مسمومیت‌های دارویی

در زندگی روزمره موارد مسمومیت فراوان است. بسیاری از موارد به قصد خودکشی نبوده بلکه اتفاقی رخ می‌دهد. مثلا بیمار به دلیل سردرد شروع به خوردن مسکن می‌کند و چون از دارو انتظار …

در زندگی روزمره موارد مسمومیت فراوان است. بسیاری از موارد به قصد خودکشی نبوده بلکه اتفاقی رخ می‌دهد. مثلا بیمار به دلیل سردرد شروع به خوردن مسکن می‌کند و چون از دارو انتظار معجزه دارد، پس از چند دقیقه و عدم پاسخ مناسب، مجدد اقدام به مصرف می‌کند و این کار تا بروز اثر مثبت ادامه می‌یابد، غافل از این‌که دارو در بدن فرد تجمع یافته و با بروز اثرات تسکینی دارو، عوارض نیز شروع می‌شوند. تجمع دارو می‌تواند ‌روی کلیه و کبد در درازمدت اثر بگذارد، اما از طرف دیگر غلظت بالای دارو می‌تواند علائم ناخوشایندی ایجاد کند.

گروه دیگر، بیمارانی هستند که داروهایشان را به طور معمول می‌خورند، اما به دلیل مصرف دارویی جدید، داروهای گیاهی یا حتی غذایی خاص، اختلال در عملکرد یا دفع دارو ایجاد می‌شود که می‌تواند نشانه‌های ناشی از تجمع دارو بروز کند.

اما دسته آخر گروهی هستند که به قصد خودکشی اقدام به مصرف دارو، مواد شیمیایی، سموم کشاورزی یا جانوری می‌کنند. این گروه ممکن است چند دارو یا ماده شیمیایی را همزمان مصرف کرده باشند.

این افراد برای پزشک درمانگر بزرگ‌ترین مشکل هستند چون اغلب عنوان نمی‌کنند که چه دارو یا ماده شیمیایی‌ای مصرف کرده‌اند و از طرفی ،مصرف چند دارو سیر درمانی آنها را بغرنج‌تر می‌کند.

تمام موارد بالا به عنوان مسمومیت شناخته می‌شوند و برای آنها باید اقدامات پایه‌ای کرد تا بتوان اثرات سموم را کاهش داد. نکاتی چند وجود دارد که با رعایت این موارد، خطر بروز مسمومیت کاهش می‌یابد.

افرادی که تحت درمان دارویی هستند نباید خودسرانه دارویی را به درمان خود بیفزایند یا حذف کنند. گاهی حتی حذف دارو می‌تواند ایجاد مسمومیت کند.

مصرف داروهای گیاهی در کنار داروهای شیمیایی می‌تواند تداخل ایجاد کند و باعث مسمومیت شدیدی شود.

نگهداری دارو باید در محلی باشد که دسترسی افراد را کاهش دهد. دسترسی کودکان، افراد دچار مشکلات روانی یا دارای سابقه خودکشی به دارو و مواد شیمیایی باید محدود شود.

در این میان پزشکان با تجویز میزان کافی دارو نقش مهمی دارند. در مواردی که چند دارو برای بیمار نوشته می‌شود باید تعداد به صورتی نوشته شود که همزمان پایان یابد. اتمام تعدادی از داروها و باقی ماندن تعدادی دیگر می‌تواند به مرور زمان باعث تجمع تعدادی از داروهایی شود که منبعی مناسب برای سوءمصرف هستند.

سموم شیمیایی همچون حشره‌کش‌ها و آفات نباتی را نباید در دسترس قرار داد. بسیاری از ما سموم شیمیایی را در آشپزخانه نگهداری می‌کنیم. گاهی این سموم در ظروفی دیگر نگهداری می‌شوند که باعث می‌شود افراد با تصور اشتباه ناشی از ظرف محتوی سم اقدام به مصرف کنند. نمونه این مورد نگهداری اسید در بطری آب معدنی است.

افرادی که مشکل روانی همچون افسردگی دارند و احتمال خودکشی در آنها زیاد است را نباید در زمان‌هایی که دچارعود بیماری هستند، تنها گذاشت. بسیاری از بیماری‌های اعصاب و روان تا به درمان پاسخ بدهند نیازمند زمان هستند که طی این مدت بیمار در معرض خطر خودکشی است.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس