اعتماد به نفس آری، خود پسندی هرگز

● خودت را دوست بدار
یکی از اهداف تربیتی که همواره مورد توجه مربیان بوده, پرورش روحیه خودباوری و اعتماد به نفس است. اتکای به نفس عبارت است از این که انسان به خود تکیه کند, موفقیت …

خودت را دوست بدار

یکی از اهداف تربیتی که همواره مورد توجه مربیان بوده, پرورش روحیه خودباوری و اعتماد به نفس است. اتکای به نفس عبارت است از این که انسان به خود تکیه کند, موفقیت و ناکامی را معلول افکار و اعمال خود بپندارد و به یاری دیگران چشم ندوزد. ریشه این کمال انسانی در وجود هر فردی نهفته است. کودک در سن سه سالگی به صراحت به خود آگاهی می رسد و به تدریج به خود توجه پیدا می کند(۱), از این رو استقلال طلبی و بی نیازی از دیگران از ژرفای احساسات بشری و تمایلات فطری سرچشمه می گیرد. دین اسلام, نه تنها از این تمایل درونی جلوگیری نکرده بلکه در جهت رشد و تعالی آن برنامه ریزی کرده است.

تفاوت اعتماد به نفس با خودپسندی

اعتماد به نفس که یک فضیلت اخلاقی است, نباید با نخوت و خودپسندی اشتباه شود, در اعتماد به نفس, تکیه بر واقعیت ها و تصویر منطقی از خویشتن است، در حالی که در خودپسندی, تصویری افراطی و اغراق آ میز به چشم می خورد و هرگز تصویر ذهنی با واقعیت تطبیق ندارد. بر این اساس, اسلام آن را معلول نارسایی عقل می داند و به شدت محکوم کرده است.

اعتماد به نفس و توکل

چه بسا تصور شود که اعتماد به نفس با اعتماد به حق و توکل منافات دارد, در حالی که در معنای اعتماد به نفس, نفی اتکای به خدا لحاظ نشده است; انسان مؤمن با این که از سرمایه اعتماد به نفس برخوردار است اما هرگز خود را بی نیاز از خالق نمی داند, توکل , نقطه مقابل تکیه کردن بر غیر است. از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: از جبرئیل پرسید: توکل چیست؟ گفت: علم به این که مخلوق نفع و ضرری نمی رساند و بنده ای که مأیوس از کمک دیگران باشد, برای غیر خدا کاری انجام نمی دهد ، به غیر از خدا امید نمی بندد و از غیر خدا نمی ترسد و به غیر خدا طمع نمی ورزد .بنابراین تفسیر, ضریب قدرت روحی و مقاومت او در برابر مشکلات بالا می رود.

آثار و فواید اعتماد به نفس

اعتماد به نفس آثار فردی و اجتماعی زیادی دارد که مهم ترین آن ها عبارت اند از:

۱) موفقیت: یکی از عوامل مهم پیش رفت علمی و کامیابی در انسان, اعتقاد به توانایی های فردی است. مطالعات روان شناسان بارها نشان داده است که نگرش مثبت علت اصلی توفیق اشخاص در کارها. اعتماد به نفس, تردید و بی ثباتی را زایل می کند. تحقیقات انجام شده در مدارس مختلف به ویژه مدارس استثنایی نشان می دهد که هر قدر فرد احساس و نگرش مثبتی نسبت به خود داشته باشد, موفقیت بیشتری در امور تحصیلی از خود نشان می دهد

۲) پایداری در راه هدف: در سایه اعتماد به نفس و خودباوری, قدرت مواجهه با مشکلات افزایش می یابد.از نظر روایات افرادی که به اراده خویش متکی اند, اگر به مصیبتی دچار شود, صبر می کند وشکست نمی خورد.

۳) سلامت روان: یکی دیگر از آثار اعتماد به نفس حفظ سلامت روان است. مازلو می گوید: ما برای سلامت روانی خود نیاز به احساس اعتماد به نفس مثبت و قوی داریم. این امر وقتی روشن می شود که بدانیم ضعف اعتماد به نفس, عوارضی چون نگرانی, بی ثباتی, اضطراب, بدبینی, پر خاشگری, افسردگی, خودکم بینی, وسواس و غیره دارد. اعتماد به نفس, نقش مؤثری در جلب اعتماد دیگران دارد, چون تأثیرگذاری بر افراد بستگی زیادی به قدرت ایمان و خودباوری دارد. امام علی(ع) می فرماید: الرجل حیث ا ختار لنفسه ان صانها ارتفعت و ان ابتذلها اتّضعت; ارزش شخصیت هر فردی, وابسته به روشی است که اتخاذ می کند; اگر نفس خود را از پستی بر کنار داشت, رفعت مقام پیدا می کند و اگر آن را خوار شمرد, به پستی می گراید.

۴) رشد اجتماعی: روان شناسان برای رشد اجتماعی, شاخص هایی را ذکر کرده اند که عبارت اند از: استقلال, پذیرش مسئولیت و آینده نگری. یکی از پایه های واقعی رشد اجتماعی, اعتماد به نفس است. عدم سازگاری با محیط نتیجه بی اعتمادی و ضعف نفس است. اشخاصی را که می بینید خجول، پرخاش گر, ساکت، پرگو و یا بی تصمیم هستند به خود اطمینان و اعتماد ندارند.