جو در حال تبخیر سیاره ای دور

اخترشناسان با كمك تلسكوپ فضایی هابل موفق به رصد غیر مستقیم جو سیاره ای فراخورشیدی شدند كه در اثر نزدیكی به ستاره مادر خود , جو هیدروژنیش را به سرعت از دست می دهد

اخترشناسان با كمك تلسكوپ فضایی هابل موفق به رصد غیر مستقیم جو سیاره ای فراخورشیدی شدند كه در اثر نزدیكی به ستاره مادر خود ، جو هیدروژنیش را به سرعت از دست می دهد.این سیاره به خانواده ای از سیارات فراخورشیدی تعلق دارد كه آنها را نوع " مشتری داغ " (hot Jupiter) می نامند این سیارات گازی غول پیكر همچون پروانه ای كه گرد شمعی به پرواز در آیند و به آن جذب شوند ، در فاصله نزدیكی به دور ستاره اصلی خود می چرخند . این سیاره سوزان كه HD ۲۰۹۴۵۸b نام دارد تنها ۷ میلیون كیلومتر از ستاره خورشید مانند خود فاصله دارد . در رصدی كه با كمك تلسكوپ فضایی هابل صورت پذیرفت اتمسفری از جنس هیدروژن بسیار داغ در اطراف این سیاره آشكار شد كه در حال تبخیر در محیط اطراف خود است. در اثر این تبخیر بخشی از این جو هیدروژنی همانند دنباله ای در امتداد این سیاره امتداد یافته و ظاهری دنباله دار مانند به این سیاره بخشیده است.در زمین نیز اتفاق مشابهی در حال رخ دادن است و بخشی از گاز های هیدروژن جو زمین دراثر تابشهای خورشیدی از جو زمین فرار می كنند . البته سرعت این فرار در مقابل سیاره مورد بحث بسیار ناچیز است.

این سیاره هر ۵/۳ روز یكبار ستاره مادر را دور می زند كه این نشان از فشردگی مدار این سیاره دارد. یك تیم بین المللی از اخترشتناسان موسسه اخترفیزیك پاریس به رهبری آلفرد ویدال مجار (Alfred Vidal-Madjar) با كمك ابزارهای تلسكوپ فضایی هابل موفق به استنتاج این نتایج شده اند وی در گفتگویی اعلام كرد كه از رصد این جو كش آمده كه تا ۲۰۰۰۰۰ كیلومتر در اطراف سیاره گسترش یافته بود متحیر شده است. به دلیل نزدیكی بسیار زیاد این سیاره به ستاره مادر خود هابل نمی تواند مستقیما از آن تصویر برداری كند با وجود این هنگامیكه این سیاره از مقابل قرص ستاره خود گذر می كند پرتوهای ستاره مادر در خلال عبور از جو سیاره منحرف شده و علایمی از ساختارهای جوی سیاره را در خود ذخیره می كنند. نظیر این اتفاق را هنگام غروب خورشید مشاهده می كنیم كه این اتفاق سبب قرمز شوندگی قرص خورشید می شود. دانشمندان با بررسی طیف نور رسیده از ستاره در خلال گذر سیاره از مقابل آن كه با كمك طیف نگار تلسكوپ فضایی هابل (STIS) میسر شد ، موفق به كشف حالت قطره مانندی از گاز هیدروژن در اطراف سیاره شدندكه این نشان از فرار هیدروژن از جو این سیاره داشت.

گازهای درون جو خارجی سیارات در اثر گرمای ناشی از ستاره های نزدیك تا آن حد گرم می شوند كه می توانند از دام گرانش سیاره بگریزند بر طبق محاسبت انجام شده نرخ فرار گاز هیدروژن از جو این سیاره ۱۰۰۰۰ تن در ثانیه است و البته احتمال دارد این مقدار بسیار بیش از این حد باشد. سیارات گونه مشتری داغ ، غولهای گازی بزرگی هستند كه در نواحی خارجی سیستم ستاره ای خود شكل گرفته و بعدا به سمت ستاره اصلی جذب شده اند . نزدیكترین فاصله مداری این سیارات كه تا كنون شناخته شده است ۷/۵ میلیون كیلومتر است و دارای دوره تناوب مداری حداقل ۳ روز هستند. كشف این جو گریزان ، شاید بتواند توضیحی ارایه دهد كه چرا این سیارات ستاره مركزی خود را در زمان كوتاهتری دور نمی زنند. HD ۲۰۹۴۵۸۵b با قطری معادل ۳/۱، برابر قطر مشتری، تنها دو سوم آن جرم دارد و در مداری به دور ستاره اصلی خود می گردد كه تنها یك هشتم قطر مدار سیاره عطارد طول دارد. ستاره مادر این سیاره ستاره ای خورشید گون است كه با قدر ۷ در صورت فلكی فرس اعظم قرار گرفته و با كمك یك دوربین دوچشمی می توانید آن را رصد كنید. این ستاره ۱۵۰ سال نوری از ما فاصله دارد .

این سیاره در سال ۱۳۷۸ خورشیدی مورد توجه اختر شناسان قرار گرفت ،چرا كه برای اولین بار دانشمندان توانستند با استفاده از پدیده گذر سیارات از مقابل قرص ستاره ها این سیاره را كشف كنند . در سال ۱۳۸۰ نیز بار دیگر این ستاره و سیاره همدمش مورد توجه قرار گرفتند . در آن سال هابل توانست در بخشهایی از جو این سیاره مولكول سدیم پیدا كند و بنابراین این سیاره نخستین سیاره فرا خورشیدی شد كه جو آن مورد بررسی قرار گرفته بود . هم تكنون برای بار دگر این سیاره فرا خورشیدی كههمچون پروانه ای گرد ستاره اصلی خود می گردد در كانون توجه اخترشناسان به خصوص سیاره شناسان قرار گرفته است.