محور را عوض کنید

در سالهای اخیر, برخی رفتارها و گفتارهای مسئولان و سیاستمداران, موجب تعجب یا عصبانیت گروههایی از مردم شده است ریشه این عصبانیت نیز به توجیه ناپذیری این اقدامات و اظهارات برمی گردد مثلا بسیاری از مردم نمی دانند براساس کدام معیار برگزاری یک کنفرانس از نظر سیاستمداران ایرانی موفق تلقی می شود و یا چرا ایران به تایید موضوعی می پردازد که نه تنها ظاهرا نفعی عاید مردم و کشورمان نمی کند, بلکه در نهایت, هزینه های جانبی آن از جیب ایــران و ایـرانـیان پرداخت می گردد

در سالهای اخیر، برخی رفتارها و گفتارهای مسئولان و سیاستمداران، موجب تعجب یا عصبانیت گروههایی از مردم شده است. ریشه این عصبانیت نیز به توجیه ناپذیری این اقدامات و اظهارات برمی‌گردد. مثلا بسیاری از مردم نمی‌دانند براساس کدام معیار برگزاری یک کنفرانس از نظر سیاستمداران ایرانی موفق تلقی می‌شود و یا چرا ایران به تایید موضوعی می‌پردازد که نه تنها ظاهرا نفعی عاید مردم و کشورمان نمی‌کند، بلکه در نهایت، هزینه‌های جانبی آن از جیب ایــران و ایـرانـیان پرداخت می‌گردد. آخرین نمونه اظهارنظر عجیب یک دیپلمات ایرانی است که اجلاس سران عرب در دمشق را موفقیت‌آمیز دانست. درحالی که بـدون تـردیـد، ضدایرانی‌ترین بیانیه سران عرب و شدیدترین ادعاها درخصوص جزایر سه گانه ایرانی، از مهم‌ترین موارد اجماعی در این کنفرانس– اگر نگوئیم تنها موضوع اجماعی در آن – بود! برخی همراهی‌ها یا سکوت در برابر تعدادی از اقدامات سوال برانگیز روسیه و چین نیز نمونه‌ای از همین دست است. ‌ ‌

همچنین در تنظیم روابط با سایر کشورها می‌توان نمونه هایی را شناسایی کرد که وجه تشابه همه آنها <موضع گـیـری بـر مـحور مخالفت با امریکا> می‌باشد. مـثـلا کـنـفـرانـس دمـشـق از نـظـر دیـپلمات ایرانی موفق تلقی می‌شود، چون تشکیل آن از ابتدا با مخالفت ظاهری امریکا مواجه بوده است. ظاهرا اهمیت این محور – مـخـالـفت امریکا– آن قدر زیاد است که در هنگام اظهارنظر پیرامون آن، نه دستاوردهای اجلاس برای شـرکـت کـنـنـدگـان مـوردتوجه دیپلمات ایرانی قرار می‌گیرد و نه پیامدهای آن برای ایران! همین وضعیت را می‌توان در نحوه تعامل با روسیه و چین نیز مشاهده نمود. به طوری که علیرغم بدحسابی‌ها و زیان هایی که ایـن دو کـشـور در عرصه‌های مختلف – بـه صـورت مـشـخـص در پیگیری و اجرای برخی قراردادهای بزرگ اقـتـصـادی– بـه کـشورمان وارد کرده‌اند، مسئولان بلندمرتبه دولتی، مرتبا از اعتماد به روس‌ها و چینی‌ها و روابط حسنه با آن دو کشور سخن می‌گویند. ظاهرا در ایـن زمـینه هم، تنها معیار اظـهـارنظر، اطمینان از نارضایتی ابراز شده توسط امریکائی‌ها نسبت به همین قراردادهاست. ‌ ‌

‌محوریت <مخالفت امریکا> همچنین باعث شده اسـت کـه علـیـرغم هـشـدارهـای کـارشـنـاسـی مـرکـز پژوهش‌ها و کمیسیون‌های تخصصی مجلس و تاکید آنها بر عدم وجود گاز مازاد برای صادرات، مسئولان دولتی بر انعقاد قراردادهای صادرات گاز پافشاری کنند و در حاشیه آن، از اینکه علیرغم مخالفت امریکا، قرارداد صادراتی امضا شده است ابراز خوشحالی می‌شود.

