امام مهدی ع در كلام امام حسین ع

نام حسین ع و مهدی ع برای شیعیان یادآور یك حكایت ناتمام است, حكایتی كه آغازگر آن حضرت اباعبدالله الحسین ع و پایان بخش آن حضرت بقیهٔ الله الاعظم ع است

وجود مقدس حضرت بقیهٔ‏الله ‏الاعظم ، اروحناله‏الفداء، در معارف به عنوان «خونخواه كشته كربلا» (۱) شناخته شده و شیعیان همراهی با آن امام منصور برای گرفتن انتقام خون حسین(ع) و یارانش را یكی از آرزوهای بزرگ خود می‏دانند، (۲) تا جایی كه در هر عاشورا به یكدیگر اینگونه سر سلامتی می‏دهند:

«اعظم‏الله اجورنا بمصابنا بالحسین(ع)و جعلنا و ایاكم من‏الطالبین بثاره مع ولیه‏الامام‏المهدی من آل محمد:» (۳)

خداوند پاداش ما را در عزای مصیبت‏حسین(ع) بزرگ گرداند و او شما را از جمله كسانی كه به همراه ولی‏اش امام مهدی از آل محمد: به خونخواهی او برمی‏خیزند قرار دهد.

از آنجا كه در اذهان شیعیان این دو وجود مقدس از قرابت و ارتباطی جدایی‏ناپذیر برخوردارند. از همین رو مناسب دیدیم به بخشی از معارف ارزشمندی كه از آن حضرت در ارتباط با فرزند ارجمندش حضرت مهدی(ع) رسیده است اشاره كنیم:

۱. نسب مهدی(ع)

حضرت اباعبدالله‏الحسین(ع) در روایتهای متعددی به این موضوع كه حضرت مهدی(ع) از فرزندان و نوادگان ایشان است اشاره كرده‏اند كه از جمله آنها روایتی است كه در زیر آمده است:

«دخلت علی جدی رسول‏الله (ص) فاجلسنی علی‏فخذه و قال‏لی: ان‏الله‏اختار من صلبك یا حسین تسعهٔ ائمهٔ، تاسعهم قائمهم، و كلهم فی‏الفضل والمنزلهٔ عندالله سواء» (۴)

بر جدم رسول خدا، كه درود و سلام خدا بر او باد، وارد شدم، پس ایشان مرا بر زانوی خود نشانده و فرمود: ای حسین! خداوند از نسل تو نه امام را برگزیده است كه نهمین نفر از ایشان قیام‏كننده آنهاست و همه آنان در پیشگاه خداوند از نظر فضیلت و جایگاه برابر هستند.

ین موضوع كه قائم آل محمد(ص) از نسل حسین(ع) و نهمین نواده اوست در روایات بسیاری ، كه از طریق شیعه و اهل سنت روایت‏شده، آمده است و هر گونه شك و تردید نسبت‏به نام و نشان و مشخصات موعود آخرالزمان وآخرین ذخیره الهی را برطرف می‏سازد.

«دخلت‏علی‏النبی (ص)فاذاالحسین علی فخذه و هو یقبل عینیه وفاه و یقول: انت‏سیدابن سیدانت، امام‏ابن‏امام، نت‏حجهٔ‏ابن حجهٔ، ابوحجج تسعهٔ من صلبك تاسعهم قائمهم.» (۵)

بر پیامبر خدا وارد شدم و دیدم كه آن حضرت در حالی كه حسین را بر زانوی خود نشانده بر چشمها و دهان او بوسه می‏زند و می‏فرماید: تو آقایی فرزند آقایی ، تو امامی فرزند امامی، تو حجتی فرزند حجتی ، تو پدر حجتهای نه‏گانه‏ای، از نسل تو نهمین حجت و قیام‏كننده آنان بر خواهد خاست.

۲. عدالت‏گستری مهدی(ع)

عدالت و تشكیل جامعه‏ای بر اساس عدل از آرمانهای همیشگی بشر بوده و در طول هزاران سالی كه از زندگی انسان بر كره خاك می‏گذرد و صدها و هزاران نفر در پی تحقق این آرمان، بشریت‏خسته از ظلم و ستم را به دنبال خود كشیده‏اند، اما جز در مقاطع كوتاهی از زندگی بشر و آن هم در سرزمینهای محدود هرگز این آرمان بدرستی تحقق نیافته و هنوز هم عدالت آرزویی دست نیافتنی برای انسان عصر حاضر است.

با توجه به همین موضوع در روایتهایی كه از پیامبر اكرم(ص) و امامان معصوم شیعه: وارد شده، گسترش عدالت و از بین بردن ظلم را یكی از بزرگترین رسالتهای امام مهدی(ع) بر شمرده و تحقق عدالت واقعی را تنها در سایه حكومت او امكان‏پذیر دانسته‏اند.

