سیگار بی خطر, نداریم

براساس آمار در کشورمان حدود ۲۰درصد مردان و ۳ درصد زنان از سیگار و مواد دخانی استفاده می کنند از دهه ۶۰ میلادی که در جوامع غربی بررسی ها نشان داد انواع سیگار, دخانیات و پیپ موجب بروز سرطان ریه می شود

براساس آمار در کشورمان حدود ۲۰درصد مردان و ۳ درصد زنان از سیگار و مواد دخانی استفاده می‌کنند. از دهه ۶۰ میلادی که در جوامع غربی بررسی‌ها نشان داد انواع سیگار، دخانیات و پیپ موجب بروز سرطان ریه می‌شود، در میان اقشار تحصیل‌کرده و روشن‌فکر آن جوامع، میزان مصرف این‌گونه مواد کاهش یافت. از این‌رو شرکت‌‌های تولید‌کننده مواد دخانی، بازار خود را از دست دادند. این مسئله موجب شد تا تولید‌کنندگان برای جبران خسارات خود به‌دنبال بازار مصرف در کشورهای در حال توسعه بگردند و این هم باعث شد تا با انواع تبلیغات حتی افراد جوان اینگونه جوامع از جمله کشورمان به مواد دخانی نزدیک شوند و آن را جزئی از زندگی خود کنند.

● چهار هزار سم

متاسفانه سیگار و مواد دخانی بیش از ۴‌هزار نوع ماده شیمیایی دارند. بسیاری از این مواد شیمیایی یا به‌طور مستقیم سرطان‌زا بوده یا در ترکیب با پروتئین‌های مختلف بدن به موادی سرطان‌زا تبدیل می‌شوند و پس از گذشت مدتی، اثر مخرب خود را بر جای می‌گذارند.

مقدار قابل‌توجهی مونواکسیدکربن در داخل سیگار است که این خود موجب تنگی عروق و سکته‌ می‌شود. باید بدانید در کاغذ سیگار هم ماده‌ای موسوم به سلنیوم وجود دارد که قطعا اثرات سرطان‌زایی دارد.

● آن‌ها حتی نمی‌توانند دکمه لباس خود را ببندند

افرادی که در سنین جوانی و نوجوانی شروع به مصرف سیگار و قلیان می‌کنند، حدود ۱۰ تا ۱۵ سال بعد، با عوارض اولیه‌ای چون سرفه و دفع خلط و به‌تدریج تنگی نفس مواجه می‌شوند که این علائم همان علائم برونشیت مزمن است که یکی از مهم‌ترین بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات و سیگار محسوب می‌شود. این بیماری وقتی به مراحل پیشرفته می‌رسد هیچ درمانی برایش وجود ندارد و فرد تا پایان عمر خود باید با این علائم که مهم‌ترین آن، تنگی نفس است زندگی کند. این مسئله تاجایی ممکن است ادامه پیدا کند که بیمار حتی توانایی بستن دکمه لباس‌های خود را نداشته باشد. در مراحل پیشرفته‌تر، بیماری دیگری افراد سیگاری را تهدید می‌کند موسوم به آمفیزم. در بیماری آمفیزم، نسج ریه و در واقع بافت زمینه‌ای حبابچه‌های ریه، خاصیت ارتجاعی و کشسانی خود را از دست می‌دهند. در نتیجه، ریه نمی‌تواند خوب باز و بسته شود و حجم ریه افزایش یافته و حتی از نظر ظاهری هم قفسه سینه بزرگ می‌شود. در پی این مسئله عملکرد ریه از دست می‌رود و در جذب اکسیژن و دفع دی‌اکسید کربن اختلال به‌وجود می‌آید. این عارضه آخر و عاقبت خوبی نداشته و پیشرفت آن موجب می‌شود تا بیمار در اثر نیاز مداوم به اکسیژن، مجبور به زندگی در بستر بیماری و بیمارستان شود. در موارد شدید‌تر باید از دستگاه‌های تهویه مصنوعی هوای بدن استفاده کنند.

