جمعه, ۵ بهمن, ۱۴۰۳ / 24 January, 2025
یادبود اقیانوس خونریز
۸۰۰ سال پیش جوانی جنگجو به نام تموچین فرمان داد تا چنگیز خان خطابش كنند. این تاریخ اكنون در مغولستان، به عنوان مبدا تاسیس این كشور جشن گرفته می‌شود و مسوولان دولتی می‌كوشند از طریق چنگیز خان، هویتی پر قدرت و جهانی برای خود دست و پا كنند. به همین مناسبت مراسم و نمایشگاه‌های گوناگونی در سراسر جهان به «میراث چنگیزخان» و امپراتوری مغولها و دنیای پررمز و راز این قوم می‌پردازند، این امپراتوری هنوز هم در چشم اروپاییان نشانی از خطر زردها به شمار می آید. مغولها اقوام زرد پوست صحرا گرد ساكن دره‌های جنوب سیبری و اطراف دریاچه بایكال، یعنی مغولستان امروزی بودند كه با فرمان چنگیزخان متحد شدند. چنگیزخان كه حوالی سال ۱۱۶۲ میلادی و با نام اصلی تموچین به دنیا آمد، پدرش را كه رییس قبیله بود، در نوجوانی از دست داد. بعد از مرگ پدر، تموچین ریاست را به دست گرفت. جنگ خونینی میان قبایل درگرفت تا رهبری تازه تموچین مورد قبول همه قرار گیرد. تموچین چنان در قصد خود مصمم بود كه فقط از كسانی كه به او ملحق شده بودند می گذشت و هر مخالفی را می كشت، تا اینكه دیگر مخالفی باقی نماند. بعد خود را چنگیزخان نامید كه به زبان مغولی فرمانروای دریا دل چون اقیانوس‌می شود. بتدریج از اقیانوس آرام تا اروپای میانی زیر سلطه او درآمد.چنگیزخان به هنگام سركوب شورش امپراتور چین زخمی شد و جراحات بسیاری برداشت. امپراتور مغول را به اردوگاه منتقل كردند و او در سن ۶۰ سالگی در همان جا جان سپرد. محل دفن او هیچ‌گاه مشخا نشد، اما بعدها مقبره‌یی نمادین برایش در منطقه اردس چین بنا نهادند كه هر سال میلیون ها نفر بازدید كننده دارد.پژوهندگان بسیاری در مورد هجوم مغول نوشته اند. پتروشفسكی، تاریخ نگار برجسته، در كتاب اوضاع اجتماعی اقتصادی ایران در دوره ایلخانان، به كشتار مغول در ایران می‌پردازد و از جمله می نویسد:امحای منظم جمعیت غیرنظامی در مجموعه‌یی از شهرها مثل بلخ، مرو، نیشابور، هرات، توس، ری، قزوین، همدان، مراغه، اردبیل و ویرانی و قتل عام مردم به ابتكار و دستور فرماندهان مغول به اجرا گذاشته شد. پتروشفسكی به تحقیقات مختلف معاصران تهاجم مغول می پردازد و از جمله می نویسد: ابن اؤیر هجوم مغول را فاجعه جهانی عظیم می‌داند و جوینی، كه تاریخنگاری طرفدار مغولان است، درباره قتل عام‌هایی كه به دست سرداران چنگیزخان صورت گرفت، می نویسد: هر كجا كه صدهزار خلق بود، صد كس نماند. حمله مغول یكی از مصیبت‌های هولناك تاریخ ایران است. آؤار كشتار و ویرانی و صدمات بزرگ اخلاقی و فرهنگی این تهاجم پس از قرن ها هنوز در جامعه ایرانی محسوس است. چنگیزخان، در پاییز سال ۱۲۱۹ میلادی به بهانه كشتار بازرگانان مغول، به ایران لشكر كشید. شهرهای بخارا، سمرقند، خوارزم، مرو، بلخ، هرات، طوس، نیشابور، خجند و ری، كه همگی شهرهایی آباد و پرجمعیت بودند در مدتی كمتر از پنج سال به ویرانه هایی متروك تبدیل شدند. حمله مغول به ایران با كشتار عظیم مردم و دانشمندان و هنرمندان همراه بود. از جمله شیخ عطار نیشابوری در فتنه مغول به قتل رسید. روحیه انزوا و عدم اعتماد و خرافه پرستی تا مدت ها بعد ایرانیان را در خود فرو برد.