پزشکی که بیماران را فرزندان خود می پنداشت

در نکوداشت خدمات مرحوم «پروانه وثوق»

پروفسور «پروانه وثوق»، فوق‌تخصص خون و آنکولوژی و رییس هیات امنای محک که از ابتدای تاسیس محک همواره در کنار بنیانگذاران این موسسه بود، پس از پنج‌دهه خدمت پزشکی به کودکان سرطانی، ۲۹اردیبهشت‌ ۱۳۹۲ درگذشت. او با علم و دانش خود هزاران کودک مبتلا به سرطان را قدم به قدم در مسیر درمان و بهبودی همراهی ‌‌کرد و دستان نوازشگرش، هیچ‌گاه عشق و درمان را از آنها دریغ نکرد.

مرحوم سرکار خانم دکتر «پروانه وثوق» پس از خاتمه تحصیلاتشان در رشته پزشکی در دانشگاه تهران برای ادامه تحصیلات عازم آمریکا شدند و دوره انترنال و رزیدنتی (دستیاری) کودکان را در مراکز مهم پزشکی ایالات‌متحده آمریکا گذرانده و پس از آن، برای گذراندن دوره فوق‌تخصصی هماتولوژی و آنکولوژی کودکان به واشنگتن رفته و در دانشگاه «جرج تاون» دوره فوق‌تخصصی هماتولوژی و آنکولوژی کودکان را به اتمام ‌رسانیدند. ایشان برای مدتی در مرکز «MD Anderson» در بوستون به عنوان عضو هیات علمی مشغول به کار شدند. در سال ۱۳۴۷ برای دیدار از پدر و مادر خود که دچار بیماری بودند به ایران بازگشتند و با توجه به شرایط نابسامانی که کودکان مبتلا به بیماری‌های خونی و سرطانی در ایران داشتند از ادامه کار در آمریکا منصرف شده و خدمت به هم‌میهنان خود را هدف اصلی قرار دادند. ایشان از ابتدا در بیمارستان کودکان علی‌اصغر (شهرآرا سابق) شروع به فعالیت کرده و اولین بخش هماتولوژی و آنکولوژی کودکان را تاسیس کردند.

خانم دکتر «وثوق» با توجه به مراتب علمی خود به عنوان مشاور در بخش کودکان مرکز پزشکی شهدای تجریش فعالیت داشتند. در سال ۱۳۵۳ با شروع به کار اینجانب در آن مرکز مقدمه همکاری تنگاتنگ ۴۰ساله ما آغاز شد. در آن مرکز با همکاری ایشان و چند نفر از همکاران، اولین بخش درمان سرپایی بیماران مبتلا به سرطان را راه‌اندازی کردیم. در آن زمان کودکان مبتلا به تالاسمی ماژور بخش بزرگی از مراجعان به مراکز درمانی را تشکیل می‌دادند. از این‌رو با کمک مرحوم دکتر «مینا ایزدیار» و همکاران دیگر و همچنین اداره مبارزه با بیماری‌های غیرواگیردار، برای مقابله با این بیماری که بار سنگین اجتماعی و درمانی دربرداشت برنامه‌ریزی‌هایی مدون انجام شد که شامل: غربالگری ناقلین ژن تالاسمی پیش از ازدواج، تشخیص جنینی مبتلایان به تالاسمی ماژور و قطع بارداری و احداث مراکز درمانی برای مبتلایان به تالاسمی ماژور در کنار پایگاه‌های اهدای خون در اقصی نقاط ایران بود. در ضمن در همین راستا برنامه درمانی این بیماران طبق استانداردهای بین‌المللی در کلیه مراکز تدوین شد و در مراکز یادشده به اجرا درآمد.

سرکار خانم دکتر «وثوق» در سال‌های ۱۳۶۰ به درجه استادی نایل آمدند. همچنین مرکز هماتولوژی، آنکولوژی کودکان که تحت سرپرستی ایشان قرار داشت یکی از سه مرکز آموزش فوق‌تخصصی رشته نامبرده شناخته شد. ایشان نه‌تنها در زمینه هماتولوژی و آنکولوژی کودکان فعال بودند بلکه در انجمن کودکان ایران نیز نقش فعالی داشتند. در اوایل سال ۱۳۷۰ ایشان با توجه به نابسامانی شرایط درمانی کودکان مبتلا به سرطان در شکل‌گیری موسسه خیریه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان به نام محک نقش بزرگی ایفا کردند. با توجه به گسترش فعالیت موسسه محک در تاسیس نقاهتگاه برای والدین بیماران شهرستانی در تهران و سپس تشخیص نیاز به احداث بیمارستانی برای تشخیص و درمان جامع کودکان مبتلا به سرطان قدم‌های موثری برداشتند.

خانم دکتر «وثوق» پس از بازنشستگی به طور داوطلبانه (بدون دریافت حقوق) سرپرستی بیمارستان فوق‌تخصصی محک را تا زمان وداع ابدی خود عهده‌دار بودند و در تمام طول فعالیت پربار خود بیمارستان علی‌اصغر و سپس محک را خانه خود می‌دانستند و همواره در خدمت بیماران بودند. ایشان همیشه همراه، راهنما و یاری‌رسان همکاران خود بودند. ۱۷نیروی فوق‌تخصص هماتولوژی و آنکولوژی نزد ایشان آموزش دیدند و هم‌اکنون در مراکز خون و آنکولوژی در سراسر کشور در حال فعالیت هستند. سرکار خانم دکتر «وثوق» در کنار آموزش دستیاران و درمان کودکان علاقه زیادی به پژوهش داشتند و در طول فعالیت‌های خود استاد راهنمای بیش از صد متقاضی گذراندن تز دکترا بودند. همچنین ایشان مستمرا در کنگره‌های بین‌المللی حضور فعال داشته و در شناساندن فعالیت‌های محک نقش مهمی ایفا کردند. دکتر «وثوق» همچنین در اولین کنگره بین‌المللی سرطان کودکان ایران و کنگره «Siop Asia» در کیش نقش محک را در ارایه خدمات پزشکی جامع به کودکان مبتلا به سرطان تبیین کردند. خانم دکتر «پروانه وثوق» انسانی والا، علاقه‌مند به خانواده، ایران و هم‌میهنان خود بودند و در این راستا از هیچ کوششی فروگذاری نمی‌کردند. رابطه ایشان با همکاران، دانشجویان، بیماران و والدین کودکان همواره دوستانه و همراه با توجه مادرانه بود. سرکار خانم دکتر «وثوق» به عنوان پایه‌گذار هماتولوژی و آنکولوژی نوین کودکان در ایران نامشان همواره جاودان خواهد بود. روانشان شاد باد.

مردآویژ آل‌بویه

عضو هیات امنای موسسه خیریه «محک» فوق‌تخصص هماتولوژی و آنکولوژی کودکان