از جمله این روایتها روایتی است كه از حضرت اباعبدالله‏الحسین(ع) نقل شده و در آن آمده است:

«لولم یبق من‏الدنیاالا یوم واحد، لطول‏الله عزوجل ذلك الیوم حتی یخرج رجل من‏ولدی، فیملاها عدلا و قسطا كما ملئت جورا و ظلما، كذلك سمعت رسول‏الله (ص) یقول‏» (۶)

اگر از عمر دنیا تنها یك روز باقی مانده باشد و خداوند آن روز را چنان طولانی می‏گرداند كه مردی از فرزندان من قیام كند و دنیا را پس از آنكه از ظلم و ستم پر شده بود پر از عدل و داد نماید، من این سخن را از رسول خدا، كه درود و سلام خداوند بر او باد، شنیدم.

پیامبر گرامی اسلامی (ص) نیز قیام عدالت گستر نهمین فرزند امام حسین(ع) را چنین بیان می‏كنند:

«... و جعل من صلب‏الحسین(ع) ائمهٔ یقومون بامری ...التاسع منهم قائم اهل بیتی، مهدی‏امتی، اشبه‏الناس بی فی، شمائله واقواله و افعاله، یظهر بعد غیبتهٔ طویلهٔ و حیرهٔ مظلهٔ ، فیعلن امرالله و یظهر دین‏الله ...فیملاالارض قسطا و عدلا ، كما ملئت جورا و ظلما.» (۷)

... خداوند از فرزندان امام حسین ، امامانی قرار داده است كه امر (راه و روش آیین) مرا بر پا می‏دارند. نهم آنان قائم خاندان من مهدی امتم می‏باشد. او شبیه‏ترین مردمان است‏به من در سیما و گفتار و كردار . پس از غیبتی طولانی و سرگردانی و سردرگمی مردم ، ظاهر می‏شود ، آنگاه امر (آیین) خدا را آشكار می‏سازد... پس زمین را از عدل و داد لبریز می‏كند پس از آنكه از ستم و بیداد لبریز شده باشد.

۳. صابران در غیبت مهدی(ع)

یكی از اركان انتظار فرج صبر و پایداری است و انسان منتظر در واقع كسی است كه همه سختیها و ناملایمات را به امید رسیدن به آرمان بلند خویش تحمل می‏كند و

” حضرت اباعبدالله‏الحسین(ع) در روایتهای متعددی به این موضوع كه حضرت مهدی(ع) از فرزندان و نوادگان ایشان است اشاره كرده‏اند ... “

از فشار و تهدید زورگویان و طعنه و تكذیب نابخردان هراس به دل راه نمی‏دهد، از همین رو در روایات صبر و انتظار همواره قرین یكدیگر بوده و فضیلت‏بسیاری برای صبرپیشگان در زمان غیبت‏بر شمرده شده است.

حضرت سیدالشهداء (ع) كه خود والاترین مظهر صبر و مقاومت در راه ادای تكلیف الهی است در بیان مقام منتظرانی كه صبر و شكیبایی پیشه ساخته و بر آرمان خویش پایداری می‏ورزند می‏فرماید:

«منا اثنا عشر مهدیا، اولهم امیرالمؤمنین علی بن ابی‏طالب، و آخرهم التاسع من‏ولدی، و هوالقائم بالحق، یحیی‏الله به‏الارض بعد موتها، و یظهر به دین‏الحق علی‏الدین كله، ولو كره‏المشركون. له غیبهٔ یرتد فیهااقوام و یثبت فیها علی‏الدین‏آخرون، فیؤذون و یقال لهم: «متی هذاالوعد ان كنتم صادقین‏»،اما ان‏الصابر فی غیبته‏علی‏الاذی و التكذیب بمنزلهٔ‏المجاهدبالسیف بین یدی رسول‏الله (ص)» (۸)

در میان ما اهل بیت دوازده مهدی وجود دارد كه اولین آنها امیرمؤمنان علی‏بن‏ابی‏طالب(ع) و آخرین آنها نهمین فرزند من است. و اوست قیام كننده به حق ، خداوند به وسیله او زمین را پس از آنكه مرده است زنده می‏كند و دین حق را به دست او بر همه ادیان غلبه می‏دهد، اگر چه مشركان نپسندند. برای او غیبتی است كه گروهی در آن از دین خدا بر می‏گردند و گروهی دیگر بر دین خود ثابت می‏مانند، كه این گروه را اذیت كرده و به آنها می‏گویند:

«پس این وعده چه شد اگر راست می‏گویید؟» آگاه باشید آنكه در زمان غیبت او بر آزار و اذیت و تكذیب صبر كند همانند كسی است كه در مقابل رسول خدا(ص) با شمشیر به جهاد برخاسته است.

شاید بتوان گفت فضیلتهای بی‏شماری در روایات ما كه برای منتظران فرج بر شمرده‏اند به اعتبار همین صبر و شكیبایی و تحمل مشكلاتی است كه منتظران واقعی فرج بر خود هموار می‏كنند. چنانكه در روایتی كه از امام صادق(ع) وارد شده، آمده است:

«...فلا یستفرنك‏الشیطان، فان‏العزهٔ‏لله‏ولرسوله وللمؤمنین، و لكن المنافقین لایعلمون ، الا تعلم ان من انتظر امرنا و صبر علی ، یری من‏الاذی والخوف، هو غدا فی زمرتنا...» (۹)

شیطان تو را تحریك نكند. زیرا كه عزت از آن خدا و پیامبر و مؤمنان است لیكن منافقان نمی‏دانند ، آیا نمی‏دانی كسی كه منتظر امر ما (حاكمیت اجتماعی آرمانی ما) باشد، و بر بیمها و آزارهایی كه می‏بیند شكیبایی ورزد، در روز بازپسین در كنار ما خواهد بود...

۴. خصال مهدی(ع)

حضرت مهدی(ع) عصار و فشرده عالم هستی (۱۰) و وارث همه انبیاء اولیاء الهی است، و خداوند متعال همه خصال نیكویی را كه در بندگان صالح پیش از او وجود داشته، در آن حضرت جمع كرده است. به بیان دیگر آنچه خوبان همه دارند او به تنهایی دارد.

در زمینه آنچه گفته شد روایتهای بسیاری وارد شده كه از جمله آنها می‏توان به روایت زیر كه از حضرت اباعبدالله‏الحسین(ع) نقل شده اشاره كرد:

«فی‏القائم منا سنن من‏الانبیاء: سنهٔ من نوح، و سنهٔ من ابراهیم ، و سنهٔ من‏موسی و سنهٔ من‏عیسی ، و سنهٔ من ایوب و سنهٔ من محمد(ص) . فاما من نوح: فطول‏العمر; واما من ابراهیم: فخفاءالولادهٔ و اعتزال الناس; واما من موسی: فالخوف والغیبهٔ; و اما من عیسی: فاختلاف‏الناس فیه، واما من‏ایوب: فالفرج بعدالبلوی; واما من محمد(ص) فالخروج بالسیف.» (۱۱)

در قائم ما (اهل بیت) سنتهایی از پیامبران الهی وجود دارد; سنتی از نوح ، سنتی از ابراهیم ، سنتی از عیسی ، سنتی از ایوب: و سنتی از محمد(ص) از نوح طول عمر، از ابراهیم پوشیده‏ماندن ولادت و كناره‏گیری از مردم ، از موسی، ترس و غیبت از جامعه ، از عیسی اختلاف مردم درباره او، از ایوب گشایش بعد از سختیها و بلایا، و از محمد(ص) قیام با شمشیر را .

پی‏نوشتها:

۱. ر. ك: قمی ، شیخ عباس ، مفاتیح الجنان ، دعای ندبه ، اصل عبارتی كه در دعای مزبور آمده چنین است: «این الطالب بدم المقتول بكربلاء»

۲. ر. ك: همان ، زیارت امام حسین(ع) در روز عاشورا. در بخشی از زیارت یادشده چنین آمده است: «فاسئل‏الله الذی اكرم مقامك و اكرمنی ان یرزقنی طلب ثارك مع امام منصور من اهل بیت محمد:»

۳. همان جا

۴. القندوزی، سلیمان بن ابراهیم ، ینابیع المودهٔ ، نجف ، مكتبهٔ‏الحیدریهٔ، ۱۴۱۱ ق ، ص ۵۹۰ ، به نقل از: موسوعهٔ كلمات‏الامام الحسین(ع)، قم ، دارالمعروف ، ۱۴۱۵ ق ، ص‏۶۵۹ ، ح ۶۸۸ .

۵. حسینی ترمذی ، محمد صالح ، مناقب مرتضوی ، ص‏۱۳۹ ، به نقل از: قرشی،علی اكبر، اتفاق در مهدی موعود۷، ص ۳۵

۶.الشیخ‏الصدوق،ابوجعفرمحمدبن‏علی‏بن‏الحسین، كمال‏الدین و تمام‏النعمهٔ، تهران، دارالكتب الاسلامیهٔ،۱۳۵۹ ق، ج ۱ ، ص‏۳۱۷ ، ح ۴; به نقل از موسوعهٔ كلمات الامام الحسین، ص ۶۶۱، ح‏۶۹۳ .

۷. همان ، ج ۱، ص‏۲۵۷ ، به نقل از: حكیمی، محمد ، عصر زندگی و چگونگی آینده انسان و اسلام، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، ۱۳۷۴ ، صص‏۳۶-۳۵.

۸ . همان ، ج ۱، ص‏۳۱۷ ، به نقل از موسوعهٔ كلمات‏الامام‏الحسین، صص‏۶۶۶- ۶۵۵، ح‏۷۰۳.

۹. الكلینی ، محمدبن‏یعقوب، الكافی ، ج ۸ ، ص‏۳۷، به نقل از حكیمی،محمد، همان، ص‏۲۹۳ .

۱۰. در برخی از تفاسیر كلمه «والعصر» به وجود حضرت مهدی(ع) تفسیر شده است.

۱۱. علم‏الیقین ، ج ۲ ، ص‏۷۹۳ ، به نقل از موسوعهٔ كلمات الامام الحسین(ع) ، صص‏۶۶۹- ۶۶۸، ح ۷۱۰ .

منبع: ماهنامه موعودـ شماره۲