● الگو نباشید

بیماری آمفیزم، سرطان ریه و برونشیت مزمن در موارد پیشرفته، بدترین و مهم‌ترین عوارض مصرف سیگار و دخانیات هستند و متاسفانه هیچ‌کدام درمان ندارند اما همه این‌ها با نکشیدن سیگار قابل پیشگیری است. باید آموزش‌ها و اطلاعات لازم در اختیار جوانان و نوجوانان قرار گیرد تا با آگاه‌کردن این افراد حتی از طریق کتاب‌های درسی و دانشگاهی بتوان از بروز این ناتوانی‌ها جلوگیری کرد. ایجاد شخصیت کاذب در پی این مسئله که جوان و نوجوان تصور می‌کند با کشیدن سیگار به رشد و بلوغ رسیده مهم‌ترین مسئله در ابعاد روان‌شناختی این گروه سنی است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. اگر به‌نحوی در این مرحله از زندگی بتوان برای تقویت اعتماد به نفس فرزندان مداخلاتی انجام داد به‌طور حتم می‌توان در پیشگیری از اعتیاد و وابستگی به سیگار، قلیان و سایر دخانیات و حتی مواد‌مخدر، موفق بود. تشویق عزیزان خود به شرکت در رقابت‌های علمی و ورزشی می‌تواند بهترین راه‌کار پیشگیرانه باشد. الگوپذیری در این رده سنی بسیار اثرگذار است، اگر والدین سیگار و دخانیات مصرف کنند یا حتی مربیان و معلمان، هنرمندان، بازیگران و... می‌تواند خطری جدی در این مسیر باشد، معرفی سایت‌های مقابله با سیگار و دخانیات به فرزندان در کنار برنامه‌های فرهنگی، جامعه بسیار کمک‌کننده است.

● فقط ۲۰درصد می‌توانند ترک کنند

آمارهای جهانی نشان می‌دهد از کل افرادی که به مصرف دخانیات مبتلا بوده و قصد ترک آن را دارند، بیش از ۲۰ درصد نمی‌‌توانند موفق به ترک سیگار یا مواد دخانی شوند و متاسفانه بقیه افرادی که مصرف‌کننده محسوب می‌شوند مجددا به آن روی می‌آورند. با توجه به جنبه‌های وراثتی، بحث پیچیده‌ای در زمینه اعتیاد به دخانیات وجود دارد. اگر چه این مسئله مهم است اما عوامل محیطی بیشترین تاثیر را در آلودگی افراد به دخانیات دارد. طلاق، اعتیاد، بیکاری و فقر احتمال ابتلا به دخانیات و سیگار را افزایش می‌دهد. اگر چه ژن خاصی برای اثبات اثرگذاری سیگار به‌صورت ژنتیک و با جنبه‌های وراثتی تاکنون کشف نشده است اما خانواده‌ها نقش موثری در آلودگی افراد به این عامل مهم بیماری‌زایی دارند. این‌که یک جوان در برابر تمایلات مقاوم بوده و بتواند پاسخ «نه» را به پیشنهاد سیگارکشیدن به‌خوبی بیان کند، چیزی است که باید مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه قبح و زشتی مصرف سیگار در میان خانواده‌ها از میان رفته. من به‌خاطر دارم در سال‌های دور، حتی افراد مسن مثلا ۶۰ ساله مقابل افراد مسن‌تر از خود، دخانیات مصرف‌ نمی‌کردند و آن را اقدامی زشت می‌دانستند. این مسئله که عادت به استفاده از سیگار چیز زشتی نیست و همه در هر سنی می‌توانند آن را مصرف کنند، بسیار خطرناک است، قابل دسترس بودن انواع سیگار و دخانیات در کنار این مسئله دروازه‌‌ای برای ورود به سایر اعتیاد‌هاست.

● خانم‌هایی که به خاطر شوهران خود معتاد می‌شوند

خوشبختانه در کشورمان به‌دلیل فرهنگی که وجود دارد خانم‌ها کمتر از سایر جوامع به سمت دخانیات روی می‌آورند. البته به‌طور استثنا در برخی جوامع جنوبی کشورمان (استان‌های جنوبی) تعداد خانم‌هایی که به قلیان وابسته شده‌اند بیشتر از سایر نقاط است. دلیل این مسئله آن است که این خانم‌ها برای تهیه قلیان ویژه همسران خود مجبور به پک‌زدن و تست دود قلیان بودند و این مسئله، موجب وابستگی آنان به قلیان شده بود. در شهرهای بزرگی مثل تهران هم استفاده از قلیان را مجددا احیا کرده‌اند که این، خطری برای جوانان و نوجوانان است و باید محدودیت‌های قانونی ویژه برای این گروه سنی قائل شوند. اسانس‌های شیمیایی که به تنباکو اضافه می‌شود بسیار خطرناک است و افزودن آن به تنباکو به اثرات سرطان‌زایی این ماده افزایش دهد. توتون‌های معطر و آروماتیک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. به‌ویژه باید دانست که در اثر حرارت و سوختن این تنباکوهای معطر، مواد سرطان‌زا با توانایی بیشتر اثرات مخرب خود را به‌جا می‌گذارند.