اما حاكمان مغول كه در ابتدا با ویرانی و نابودی فرهنگ ایران قدم به این سرزمین گذاشتند، پس از چندی دریافتند كه به تنهایی قادر به هدایت ایران نیستند. به همین جهت بتدریج از دانشمندان و هنرمندان ایرانی بهره بردند و پس از چندی خود تبدیل به یكی از حامیان اصلی هنر ایرانی شدند. بسیاری از شاهان و امیران مغول اهل فضل و دوستدار دانش شدند و ریاضیدانان، ستاره‌شناسان، پزشكان، مهندسان و تاریخ‌نویسان را به منظور اداره كارها و جاوید ساختن نام خود، سخت گرامی داشتند. زبان فارسی در این عصر به بیرون از ایران راه یافت و نه تنها زبان رسمی دربار باشكوه مغول در هند شد، بلكه مردم این سامان تا چند قرن پس از آن نیز به سرودن و نگارش كتاب‌ها به زبان فارسی پرداختند. ۸۰۰ سال از بزرگترین امپراتوری جهان می گذرد و اكنون جمهوری فقیر مغولستان بعد از ۳۰۰ سال حاكمیت بیگانه در پی یافتن هویتی جدید است. در نمایشگاه های جهانی كه هم اكنون در سراسر جهان برپا است مثل نمایشگاه شهر بن آلمان و موزه متروپولیتن نیویورك گوشه‌هایی از زندگی مغولان در دوران امپراتوری چنگیزخان منعكس می شود. در این نمایشگاه ها، نه فقط كشورگشایی اقوام مغول، بلكه سیستم حكومتی، تجاری و اداری و فرهنگی آنها نیز بررسی می‌شوند.نمونه‌های كم نظیر پارچه، سفال، جواهر، تزیینات فلزی و نمونه هایی از صنعت كتاب‌سازی آنها را می توان دید. ۴۰۰ كارشناس در نمایشگاه شهر بن با ظرافت خاصی تك تك قطعات را گرد آورده‌اند و در این نمایشگاه سه لوحه دو متری متعلق به دوران حكومت ایلخانان مغول نیز، از موزه‌های ایران عاریت گرفته شده است. به هر حال قرون ۱۳ و ۱۴ میلادی دوران شكوه و جلال امپراطوری مغول بود. از اقیانوس آرام تا اروپای میانی زیر سلطه این قوم درآمد. زمانی این امپراتوری عظیم از مقر چنگیزخان در پایتخت مغولها، قراقوروم، اداره می شد و فرامین او هزاران كیلومتر دورتر، بدون چون و چرا به اجرا در می‌آمد. قراقوروم در سال ۱۲۲۰ میلادی به فرمان چنگیزخان بنا شد اما صدها سال است كه دیگر از پایتخت آباد مغولان اثری نیست. اكنون قراقوروم دشت پهناوری بیش نیست. حفاری های وسیع علمی در مورد این شهر بعد از جنگ جهانی دوم آغاز شد و دانشمندان روسی و مغول به این كار دست زدند، اما كمی بعد، به دلایلی گوناگون، مزارع كشاورزی اشتراكی، كار خود را در دشت های قراقوروم آغاز كردند و خاك هایی كه در زیرشان بقایای تمدنی كهن و جهانی قرار داشت، آگاهانه تخریب شدند. تراكتورها خاك‌ها را در نوردیدند و ریشه گیاهان بقایای تمدن مغول ها را نابود كردند، تا اینكه در سال ۱۹۹۱ میلادی با فروپاشی اتحاد شوروی، یونسكو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، گروهی كارشناس را به صحرای قراقوروم اعزام كرد و آنها این منطقه را تحت مراقبت یونسكو قرار دارند و به حفاظت آن همت گماشتند. در سال ۱۹۹۹ دانشمندان مغولستان و آلمان طرحی را تصویب كردند و بر مبنای آن دانشمندان دو كشور آغاز به حفاری های باستان شناختی در این صحرا كردند. از آن زمان تا كنون محققان جوان مغول تحت رهبری باستان شناسان آلمانی دانشگاه بن و انستیتوی باستان شناسی آلمان به حفاری مشغولند تا اطلاعاتی در مورد زندگی مغولها در دوران امپراتوری عظیم چنگیزخان بیابند. گالباتار، رییس آكادمی علمی مغولستان، قراقوروم را نماد قدرت و هویت ملی مغول ها می داند. هویتی كه از ۳۰۰ سال پیش تاكنون تحت حاكمیت بیگانه چینی‌ها و روس‌ها از دست رفته است. گالباتار به همین جهت نمایشگاه هایی در مورد چنگیز خان و دوران عظمت مغولها را مثبت ارزیابی می كند و می‌گوید: «من فكر می كنم كه شهروندان مغولستان در حال حاضر دوران پیدایش ناسیونالیسم در كشورشان را می‌گذراند. مغولستان اكنون به عنوان كشوری بی اهمیت، سعی می كند گذشته‌اش را به جهانیان یادآوری كند.»
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست