سیاست و رفاقت

گرچه کارگزاران آخرین گروه حامی خاتمی بود که بر تردیدها و اختلاف نظرهای داخلی فائق آمد اما نقشی بی بدیل را در ساختن حماسه دوم خرداد ایفا کرد موفق ترین پروژه انتخاباتی پس از انقلاب جز با امکانات کارگزاران, تشکیلات گروه های خط امام و حمایت و چانه زنی های سران مجمع روحانیون مبارز به فرجام نمی رسید

● یک

۱۲ سال پیش در چنین روزهایی غیر از «جامعه روحانیت مبارز و گروه های همسو» که نامزد خود برای انتخابات دور هفتم ریاست جمهوری را با آرامش خاطر برگزیده و مشغول طراحی دولت بودند، سه دسته حرکت برای تعیین آرایش این هماورد جریان داشت. جمعیت نوپای دفاع از ارزش ها و طیفی که آن روز به «چپ جدید» شناخته می شدند، سرگرم ساماندهی حضور محمد محمدی ری شهری بودند. گروه های خط امام متشکل از سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، دفتر تحکیم وحدت، انجمن مدرسین دانشگاه ها و... به دنبال کسب نتیجه قابل قبول در انتخابات مجلس پنجم ضمن ترغیب مجمع روحانیون مبارز به از سرگیری فعالیت سیاسی، رایزنی با میرحسین موسوی را امیدوارانه ادامه می دادند. حزب کارگزاران سازندگی هم با«تست» فضای عمومی و نظر منفی تصمیم گیران در مورد تغییر قانون اساسی برای تمدید دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی، به گزینه هایی چون حسن حبیبی و محمد هاشمی رفسنجانی فکر می کردند. گرچه چند ماهی بعد، امتناع موسوی از حضور در صحنه شوک جدی به اردوگاه چپ وارد کرد اما این خاصیت را داشت تا با آمدن خاتمی کارگزاران هم با گروه های خط امام به ائتلاف رسیده و دو قطبی ۷۶ شکل بگیرد.

گرچه کارگزاران آخرین گروه حامی خاتمی بود که بر تردیدها و اختلاف نظرهای داخلی فائق آمد اما نقشی بی بدیل را در ساختن حماسه دوم خرداد ایفا کرد. موفق ترین پروژه انتخاباتی پس از انقلاب جز با امکانات کارگزاران، تشکیلات گروه های خط امام و حمایت و چانه زنی های سران مجمع روحانیون مبارز به فرجام نمی رسید. تحرکات رسانه یی و پشتیبانی کارگزاران بی شک از پایه های اصلی پیروزی خاتمی و تاسیس دولت اصلاحات بود. این جریان بیشترین سهم از دولت هفتم را در میان احزاب کشور به دست آورد. معاونت های اجرایی، تربیت بدنی و برنامه و بودجه رئیس جمهور به انضمام وزارتخانه های فرهنگ و ارشاد اسلامی و معادن و فلزات و بانک مرکزی به اعضای شورای مرکزی این حزب سپرده شد. نجفی و نوربخش و جهانگیری و مهاجرانی انتخاب هایی مناسب - و شاید بهترین انتخاب - برای پست های برشمرده بودند. این ترکیب کابینه نه در شمار سهم خواهی احزاب که در فهرست گزینش های احسن و هوشمندانه خاتمی قرار می گیرد. تقریباً کسی از افراد شاخص این حزب نماند که متناسب با بضاعت مدیریتی در ارکان دستگاه اجرایی به خدمت گرفته نشود و انصافاً اکثریت آنان با کارنامه خود برگ هایی درخشان به کتاب مدیریت در جمهوری اسلامی افزودند. کارآمدی کارگزارانی ها در اداره روزنامه، صنعت، بانک، شهر و... باعث می شود تا با اندکی تسامح بتوان «حزب مدیران کارآمد» را به عنوان صفت ثانویه آنان به کار برد.

