اسرائیل شناسی امام خمینی

ایده تشكیل دولت یهودی در فلسطین، به‌قدری نفرت‌انگیز بود كه واكنش عمومی جهان اسلام را برانگیخت و نگذاشت بیت‌المقدس به‌راحتی و خوشی از گلوی صهیونیسم فرو رود. اما واكنش مسلمانان در قبال اشغال سرزمینهای فلسطین، به اتكای اندیشه‌های عمیق رهبران مسلمان و روشنگری های آنها بود. دراین‌راستا اندیشه و موضعگیری های فكری و سیاسی حضرت امام‌خمینی(ره) نقشی اساسی و تعیین‌كننده یافت و مبارزه با اسرائیل را به‌عنوان یك اصل مهم سیاست خارجی و استراتژی بنیادین مبارزه با ظلم و بی‌عدالتی، تثبیت كرد. آنچه را كه حضرت امام(ره) در زمینه تحریم اقتصادی اسرائیل و استفاده از اجتماعات و گردهمایی‌های بزرگی مانند مراسم حج و برگزاری روز قدس به ملتها و دولتهای اسلامی توصیه می‌كردند، نهایتاً نقش خود را در تضعیف جایگاه جهانی و منطقه‌ای اسرائیل ایفا كرد و اكنون شاهد ناكام‌ماندن توسعه‌طلبی های اسرائیل در خاورمیانه هستیم. در مقاله پیش‌روی، دیدگاههای اصولی حضرت امام(ره) پیرامون شكل‌گیری اسرائیل و شیوه‌های مبارزه با آن مورد شرح و تبیین قرار گرفته‌اند.

كنگره جهانی صهیونیسم در سال ۱۸۹۷.م در شهر بال سوئیس برگزار گردید و یك مجارستانی یهودی‌تبار به‌نام تئودور هرتزل (۱۸۶۰ــ۱۹۰۴.م) به تبیین دیدگاههای خود درباره آینده یهودیان در سراسر جهان پرداخت. وی تاكید نمود كه تنها راه نجات یهودیان از سرگشتگی، پراكندگی و تبعیض، ایجاد یك دولت یهودی است. نخستین اقدامات سران قوم یهود برای گرفتن مجوز اسكان یهودیان در فلسطین از سلطان عثمانی، به جایی نرسید. اما بر اثر تجزیه دولت عثمانی بعد از جنگ اول جهانی (۱۹۱۴ــ۱۹۱۸.م)، قیمومت انگلستان بر سرزمین فلسطین و تلاشهای سیاسی حییم وایزمن ــ كه بعدها اولین رئیس‌جمهور اسرائیل شد ــ ازیك‌سو، و صدور اعلامیه آرتور جیمز بالفور در دوم نوامبر (۱۹۱۷.م) در طول جنگ ازسوی‌دیگر، راه برای مهاجرت یهودیان به سرزمین فلسطین هموار شد. در فاصله جنگ اول و دوم جهانی و به‌ویژه در مدت جنگ دوم جهانی (۱۹۳۹ــ۱۹۴۵.م)، در نتیجه سیاست ضدیهودی نازیها در آلمان، بهانه برای مهاجرت‌دادن گسترده قوم یهود از طرف بزرگان یهود فراهم گردید و آنها گروه‌گروه وارد فلسطین شدند. پس از جنگ جهانی دوم، سازمان ملل متحد با تجزیه فلسطین و تشكیل دولت یهودی موافقت نمود. در پانزدهم مه ۱۹۴۸.م قیمومت انگلیس بر فلسطین به پایان رسید و این فرجام، به آغازی برای شكل‌گیری دولت اسرائیل در منطقه تبدیل شد. در نتیجه چنین اقدامی، جنگ اول بین اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸.م و سپس جنگهای دیگری در سالهای ۱۹۷۳، ۱۹۶۷، ۱۹۵۶.م درگرفت كه در نتیجه مداخلات كشورهای اروپایی همگی آنها به نفع اسرائیل پایان یافتند. اولین واكنشها در ارتباط با شكل‌گیری دولت اسرائیل در سرزمینهای اسلامی، به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. اما آنچه در اینجا به آن خواهیم پرداخت، مشخصا مواضع امام‌خمینی(ره) درباره اسرائیل، قبل و یا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، می‌باشد. سعی شده است با مراجعه به آثار حضرت امام(ره) و بهره‌گیری از اندیشه‌های ایشان، به سوالات زیر پاسخ داده شود: اهداف اسرائیل در منطقه خاورمیانه كدامند؟ دولتمردان كشورهای اسلامی باید چه تدابیری در برابر اسرائیل اتخاذ نمایند؟ مردم كشورهای اسلامی در برابر اقدامات تجاوزگرانه اسرائیل چه وظیفه‌ای دارند؟