تجربه نشان داده افرادی که از سیگار‌های فیلتردار استفاده می‌کنند چون غلظت نیکوتینی که وارد بدن خود می‌کنند کمتر از سیگارهای معمولی است، میزان ارضا این افراد از این سیگارها کمتر است و به‌همین‌دلیل برای آن‌که به سطح مورد نیاز رضایت خود برسند مجبورند تعداد سیگارها را افزایش دهند

● این بد است، آن هم بد است

سیگارهای فیلتردار نسبت به سایر انواع دخانیات بهتر هستند و این مسئله به‌دلیل غلظت کمتر نیکوتینی است که به بدن می‌رسانند اما تجربه نشان داده افرادی که از سیگار‌های فیلتردار استفاده می‌کنند چون غلظت نیکوتینی که وارد بدن خود می‌کنند کمتر از سیگارهای معمولی است، میزان ارضا این افراد از این سیگارها کمتر است و به‌همین‌دلیل برای آن‌که به سطح مورد نیاز رضایت خود برسند مجبورند تعداد سیگارها را افزایش دهند در نتیجه میزان کلی نیکوتینی که به بدن می‌رسانند بیشتر از دیگر سیگارهاست و این مسئله که سیگارهای چند فیلتری یا اولترالایت یا کم‌قطران، بهتر از سایر سیگارها هستند، نادرست است.

● هیچ سیگار بی‌خطری نداریم

عملا چیزی به نام سیگار کم‌خطر و سیگار بی‌خطر نداریم و تمام آن‌ها این مواد سمی را وارد بدن می‌کنند. نیکوتین وتار دو ماده اصلی است که در سیگار وجود دارد. اعتیاد به سیگار در اثر نیکوتین است. نیکوتین در خون وقتی به سطح پایینی می‌رسد گیرنده‌ها را تحریک کرده و به مغز دستور می‌دهد تا بدن، سیگار و دخانیات را مطالبه کند. این همان حالتی است که به آن سندرم محرومیت از سیگار می‌گویند. در این حالت شخص دچار اضطراب، بی‌‌تمرکز و کلافگی می‌شود و مجددا به سیگار روی می‌آورد. سیگار نیز مانند بقیه مواد وابستگی و اعتیاد می‌آورد.

● این سرطان واقعا مرگبار است

متاسفانه‌ بیماری‌های ناشی از سیگار هیچ کدام درمان ندارد اما اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود شاید بتوان اقدام مداخله‌ای و درمانی انجام داد. ۸۰درصد موارد سرطان ریه که در معاینه بالینی با عکس یا سی‌تی اسکن تشخیص می‌دهیم دیگر قابل جراحی نیستند و نیمی از ۲۰ درصد باقی‌مانده را حین عمل می‌توان تشخیص داد که کار زیادی برای درمان آنها نمی‌شود. بنابراین فقط ۱۰ درصد بیماران سرطانی، شانس جراحی دارند. سرطان ریه یکی از کشنده‌ترین سرطان‌هاست. زمانی مرگ و میر به دلیل سرطان سینه در بین زنان بسیار بالا بود و سرطان سینه به‌عنوان کشنده‌ترین سرطان شناخته می‌شد اما امروزه سرطان ریه به‌عنوان عاملی کشنده و مهم در مردان و زنان به شمار می‌رود و نتایج درمان واقعا خوب نیست.

جراحی و شیمی‌درمانی در سرطان دستگاه گوارش به مراتب بهتر و موثر‌تر از سرطان ریه است. پس بهترین کار پیشگیری است. وقتی ما متخصصان ریه، سرطان این بخش را تشخیص می‌دهیم باید گفت شانس نجات ۳ ‌ساله و شانس نجات ۵ ساله این بیماران بسیار پایین است و افراد کمتر از این مدت، جان خود را از دست می‌دهند.

● لاغری به اسم سیگار، خطرناک است

یکی از بهانه‌های افرادی که مجددا پس از ترک به سیگار روی می‌آورند این است که اگر سیگار را ترک کنیم، چاق می‌شویم، در پاسخ به این افراد باید گفت البته شاید بشود گفت سیگار به‌دلیل آن‌که اشتها را از بین می‌برد قادر است به نوعی، از مصرف زیاد غذا توسط فرد سیگاری بکاهد ولی وقتی فردی سیگار را ترک می‌کند، اشتهایش افزایش یافته و اگر در کنار مصرف فراوان غذا، ورزش و تحرک نداشته باشد به‌طور حتم چاق می‌شود. البته کشیدن سیگار ممکن است یک نفع کوچک داشته باشد اما هزاران خطر و عوارض به همراه دارد.

ایده آل

باز نشر اختصاصی: مجله اینترنتی Bartarinha.ir