اثر جنگ و صلح بر نوآوری

در سال ۱۹۴۹ در فیلم انگلیسی مرد سوم, کاراکترهری لایم می گوید «تو ایتالیا, سی سالی که تحت انقیاد خاندان بورژیا بودند, جنگ, وحشت, قتل و خونریزی داشتند, اما مایکل آنجلو, لئوناردو داوینچی و رنسانس رو به وجود آوردند

در سال ۱۹۴۹ در فیلم انگلیسی مرد سوم، کاراکترهری لایم می‌گوید: «تو ایتالیا، سی سالی که تحت انقیاد خاندان بورژیا بودند، جنگ، وحشت، قتل و خونریزی داشتند، اما مایکل آنجلو، لئوناردو داوینچی و رنسانس رو به وجود آوردند.

درعوض تو سوئیس، عشق برادرانه دارند، پانصد سال دموکراسی و صلح دارند وچی تحویل دادند؟ ساعتی که کوکو می‌کند.»

با توجه به این مفهوم که نوآوری و خلاقیت تنها زمانی متولد می‌شوند که ستیزه به نهایت رسیده باشد- در حقیقت، سوئیس پیشتاز نوآوری در جهان است- لایم به نکته بسیار مهمی اشاره می‌کند. گرچه صلح، نظم و ثبات سیاسی لازمه اصلی نوآوری، کارآفرینی و توسعه اقتصادی است، اما استثناهای بسیاری درمورد این قاعده به ویژه درباره خلاقیت و نوآوری وجود دارند.

ایالات متحده همیشه در رتبه‌بندی شاخص جهانی نوآوری اینسید درمیان ده کشور اول جهان قرار دارد. اما، در شاخص جهانی صلح، از میان ۱۵۳ کشور، در رتبه هشتاد و هشتم قرار دارد. همچنین، کشورهای انگلستان و هلند به ترتیب در رتبه پنجم و ششم شاخص نوآوری هستند، اما رتبه بیست و هشتم و بیست و نهم شاخص صلح را به خود اختصاص داده‌اند. برعکس، بوتان درمیان ۲۰ کشور صلح‌آمیز جهان قرار دارد، اما حتی به شاخص نوآوری راه نیافته است. درست است که جنایت، تروریسم، درگیری و بی‌ثباتی سیاسی به فروپاشی کامل قانون و نظم منجر و مانع خلاقیت و نوآوری می‌شود، اما برخی کشورها در مواجهه با خشونت فراگیر و بی‌ثباتی انعطاف‌پذیری بالایی از خود نشان می‌دهند. برای مثال، مکزیک و آفریقای جنوبی به رغم خشونت گسترده، دارای سطح بالایی از نوآوری هستند. با درنظر گرفتن تروریسم، کشورهای لبنان، ترکیه و اردن نوآوران انعطاف‌پذیری محسوب می‌شوند. همان‌طور که صلح و ثبات همیشه به خلاقیت نوآوری منجر نمی‌شود، جنگ و بی‌ثباتی نیز لزوما مانع آن نیست. گرچه برای انتخاب مکانی به منظور سرمایه‌گذاری خارجی در تولید و خدمات، صلح، ثبات سیاسی و نظم اجتماعی عوامل مهمی محسوب می‌شوند، اما در برابر خلاقیت و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با آن از اهمیت کمتری برخوردارند. به طور خاص، صنایع خلاق، مانند انیمیشن، هنر، طراحی و نرم‌افزار، که عمدتا برمبنای مهارت و استعداد فردی استوارند، نسبت به دیگر صنایع در مواجهه با درگیری انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان می‌دهند. با توجه به این مساله، مقامات، سرمایه‌گذاران و رهبران کسب و کارها برای جست‌وجو‌ی ایدهای انقلابی، راه‌حل‌های مدرن و استعدادهای بکر نباید اجازه دهند اغتشاش در برخی جوامع یا آرامش در برخی دیگر تصمیم‌گیری آنها را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع، عقب‌نشینی از یک منطقه آرام ممکن است مزایای چشمگیری داشته باشد.

برخی شواهد نشان می‌دهند که شیوع فقدان اطمینان موجب افزایش رقابت و درنتیجه نوآوری می‌شود. علاوه براین، فضاهای اجتماعی که دارای سطح اجماع پایین و خشونت بالا هستند بیشتر از فضاهای هماهنگ، نوآوری‌های بنیادین را تسریع می‌کنند.

تجربه لبنان این مساله را ثابت می‌کند. به رغم خشونت‌های سیاسی طولانی، صنایع خلاق این کشور درحال رشد هستند. براساس بررسی صنایع دارای کپی‌رایت که در سال ۲۰۰۷ توسط سازمان جهانی مالکیت فردی انجام شد، چالش‌های اصلی بخش نرم‌افزاری این کشور که بخش مهمی از اقتصاد لبنان را تشکیل می‌دهد، عبارتند از: بازارهای محدود، رقابت شدید، فرار مغزها، سیاست‌های نامناسب در زمینه تکنولوژی، فقدان مشوق‌های دولتی و سرقت فراوان؛ اما در این فهرست خشونت جایی ندارد.

مطمئنا، خشونت همیشه مشکل‌ساز است. ولی کشورهایی همچون لبنان در برابر تاثیرات آن انعطاف‌پذیر شده‌اند. برای مثال این کشور با توسعه صنایع خلاق تاثیر منفی خشونت را بر توسعه اقتصادی، اجتماعی و روشنفکری کاهش داده است. در سال ۲۰۰۵، ۱۰ درصد از کل کسب و کارهای جدید در زمینه خلاقیت فعالیت داشتند و صنایع دارای کپی‌رایت ۷۵/۴ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دادند. به طور مشابه، نیجریه به رغم سطح بالای خشونتی که دارد، سالانه بیش از هزار فیلم تولید می‌کند. درواقع، نیجریه بعد از آمریکا و هند سومین صنعت فیلمسازی جهان را داراست و این صنعت برای این کشور پس از تولید نفت در درجه دوم اهمیت اقتصادی قرار دارد. براساس گزارش سال ۲۰۱۰ سازمان ملل درمورد اقتصادهای خلاق، تجارت جهانی کالاهای خلاق در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ با نرخ سالانه ۱۴ درصد رشد کرده است.

همچنین، در سال ۲۰۰۸ صادرات این کالاها از کشورهای درحال توسعه، که خشونت بیشتری را تجربه می‌کنند، با نرخ سالانه ۵/۱۳ درصد رشد کرده و به ۱۷۶ میلیارد دلار (۴۳ درصد از کل تجارت صنایع خلاق جهان) رسیده است. گرچه در آن سال کل تجارت جهان به اندازه ۱۲ درصد کاهش یافت؛ اما تجارت کالاهای خلاق و خدمات به رشد خود ادامه داد. این مساله مفهوم مهمی را برای رهبران سیاسی و اقتصادی به ویژه در مناطق آشفته‌ای همچون خاورمیانه، دربردارد. درمیان درگیری و خشونت، سیاستمداران و سرمایه‌گذاران برای تقویت رشد اقتصادی و نوآوری، باید بر بهبود صنایع خلاق تمرکز کنند. انعطاف‌پذیری و سازگاری که این صنایع به وجود می‌آورند برای حمایت از رشد اقتصادی بلندمدت و اشتغالزایی حیاتی است.

منبع: پراجکت سندیکیت

نویسنده: سامی محروم

مترجم: رفیعه هراتی