۱ــ اهداف اسرائیل در خاورمیانه

رژیم صهیونیستی با پیشروی تدریجی و گام‌به‌گام در درون سرزمین فلسطین، اقدام به تاسیس شهركهایی برای اسكان مهاجران یهود نموده است. آنها ازهمان‌ابتدا این مهاجرت را طی یك برنامه درازمدت، برای تشكیل یك دولت یهودی دنبال می‌نمودند. ساده‌اندیشی است اگر گفته شود اعراب ساكن در منطقه بیت‌المقدس بخشی از اراضی خود را به یهودیان مهاجر فروختند و آنها هم شروع به احداث مدرسه، بیمارستان، پادگانهای نظامی و اماكن تفریحی ــ ورزشی و... نمودند و براساس همان حق خرید زمین، زمینه شكل‌گیری دولت یهودی را به‌وجود آوردند.

بسیاری از اقوام و مذاهب در كشورهای مختلف جهان وجود دارند كه هم از لحاظ كثرت جمعیت و هم به لحاظ درآمد مالی از نفوذ بالایی برخوردار هستند اما هیچ‌وقت اقدام به تاسیس دولت ننموده‌اند. واقعیت آن است كه اكثر زمینهایی كه تحت اختیار دولت یا صندوق ملی یهود قرار دارند، اراضی مصادره‌شده فلسطینی هستند.[i] درواقع اسرائیلیها اراضی مسلمانان را غصب نمودند و پایه‌های یك حكومت نامشروع را در آنجا بنیان نهادند. امام‌خمینی(ره) نیز همین تلقی را ابراز نموده‌اند: «ما اسرائیل را محكوم می‌كنیم. اسرائیل غاصب است و در محلی كه آمده، به‌طورغصب آمده است.»[ii]

شالوده اولیه این دولت، با زور و فشار قدرتهای استعماری شكل گرفت. مسلما چنین اقدام نامشروع و غیرموجهی باید با توسل به تخریب و جنگ صورت پذیرد. شكل‌گیری اسرائیل ازهمان‌ابتدا در جهت اعمال فشار علیه مسلمانان و راه‌انداختن چالشهای منطقه‌ای شكل گرفت: «این جرثومه فساد را كه در قلب كشورهای اسلامی گماشته‌اند، تنها برای سركوبی ملت عرب نمی‌باشد، بلكه خطر و ضرر آن متوجه همه خاورمیانه است. نقشه، استیلا و سیطره صهیونیزم و استعمار بر دنیای اسلام و بیشتر سرزمینهای زرخیز و منابع سرشار كشورهای اسلامی می‌باشد.»[iii]

سیاستهای درازمدت اسرائیل و هم‌پیمانانش در میان كشورهای اسلامی نوعی اعمال قدرت و سلطه، همراه با گسترش حوزه نفوذ بوده است؛ بدین‌صورت‌كه ازیك‌طرف سعی می‌شود سیاستهای سلطه‌جویانه حفظ شود و ازسوی‌دیگر این سیاستها برمبنای استراتژیهای تهاجمی تدوین می‌گردد. درواقع موضع اسرائیلیها، در میان‌مدت و یا بلندمدت، فقط بر مبنای استراتژی تهاجم دنبال می‌شود. ازاین‌رو، امام(ره) نیز اتخاذ هرگونه سیاست‌ سازشكارانه و همراه با مسامحه را در برابر آنها جایز نمی‌دانند: «اگر سست بگیرید، اینها تا فرات می‌خواهند بروند. اینها همه اینجا را ملك خودشان می‌گویند هست.»[iv]

سیاست توسعه ارضی و گسترش آن از نیل تا فرات، از اهداف اساسی بنیانگذاران دولت یهود به‌شمار می‌رود. همواره بازگشت به ارض موعود با تمسك به متون مذهبی و براساس تفاسیر دینی، بخشی از برنامه‌های رهبران سیاسی اسرائیل را به خود اختصاص می‌دهد تا ازاین‌طریق نوعی علاقه ملی و احساس ملی‌گرایی را در میان یهودیان برای بازگشت به سرزمین فلسطین ایجاد نمایند. آنها برای تحقق مقاصد و نیاتشان، از امكانات نظامی و اقدامات تروریستی جهت پیشروی و توسعه ارضی و همچنین تسلط بر اماكن مذهبی مانند بیت‌المقدس استفاده می‌كنند. ایجاد فضای رعب و وحشت در داخل سرزمینهای اشغالی با استفاده از ماشین ترور، سبب گردیده عده زیادی از مردم فلسطین مهاجرت اجباری نمایند و در كشورهایی مانند سوریه و اردن و در اردوگاهها سكونت گزینند و در عوض مهاجران یهودی از امریكای شمالی و اروپای غربی و شرقی جایگزین مردم فلسطین شده‌اند. بن‌گوریون در سی‌ویكم اوت ۱۹۴۹ در دیدار با گروهی از امریكائیها، چنین گفته است: «اگرچه ما رویای ایجاد دولت اسرائیل را عملی كرده‌ایم، هنوز در آغاز كار قرار داریم. در حال‌حاضر، جز نهصدهزار یهودی در اسرائیل زندگی نمی‌كنند و حال‌آنكه اكثریت قوم یهود هنوز در خارج حضور دارند. تلاش آینده ما این است كه همگی یهودیان را به اسرائیل بیاوریم.»[v] اسرائیلیها اخراج تمام فلسطینی‌ها را جزء اهداف بلندمدت خود می‌دانند. دولتمردان اسرائیلی برای تحكیم جایگاه و موقعیت سیاسی رژیم، از هر ابزار و وسیله‌ای برای دستیابی به آرمان ساختگی یهود استفاده می‌كنند؛ به‌عبارت‌بهتر از دیدگاه آنها به‌كارگیری سیاستهای غیراخلاقی (ترور، خشونت، تبعید و زندان) برای رسیدن به هدف، موجه و منطقی است. این اقدامات براساس یك دیدگاه ابزارانگارانه نظریه‌پردازی شده‌اند. ازسوی‌دیگر صهیونیستها در سطح بین‌المللی، با برخورداری از حمایت قدرتهای بزرگ مانند ایالات‌متحده امریكا و هم‌پیمانانش، بر روی اقدامات و سیاستهای نامشروع و ناموجه خود سرپوش می‌گذارند. كاخ سفید به‌منظور تحكیم جایگاه اسرائیل در سرزمین فلسطین، همواره سعی نموده است با ارائه طرحها و نقشه‌هایی، گروههای مبارز و آوارگان فلسطینی را از حقوق حقه خود جهت دستیابی به موطن اصلی بازدارد. حضرت امام(ره) تمامی این طرحهای امریكائیان را نیرنگ و در جهت جنگ‌افروزی در منطقه می‌دانست: «بر فرض كه امریكا یك طرح صددرصد اسلامی ــ انسانی بدهد. ما باور نمی‌كنیم كه آنها به نفع صلح و منافع ما گامی بردارند. اگر امریكا و اسرائیل لااله‌الا‌الله بگویند، ما قبول نداریم؛ چراكه آنها می‌خواهند سر ما كلاه بگذارند. آنها كه صحبت از صلح می‌كنند، می‌خواهند منطقه را به جنگ بكشند.»[vi]

امروز مشاهده می‌كنیم كه اقدامات تروریستی دستگاه حاكمه صهیونیسم و بسیاری از موارد نقض حقوق بشر این دولت، از سوی حامیانش دفاع مشروع جلوه داده می‌شود و كسانی را كه با دست خالی و سنگ، از سرزمین اجدادی‌شان دفاع می‌كنند، تروریسم می‌نامند. بنابراین دنبال‌نمودن موضوعاتی مانند گسترش جغرافیای سرزمینی، ایجاد شهركهای یهودی‌نشین، ترور رهبران سیاسی و مذهبی فلسطینی، خلع‌سلاح گروههای مبارز، تسخیر بیت‌المقدس و تبدیل آن به پایتخت، تهدید گروههای افراطی مبنی بر تخریب مسجدالاقصی و تفرقه‌افكنی در میان كشورهای اسلامی، اهداف اصلی رژیم صهیونیستی را تشكیل می‌دهند. امام(ره) با شناخت اهداف اسرائیل و سیاستهای تجاوزكارانه آن رژیم، همواره سعی در بیداری دولتها و ملتهای اسلامی داشتند.

۲ــ وظایف دولتهای اسلامی در قبال اسرائیل

دولتهای اسلامی می‌توانند نقشی مهم و اساسی در سمت‌گیری و اتخاذ خط‌مشی‌های سیاسی در برابر اقدامات و تحركات تجاوزكارانه اسرائیل ایفا نمایند؛ چراكه برقراری روابط دیپلماتیك و شناسایی رسمی یك كشور یا دولت، در حیطه اختیارات اصلی و اساسی دولتها قرار دارد. علاوه‌بر استفاده از ابزارهای دیپلماسی، دولتها از طریق تحریمها، قطع روابط اقتصادی و برملانمودن چهره متجاوزگر در مجامع بین‌المللی و شناساندن اهداف پشت پرده آن، می‌توانند گامهای موثر و اساسی در این زمینه بردارند. از نكات جالب و حائز اهمیت در موضع‌گیری امام علیه اسرائیل، انتقاد از كشورهای اسلامی طرفدار اسرائیل است و اولین حكومتی كه مورد انتقاد قرار گرفت، رژیم پهلوی بود.