● دو

حالا با گذشت بیش از ۱۱ سال از انتخاب و سه سال از پایان دوره خاتمی دوباره کارگزاران در حال تکرار تاریخ خود بر سر همان مصداق قبلی است. باز هم اغلب گروه های خط امام آن روز، مجمع روحانیون مبارز و بخش اعظم فعالان ستادها و مدیران دولت خاتمی که پس از دوم خرداد در جبهه مشارکت متشکل شدند با یقین و استقامت از نامزدی خاتمی حمایت می کنند. اما کارگزاران مصر به تکرار تاریخ و اعلام حمایت از خاتمی در دقیقه ۹۰ است. البته جمع بندی یک حزب در سال ۷۶ روی یک نامزد و در سال ۸۸ بر سر نامزدی دیگر به خودی خود امری طبیعی و پذیرفته است. اما ظاهراً تردید و تاخیر کارگزاران در حمایت و ترغیب سیدمحمد خاتمی بیش از علل سیاسی و طراحی برای حضور نامزدی دیگر، به مشکلی داخلی بازمی گردد. اکثر قریب به اتفاق اعضای مرکزی کارگزاران در سرمقاله های ارگان حزب و اظهارنظرهای پراکنده تمایل صریح خود به حضور خاتمی در صحنه را اعلام کرده و در رایزنی های سیاسی تلاش بر «آمدن» او دارند. ظاهراً دبیرکل کم حرف و خوشنام این حزب جدی ترین مخالف حضور خاتمی در انتخابات است. غلامحسین کرباسچی که به خوبی می داند در صورت اعلام کاندیداتوری خاتمی، برآیند حزب حمایت از اوست در اظهارنظرهای علنی معدود و جلسات سیاسی و دوستانه فراوان، خط تلاش برای نیامدن آقای خاتمی را پیگیری می کند. وی پس از برشمردن بارزترین صفات خاتمی در مقاله یی و شرح تضاد آن خصایل، با ویژگی های رئیس جمهور مطلوب، در مصاحبه هفته جاری خود با یک روزنامه صبح «احتمال ردصلاحیت خاتمی» را دور از ذهن ندانست و در خصوص نامزدی خاتمی تصریح کرد که چهره های تجربه شده و از لحاظ ظاهر با افکار فرسایش یافته و خسته ممکن است به عنوان یکی از موانع حضور در انتخابات نمود پیدا کنند.

گرچه حزب وی به دنبال تجربه استفاده از بیلبوردهای منقش به عکس کرباسچی در انتخابات شورای دوم نتیجه استفاده از چهره های تجربه شده را به خوبی لمس کرده و در انتخابات سال ۸۴ هم با نامزدی «تجربه شده» به میدان رقابت آمد، اما شایسته است این بار دبیرکل محترم علاوه بر نتایج نظرسنجی نهادهای در اختیار اصولگرایان، میزان واکنش های عصبانی آنان، تهدید خاتمی به ردصلاحیت و همچنین شرط مشترک اغلب نامزدهای شاخص (اعم از اصلاح طلب و اصولگرا) برای حضور در صورت نیامدن خاتمی را معیار سنجش و ارزیابی قرار دهد. بی تردید گلایه های شخصی کرباسچی از خاتمی که طی دیداری در آستانه انتخابات سال ۸۰ هم ابراز شده بود، شنیدنی و بحق است. وی پس از دوم خرداد به بالاترین بها، هزینه حمایت همه جانبه خود از خاتمی در دوم خرداد را پرداخت و هرگز متناسب با این هزینه نزد خاتمی قدر نیافت. اما توقع عمومی از موفق ترین شهردار بعد از انقلاب و دبیرکل یکی از احزاب پیشرو و مدرن کشور، اولویت دادن مصالح ملی و تشکیلاتی بر دلخوری های شخصی است. از دوستانی که از تشکیل دولت «وحدت ملی» و کنار گذاشتن اختلافات با طیف معتدل جناح راست سخن می گویند انتظار می رود به اقتضای شرایط ویژه کشور ابتدا رفاقت های دیروز را احیا کنند و سپس به فکر تعریف ائتلاف های جدید باشند.

سیدامیرحسین مهدوی