آموزگاران یادآور این نکته باشد که سوختگی همواره در کمین ما و فرزندان ماست و باید همیشه با رعایت نکات ایمنی، احتمال وقوع و عوارض آن را به حداقل برسانیم.