حضرت امام(ره) از همان آغاز مخالفتهایش با شاه، گسترش حضور اسرائیل و نقش پشت پرده آن را در سیاستهای ایران برملا و آشكار می‌ساخت. ایشان در سخنرانیهای اوایل دهه ۱۳۴۰، سه مساله اصلی را در اهداف مبارزاتی خود دنبال می‌نمود: ۱ــ استبدادی و فاسدبودن دستگاه حاكمه سیاسی و در راس آن، شخص شاه ۲ــ سیاستهای ضدمذهبی و اسلامی شاه، كه اسلام و قرآن را در معرض خطر قرار داده بود ۳ــ نفوذ اسرائیل در اركان و سطوح مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی كشور. چنانكه ملاحظه می‌شود، امام(ره) ازیك‌سو از اسلام و مفاهیم اسلامی دفاع می‌كرد و ازسوی‌دیگر اسرائیل و نظام سیاسی پهلوی را مورد حمله قرار می‌داد. جالب‌آنكه حضرت امام براساس تعالیم اسلامی و قرآنی، مبارزه با استبداد و استعمار را یك مقوله به‌هم‌پیوسته می‌دانستند و استبداد و اسرائیل را دو عامل خطرناك برای جامعه ایران و به زیان مصالح و منافع كشور معرفی می‌كردند.

ماموران شاه از امام(ره) خواسته بودند به موضوعاتی مانند اسلام، اسرائیل و شاه نپردازند اما امام به‌صراحت هرگونه رابطه رژیم شاه با اسرائیل را مورد نكوهش قرار دادند: «ما از اول نظر قاطع درباره صهیونیستها داشته‌ایم. یكی از دلایل مخالفت ما با شاه ایران، همین رابطه با اسرائیل بوده است. همین قضیه، موجب حركت مردم ایران شده است.»[vii] این قاطعیت و انعطاف‌ناپذیری در برابر اسرائیل و حمایت از حقوق ملت فلسطین، نه‌تنها در بعد نظری و حركتهای قبل از انقلاب وجود داشت، بلكه بعد از شكل‌گیری نظام جمهوری اسلامی ایران نیز همچنان تداوم یافت. از دیدگاه امام(ره) وظیفه دولتها در برابر اقدامات رژیم صهیونیستی، به‌ دو صورت انجام‌پذیر است: اتحاد و یگانگی، تحریم اقتصادی.

پژوهشگر: غفار زارعی٭

پی‌نوشت‌ها

* عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد لامرد

[i]ــ جان كوئیگلی، فلسطین و اسرائیل رویارویی با عدالت، ترجمه: سهیلا ناصری، تهران، موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ۱۳۷۲، ص۱۷۵

[ii]ــ امام‌خمینی، صحیفه نور، ج۶، ص۴۶۹

[iii]ــ همان، ج۳، ص۲

[iv]ــ همان، ج۱۳، ص۷۸

[v]ــ روژه گارودی، تاریخ یك ارتداد، اسطوره‌های بنیانگذار سیاست اسرائیل، ترجمه: مجید شریف، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا، چ سوم، ۱۳۷۷، ص۹۳

[vi]ــ امام‌خمینی، همان، ج۱۵، ص۳۳۹

[vii]ــ همان، ج۵، ص۱۳۴

[viii]ــ همان، ج۲، ص۳۲۳

[ix]ــ همان، ج۱۳، صص۸۹ــ۸۸

[x]ــ همن، ج۲، ص۴۶۱

[xi]ــ همان، ج۱۳، ص۸۳

[xii]ــ اشاره به صلح كمپ‌دیوید است كه در سال ۱۹۷۸ میان انور سادات، رئیس‌جمهور مصر، و مناخیم بگین، نخست‌وزیر اسرائیل، با میانجی‌گری جیمی كارتر، رئیس‌جمهور امریكا، منعقد گردید. با انعقاد صلح، مصر به یكی از حامیان رژیم اسرائیل در منطقه تبدیل گردید.

[xiii]ــ امام‌خمینی، همان، ج۱۳، ص۷۸

[xiv]ــ همان، ج۳، ص۶

[xv]ــ علی‌اكبر ولایتی، ایران و تحولات فلسطین، تهران، مركز چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه، چ اول، ۱۳۸۰، ص۱۶۵

[xvi]ــ امام‌خمینی، همان، ج۲، ص۱۳۹

[xvii]ــ همان، ج۳، ص۲

[xviii]ــ همان، ص۷

[xix]ــ همان، ج۱۶، ص۳۲۹

[xx]ــ همان، ص۳۸

[xxi]ــ همان، ج۱۳، ص۸۰

[xxii]ــ همان، ج۱۶، ص۱۹۰

[xxiii]ــ همان، ج۲، ص۳۲۲

[xxiv]ــ همان، صص۳۲۳ــ۳۲۲