به عبارت دیگر در بسیاری از عرصه ها، به جای آنکه به <چه چیزی منافع ما را تامین می‌کند> فکر کنیم به آنچه <مخالفت امریکا را برمی‌انگیزد> می‌اندیشیم. درحـالـی کـه اولا جـدی بـودن بـعضی مخالفت‌ها مورد تردید است و بسیاری از آنها، در <بده بستان>‌های بعدی امریکا با سایر قدرت‌های اقتصادی و سیاسی، رنگ می‌بازد. ثـانـیـا گـسـتـردگی و پیچیدگی روابط گوناگون در جهان امـروز بـــاعــث شـده اسـت کـه در بـعـضـی مـوارد، حـتـی جدی‌ترین دشمنان، منافع مشترک داشته باشند یا نزدیک‌ترین دوستان، دچار تعارض منافع شوند. البته آشکار شدن این محور برای بعضی کشورهای جهان، موجب سوءاستفاده آنها در بعضی تعاملات سیاسی و اقتصادی با ایران و نهایتا امتیازگیری از طرف امریکایی و هزینه سازی برای ایران شده است.

ظاهرا به نظر می‌رسد تنظیم روابط براساس محور <آنچه دشمن با آن مخالفت می‌کند> درحال توسعه و تسری به منتقدان داخلی است. به طوری که برخی از سیاستمداران، اکنون حاضرند حتی به قیمت زیر سوال رفتن اعتبار خود و تزلزل در اعتماد مردم به سخنگویان رسمی، رقیب سیاسی را مورد طعنه قرار دهند و او را متهم سازند. جدیدترین نمونه مربوط به چند روز قبل اسـت کـه بعضی سایت‌های خبری حامی‌دولت، از خاتمه قریب الوقوع دوران تصدی داود دانش جعفری در وزارت دارایی خبر دادند. اما یک مقام رسمی دولتی ابتدا این خبر را دروغ سیزده خواند و سپس مدعی شد <با توجه به برنامه ریزی‌های اقتصادی دولت، اعلام یک بــاره خـبــر تـغـیـیــرات بــرای تحـت تـاثیـر قـرار دادن سیاست‌های اقتصادی دولت در سال جدید است.> همین مقام دولتی، این خبر را سناریوسازی توسط رسانه‌ها در ایام تعطیلات نوروزی دانست.

نگارنده تقریبا یقین دارد که تغییر وزیر دارایی و برخی از همکاران دولت، در آینده‌ای نزدیک انجام خواهد شد. اما ظاهرا برخی مسئولان دولتی که از عملکرد رسانه‌ها راضی نیستند مایلند از هر فرصتی استفاده کنند و سخنی بگویند که مهم‌ترین <محور> آن نـیـش زدن بـه رسانه هاست. همان طور که برخی اظهارنظرهای ظاهرا کارشناسی آنها نیز بر <محور> ابراز مخالفت یا <هو کردن> رقیب سیاسی قرار دارد.

الـبـتـه گـفـتـه‌انـد کـه <صـلاح مـملکت خویش خسروان دانند.> سیاستمداران ما مجازند در محدوده مـملـکـت خویش یعنی چهار دیواری اتاق ریاست، هرگونه می‌خواهند بیندیشند، اما توصیه ما به ایشان آن است که در این زمینه <نوآوری> کنند و به جای تعقیب آنچه که <دشمن مخالف آن است> به دنبال اقداماتی بـاشـنـد کـه حداکثر منافع را برای کشورمان تامین می‌کند.