انفاق، تجارت بی‌زیان

از دیدگاه قرآن کریم، یکی از ویژگی‌های بارز «متقین»، آن است که از آنچه حق تعالی به آنها روزی داده است، در راه خدا انفاق می‌کنند: «الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلوه و مما رزقناهم …

از دیدگاه قرآن کریم، یکی از ویژگی‌های بارز «متقین»، آن است که از آنچه حق تعالی به آنها روزی داده است، در راه خدا انفاق می‌کنند: «الذین یومنون بالغیب و یقیمون الصلوه و مما رزقناهم ینفقون»(بقره/۳.) قرآن کریم آنچنان برای مسئله انفاق، ارزش و اهمیت قائل است که خودداری از انفاق را با «هلاکت به دست خود» برابر می‌داند: «از دارایی و اموال خود در راه خدا انفاق کنید، و خود را با دست خود به خاطر بخل از انفاق، در هلاکت نیندازید»(بقره/۱۹۵.) همچنین خودداری از انفاق را باعث خرابی آخرت و مساوی با کفر و ظلم می‌داند، و اعلام می‌کند آنان که از انفاق، بخل می‌ورزند در قیامت دوست و شفیعی نخواهند داشت: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از آنچه روزی شما کرده‌ایم در راه خدا انفاق کنید پیش از آنکه قیامت برسد، قیامتی که برای اهل بخل از انفاق نه چیزی برای خرید هست و نه دوستی و نه شفیعی»(بقره/۲۵۴.) خداوند برای بیان ارزش انفاق از روش تمثیل استفاده کرده و با یک مثال جامع و دقیق، برکات و خیرات آن را به تصویر کشیده است: «مثل الذین ینفقون اموالهم فی سبیل الله کمثل حبه انبتت سبع سنابل فی کل سنبله مائه حبه والله یضاعف لمن یشاء‌ والله واسع علیم»(بقره/۲۶۱) قرآن در این آیه شریفه، دانه انفاق را چنین توصیف می‌کند که هفت خوشه از آن می‌روید که در هر خوشه یکصد دانه است و به این ترتیب هفتصد برابر اصل خود می‌گردد. از نگاه کلام الله مجید، آنان که در راه خدا اموالشان را انفاق می‌کنند، تحت عنوان «صادقون» یعنی راستگویان و مومنین راستین «المومنون حقا»، معرفی شده‌اند. قرآن، تلاوت آیات کتاب وحی، اقامه نماز و انفاق در راه خدا را، تجارتی بدون زیان، و کسبی پرسود می‌داند و می‌فرماید: «ان الذین یتلون کتاب الله و اقاموا الصلاه و انفقوا مما رزقناهم سرا و علانیه یرجون تجاره لن تبور؛ همانا کسانی که کتاب خدا را تلاوت می‌کنند، و نماز به پا داشته و از آنچه روزی آنان کردیم در پنهان و آشکار انفاق نموده‌اند، تجارتی را امید دارند که زیان و ضرری در آن نخواهد بود و هرگز کسادی ندارد»(فاطر/۲۹.)

نقل شده: امام صادق (ع) همراه جمعی که دارای اموال زیادی بودند همسفر بود، خبر دادند در این مسیر دزدانی هستند که اموال مردم را به غارت می‌برند.کاروانیان و صاحبان اموال به وحشت افتادند، حضرت فرمودند: شما را چه شده؟ گفتند: اموالی با ماست که از غارت شدن آنها می‌ترسیم. شما می‌گویید چه کنیم؟ حضرت فرمودند: آن را نزد کسی به امانت بگذارید که حفظش کند و به آن بیفزاید، سپس آن را به شما بازگرداند. گفتند: چنین امانتداری کیست؟ حضرت فرمود: پروردگار عالم، عرضه داشتند: چگونه نزد او امانت بگذاریم؟ حضرت فرمود: تصمیم بگیرید که ثلث مال خود را در راه خدا انفاق کنید تا خداوند باقی آن را از گزند راهزنان، حفظ کند. عرضه داشتند: پذیرفتیم و تصمیم گرفتیم که چنین کنیم. پس از چند لحظه، دزدان آمدند. حضرت به صاحبان اموال فرمودند: چرا می‌ترسید؟ شما در امان خدا هستید. دزدان جلو آمده، دست امام صادق را بوسیدند و گفتند: دیشب در عالم خواب رسول اکرم (ص) را دیدیم، به ما امر فرمودند خود را به شما عرضه کنیم، اکنون در اختیار شما و این کاروانیم تا دزدان راه را از آنان دفع کنیم. امام فرمودند: نیازی به شما نیست، کسی که شما را از ما دفع کرد، دشمنان و دزدان راه را از ما دفع می‌کند. بدین ترتیب کاروان به سلامت بیابان را پشت سر گذاشت و همان گونه که نیت کرده بودند، یک سوم مال خود را در راه خدا انفاق کردند.

علی مهدوی