۷ سال فرصت برای آنها که قلب دومشان صاف است

بررسی کارشناسانه علل دردهای برجامانده از صافی کف پا

صافی کف پا عارضه‌ای است که افراد بسیاری در بدو تولد به آن مبتلا هستند. اگر والدین از همان ابتدا به نحوه راه رفتن و ایستادن کودک توجه کرده و بموقع به پزشک مراجعه کنند، در آن صورت کودک را از بسیاری از مشکلات جسمانی در آینده حفظ خواهند کرد.

متخصصان بهترین زمان برای بررسی، درمان و پیشگیری از این بیماری را سنین قبل از دبستان می‌دانند، زیرا قبل از هفت سالگی وجود این صافی به علت چربی زیر جلدی در ناحیه کف پا امری کاملاً طبیعی است که به مرور زمان و با رشد کودک از بین می‌رود.

کف پای هر انسانی بطور طبیعی از دو قوس عرضی و طولی داخلی بر خوردار است. هنگامی که قوس طولی داخلی کاهش پیدا کند و در نتیجه آن استخوان‌های داخلی پا به سطح زمین برسند، در این صورت کف پا فاقد خمیدگی طبیعی بوده و به این عارضه صافی کف پا گفته می‌شود. در افرادی که به این عارضه مبتلا هستند، زوایای بیومکانیکی استخوان‌های پا و انگشتانشان تغییر می‌کند.

دکتر سعید طباطبایی متخصص ارتوپد، در خصوص تعریف بیماری می‌گوید: «صافی کف پا به خودی خود بیماری محسوب نمی‌شود و در اغلب موارد بدون علامت است، مگر در انواع شدید که به علت کشیدگی تاندون‌های کف پا، بیمار در ساق یا کف پا درد احساس می‌کند. دکتر مجید روانبخش متخصص فیزیوتراپی می‌افزاید: «قوس کف پای انسان سبب کاهش نیروهایی می‌شود که از طرف زمین به بدن وارد می شود اما در افرادی که فاقد این قوس طبیعی هستند، تمام این نیروها به بدن اعمال و منجر به بروز عوارض زنجیره‌وار در تمام مفاصل بدن خصوصاً ستون فقرات می‌شود.»

به عبارت ساده‌تر اصلی‌ترین نقش این قوس انتقال نیروهای وارد از بدن به زمین و برعکس آن است. هنگام راه رفتن با تغییراتی که در این قوس‌ها به وجود می‌آید، نیروهای وارد شده بر بدن تعدیل پیدا کرده و در نتیجه فشار کمتری بر مفاصل مچ پا و زانو وارد می‌شود. حال اگر این قوس‌صاف باشد هنگام راه‌رفتن فشار زیادی به پاشنه و انگشتان پا اعمال شده و بیمار در این نواحی احساس درد می‌کند.

● انواع صافی کف پا

تقسیم بندی‌های مختلفی برای انواع صافی کف پا از سوی متخصصان بیان شده است؛ علائم صاف شدن قوس داخلی کف پا به دو صورت نشان داده می‌شود.

نوع فیکس شده یا ثابت: در این حالت به تعریف دکتر حسین نگهبان متخصص فیزیوتراپی هنگامی که فرد ایستاده یا نشسته و وزنی بر پاهایش اعمال نمی‌شود، قوس کف پای او کاهش یافته یا کف پاها کاملاً صاف است. در نوع متحرک هنگامی که فرد ایستاده و وزن بر پاهایش اعمال می‌شود قوس کف پا، صاف دیده می شود ولی به محض این که فرد پای خود را از زمین جدا می‌کند قوس پا به شکل طبیعی خود

باز می‌گردد.

● علل مشکل

هنگام بررسی علت‌های به‌وجود آورنده این مشکل باید به این نکته توجه کنیم که صافی کف پا به صورت مادرزادی و ارثی و یا اکتسابی است.

متخصصان استفاده از کفش‌های نامناسب، کوتاهی تاندون آشیل، افزایش فشار بر استخوان‌های کف پا در محل اتصال به انگشتان و شل بودن رباط‌های داخل کف پا و پوشیدن کفش‌های نامناسب را هنگام ابتلا به بیماری رماتیسم مفصلی از علل صافی کف پا می‌دانند.

● عوارض و نشانه‌ها

احساس درد در قسمت جلو و عقب پا از جمله علائم صافی کف پا است که اغلب پس از انجام فعالیت ورزشی سنگین یا راه رفتن طولانی بروز پیدا می‌کند و دردی مبهم به صورت احساس کوفتگی و خستگی در پا پدیدار می‌شود. دکتر روانبخش درباره این نشانه‌ها می‌گوید: علائم و نشانه‌های این اختلال شامل از بین رفتن قوس طبیعی در کف یک پا یا هر دو، ساییدگی کفش یا پاشنه کفش به سمت داخل، درد در ناحیه کمر، پا و لگن ، درد و تورم در قسمت داخل مچ پا است. همچنین صافی کف پا بر نحوه قرارگیری سایر استخوان‌های بدن اثر می‌گذارد و منجر به بروز درد در آنها می شود.

دکتر نگهبان، درد در قسمت جلوی زانو را علامت دیگری می‌داند که احتمال دارد ناشی از جابه‌جایی استخوان کشکک به سمت خارج باشد. در صورتی که از پشت به پای فرد در حالت ایستاده نگاه کنیم متوجه می‌شویم پاشنه‌ پای او به سمت خارج چرخیده و حالت پیچ خورده به خود گرفته است.

دکتر گوهرپی متخصص فیزیوتراپی در ادامه اضافه می‌کند: بعضی از افراد در دوران نوجوانی از درد در ناحیه زانو شکایت می‌کنند اگر این درد ناشی از فقدان قوس طبیعی کف پا بوده و درمان نشود، به مرور زمان چرخش استخوان کشکک افزایش یافته و سبب چرخش لگن و درد در ناحیه تحتانی کمر خواهد شد. چنین بیمارانی هنگام ایستادن با اختلال در حفظ تعادل مواجه می شوند. در مواردی که این تغییر بیومکانیکی زیاد باشد بیمار هنگام شروع فعالیت‌های شدید ورزشی به علت پیچ‌خوردگی‌های مچ پا با محدودیت حرکتی مواجه خواهد شد.

● علائم تشخیص

در صورت مشکوک بودن به صافی کف پا بهتر است با مراجعه به متخصص ارتوپد از این موضوع اطمینان حاصل شود. دکتر گوهرپی در مورد نحوه تشخیص این مشکل می‌گوید: تشخیص این بیماری از طریق مشاهده و معاینه توسط متخصص ارتوپد و نیز انجام رادیوگرافی صورت می‌گیرد.

دکتر نگهبان در این باره می‌گوید: یکی از راه‌های تشخیص صافی کف پا بدین صورت است که ابتدا کف پای فرد را رنگ می‌کنند و از او می‌خواهند پایش را روی مقوای سفید رنگی قرار دهد. در حالت طبیعی قسمت میانی پا روی برگه، رنگی بر جا نمی‌گذارد ولی در افرادی که مبتلا به صافی کف پا هستند اثر کل کف پا بر مقوا خواهد ماند.

● درمان

در موارد شدید پوشیدن کفش مناسب و تجویز کفی‌های طبی از سوی پزشک باعث تخفیف علائم درد در بیماران می‌شود. استفاده از گوه‌‌های مخصوص برای پاشنه پا نیز در صورت نیاز توصیه می‌شود. گوه، وسیله مثلث مانندی است که مراکز فنی ارتوپدی با تجویز پزشک می‌سازند تا مانع ساییدگی پاشنه پا در سمت داخل شود.

دکتر نگهبان به افرادی که صافی کف پایشان به علت اختلالات ساختمانی در اندامی مانند کمر یا لگن است توصیه می‌کند تا از ورزش‌هایی که مستلزم فشار زیاد بر کف پا هستند پرهیز کرده (ورزش‌هایی چون: دویدن، پریدن، بسکتبال و...) و به ورزش‌هایی مثل شنا و دوچرخه‌سواری بپردازند. این متخصص انجام حرکات ورزشی را که باعث تقویت عضلات داخلی کف پا و انگشتان می‌شود توصیه می‌کند.

انجام حرکات کششی برای تقویت تاندون آشیل، ماساژ کف پا، تقویت عضلات داخل کف پا با برداشتن اشیا به کمک انگشتان از روی زمین و در آخر راه رفتن روی پنجه پا سبب سفت شدن عضلات داخلی کف پا و افزایش ارتفاع قوس آن می‌شود. البته در برخی موارد که این صافی مادرزادی است و استخوان‌ها در وضعیت نامناسب شکل گرفته‌‌اند عمل جراحی انجام خواهد شد.

● توصیه‌ها

هنگام خرید کفش باید به مناسب بودن آن توجه شود. کفش‌های استاندارد در قسمت داخل کمی برجستگی در موازات قوس طولی پا دارند. باید توجه شود پاشنه کفش ۵/۲ تا سه سانتیمتر ارتفاع داشته باشد. استفاده از کفش‌هایی که پنجه پا را تحت فشار قرار می‌دهد خطر ایجاد صافی را بیشتر خواهد کرد.

دکترگوهرپی بهترین زمان برای بررسی، درمان و پیشگیری را سنین قبل از دبستان می‌داند. تا قبل از آن وجود این صافی به علت چربی زیر جلدی در ناحیه کف پا دیده می‌شود که به مرور زمان از بین می‌رود و در سنین دبستان این قوس مشاهده می‌شود.

در آخر توصیه دکتر شاهین گوهرپی به مادران این است که به پای نوزادان تا قبل از یادگیری راه رفتن، کفش نپوشانند، زودتر از موعد مقرر از روروک استفاده نکنند و به محض این‌که متوجه شدند کودکشان هنگام راه رفتن پایش را کج می‌گذارد، برای معاینه به پزشک مراجعه کنند.