سفال میبد در كویر

ترمه یزد و سفال میبد را كمتر كسی است كه نشناسد این دو محصول از زیباترین و نامدارترین تولیدات دستی استان یزد هستند كه از دیرباز میان تمام ایرانیان و حتی بازرگانان خارجی محبوبیت داشته است

ترمه یزد و سفال میبد را كمتر كسی است كه نشناسد. این دو محصول از زیباترین و نامدارترین تولیدات دستی استان یزد هستند كه از دیرباز میان تمام ایرانیان و حتی بازرگانان خارجی محبوبیت داشته است. با این كه در حال حاضر ترمه دیگر با روشهای سنتی تولید نمی‌شود اما كارگاههای سفال و سرامیك در اكثر نقاط و به خصوص میبد هنوز هم فعال بوده و تولیدات آنها روز به روز بیشتر می‌شود. محصولات زیبای رسی كه با نقش و نگارهای خاص كویری جایگاه ویژه‌ای در سوغاتی یزد دارند.

اما به همان اندازه كه این تولیدات زیبا و به یاد ماندنی هستند از دید و دست گردشگران پنهان مانده‌اند. شاید در سطح استان یزد كمتر فروشگاهی موجود باشد كه به صورت متمركز مشغول ارائه این تولیدات باشند.

این وضعیت زمانی بیشتر به چشم می‌آید كه در بین سوغاتی‌هایی كه در حال حاضر گردشگران از یزد تهیه می‌كنند جای خالی ترمه و سرامیك به شدت احساس می‌شود. شهری كه با نامگذاری سال خوش‌آمد درصدد جذب بیشتر گردشگران است به جز انواع شیرینی‌جات كه از سوغاتی‌های شیرین و معروف یزد به شمار می‌رود سوغات دیگری برای ارائه ندارد. این در حالی است كه صنایع دستی و سوغات نقش مكمل گردشگری را در اختیار دارند و پس از گردشگری بیشترین توجه و اعتبار باید مربوط به این هنر دیرین باشد.

« عماد تشكری» رئیس سازمان صنایع دستی یزد كه علیرغم اظهار تاسفش این مطلب را تایید می‌كند می‌گوید:« صنایع دستی یزد علیرغم شایستگی كه دارند هر روز مهجورتر می‌شوند و این امر برای استانی كه امسال را سال خوش‌آمد نامگذاری كرده نقطه ضعفی است كه اگر حل نشود برآورده شدن اهداف تعریف شده در گردشگری با اخلال مواجه می‌شود. نقشی كه این محصولات در تبلیغ فرهنگ و جاذبه‌های منطقه دارند محوری است كه هیچ نهادی آن را جدی نمی‌گیرد.»

تشكری می‌افزاید:« مهمترین دلیل عدم استقبال گردشگران از تولیدات دستی یزد مربوط به نوع بسته‌بندی است. البته اگر جعبه‌ها یا كیسه‌هایی را كه این محصولات درون آنها جا می‌گیرند جزو بسته بندی تلقی كنیم. گردشگری بر پایه تحریكات بصری است و تا چشم مجذوب چیزی نشود فرد به دنبال تهیه آن نمی‌رود. صنایع دستی یزد نیز از این قاعده مستنی نیستند. البته اگر اغراق نباشد ما در یزد و حتی تمام ایران هیچ نوع بسته‌بندی برای صنایع‌دستی نداریم.»

نگاهی به تجربه راهنمایان تور كه با كشورهای دیگر در ارتباطند و نوع ارائه محصولات آنها را از نزدیك دیده‌اند گواه سخنان تشكری است. كیوان بیانی كه یكی از راهنمایان قدیمی تورهای خروجی است می‌گوید: «یكی از درآمدزاترین بخشهای گردشگری فروش محصولات منطقه‌ای یا صنایع دستی است. درآمدی كه ز این راه به دست می‌آید اگر بیشتر از سایر بخشهای خدماتی نباشد كمتر نیست.»

وی به عنوان نمونه به درآمدزایی تركیه از این رهگذر اشاره می‌كند و می‌افزاید: «محصولات چرم تركیه جزو صنایع دستی آنها محسوب می‌شوند. در تركیه كمربندی كه شاید قیمتش كمتر از ۱۰ هزار تومان باشد به واسطه یك بسته‌بندی مناسب و شیك به چندبرابر قیمت واقعی آن عرضه می‌شود. با این كه به نظر می‌رسد این افزایش قیمت تاثیر منفی در فروش محصول داشته باشد ولی عملا برعكس آن است.»

گذشته از بسته‌بندی مناسب و زیبا كه دلیل اول خرید برای هر گردشگری است صنایع‌دستی یزد از مشكل دیگری نیز رنج می‌برند. آموزش‌های جدید و همسوشدن محصولات با سلیقه‌های جدید ترفندی است كه متاسفانه تولیدكنندگان یزد از آن بی‌بهره‌اند.

تشكری كه از این مورد به عنوان مشكل زیربنایی یاد می‌كند می‌افزاید:« در سراسر یزد ۴۰ كارگاه تولید سرامیك و سفال وجود دارند كه تمام خلاقیت آنها مربوط به صدهاسال پیش است. محصولاتی كه در حال حاضر در یزد تولید می‌شوند نمی‌توانند انتظار گردشگران خارجی را برآورده كنند. تنها ترمه است كه دیگر با دست بافته نمی‌شود و دستگاههای جدید در بافت این پارچه زیبا به كار گرفته شده‌اند.»

ناهماهنگی وعدم توازن اعتبارات و توجهات دولتی بین گردشگری و صنایع‌دستی، عدم حمایت مالی و تخصصی و كمترشدن اعتبارات مالی كه هرسال كمتر می‌شود از عمده‌ترین محورهایی هستند كه صنایع‌دستی و سوغات یزد را هر روز از صحنه رقابت با سایر بخشهای خدماتی عقب میرانند.

بهنام همایونی