عصر عصیانهای اجتماعی و فرهنگی و ضرورت پیشگیری از مصرف مواد مخدر

عصری که در آن زندگی می کنیم , نامهای متعددی از جمله عصر« سرعت, فرصت , تهدید, تغییر , تنوع و کثرت , ناپایداری ها در روابط انسانی , اطلاعات , ارتباطات و دیجیتال و بطور خلاصه عصر عصیانهای اجتماعی و فرهنگی» را به خود اختصاص داده است

عصری که در آن زندگی می کنیم ، نامهای متعددی از جمله عصر« سرعت، فرصت ، تهدید، تغییر ، تنوع و کثرت ، ناپایداری ها در روابط انسانی ، اطلاعات ، ارتباطات و دیجیتال و بطور خلاصه عصر عصیانهای اجتماعی و فرهنگی» را به خود اختصاص داده است. در این عصر بشریت شاهد نبردهای فرهنگی گردیده که به دنبال آن آحاد جامعه جهانی با چند پارگی فرهنگی و ترافیک فزاینده فرهنگها و خرده فرهنگها و به عبارت دیگر با رنگین کمانهای فرهنگی مواجه شده است . بر این اساس شاهد این واقعیت هستیم که جهان در مسیر غیر استاندارد فرهنگی در حال حرکت می باشد . نتیجه این روند حرکت و تغییر شتابان اجتماعی و فرهنگی ، بروز استرس ها – اضطرابها – افسردگی ها – فردگراییها – وجود انسان هایی با روانهای به هم ریخته و سردرگمی نسل ها را فراهم ساخته است. با توجه به موارد یاد شده ، شاهد ظهور نسلی ریسک پذیر ، نوخواه ، تنوع طلب ، بی باک ، متهور ، در جستجوی تجربه های جدید ، غیر فلسفی و بعضاً با ضعف مبانی ایدئولوژیک در عصر جهانی شدن خواهیم بود.

● شاخص های عصر جدید :

با توجه به موارد فوق الذکر ، در قرن بیست و یکم جوامع انسانی اولاً : با بزرگ شدن اندازه و دایره مسائل اجتماعی و بروز و شیوع جدی آسیب ها و جرایم مختلف از جمله مصرف و قاچاق مواد مخدر طبیعی و صنعتی و شیمیایی همچون انواع قرص های روان گردان ، کراک ، کریستال ، کوکائین و ... ، مصرف مشروبات الکلی ، خشونت و شرارت ، قتل ، سرقت و روابط سوء جنسی و به دنبال آ ن توسعه بیماریهای عفونی و خطرناک از جمله بیماری ایدز و ... مواجه گردیده . ثانیاً : با ورود شوک های مزبور به همه لایه های اجتماعی از جمله میکرو سیستم اجتماعی یعنی خانواده ، مزو سیستم اجتماعی یعنی مدارس و دانشگاهها و مایکروسیستم اجتماعی یعنی محله ها – شهرها و روستاها ، موجبات ورود خسارتهای چشمگیر به بنیان اینگونه نهادهای مهم فراهم خواهد شد.ثالثاً : شاهد تضعیف ریشه های کهن از قبیل : مذهب ، سنت و انسجام نهادهای اجتماعی خواهیم بود.

● چه باید کرد؟

آنچه به عنوان سر آغاز مباحث پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بویژه مواد مخدر می بایست مورد توجه قرار گیرد عبارت است از :

۱) در عصر کنونی ، همگان می بایست بروز و شیوع مواد مخدر را پذیرفته و به دنبال سکوت – نفی یا انکار این آسیب و تهدید اجتماعی نباشند.

۲) پیچیدگی و ابهام مسائل اجتماعی را قبول نموده و باور نمایند که در این عصر نیازمند پرورش انسانهای حرفه ای و توانمند بوده تا بتوانند با کسب مهارتهای زیستن ، توان انطباق با شرایط پرتغییر اجتماعی و فرهنگی را داشته باشند.

۳) با اندیشه ، تفکر ، چشم نو و نگاه واقع بینانه به دنبال حل مسائل اجتماعی باشند. به عبارت دیگر با پرهیز از نگاههای کهنه و قدیمی و با ارائه ایده ها و تقویت تفکر و عقلانیت برای مهار آسیب های اجتماعی گام بردارند .

● جایگاه و نقش خانواده به عنوان اولین گروه در امر پیشگیری از مصرف مواد مخدر :

همانگونه که در مقاله پیشین و موارد مزبور اشاره شد ، زندگی در عصر متلاطم قرن بیست و یکم ، نیازمند افراد توانمند می باشد. انسانهایی که شیوه زیستن و خوب زیستن و باهم زیستن را بدانند تا چنانچه در مقابل موجی از آسیب های اجتماعی از جمله مواد مخدر قرارگیرند ، مصون مانده و دغدغه و نگرانی در این خصوص نداشته باشند. همه خانواده ها باید باور نمایند که آسیب های اجتماعی پشت درب منزل آنان قرار گرفته و این موضوع خاص خانواده فقیر یا ... نبوده بلکه همه فرزندان در هر سن و سال و از هر جنس و طبقه اجتماعی در معرض آسیب ها قرار دارند. نکته مهم و اساسی در نزد والدین این موضوع می باشد که چگونه فرزندان خود را از مواد مخدر دور نگه داریم؟ زیرا متاسفانه در عصر کنونی ، حریم منازل شکسته شده و انواع امواج نامحرم از طریق سایتهای متفاوت اینترنت ( بطوریکه بالغ بر ۱۰۰۰ سایت در جهان راجع به مصرف قرص های اکس در حال تبلیغ هستند) و نیز ماهواره و ... به درون اتاقهای منازل وارد شده و موجب توسعه نا امنی روانی در منزل ، که می بایست محل آرامش باشد را ، فراهم نموده است. در سلسله مقالاتی که ارائه می گردد ، انواع خانواده های موجود را بررسی خواهیم کرد تا مشخص شود محصولات کدامیک از خانواده ها می توانند در عصر فعلی به دور از ورود به جرگه مواد مخدر ، زندگی سالم داشته باشند. بر این اساس ، پنج دسته خانواده شامل : خانواده های منطقی ، گسسته ، اردوگاهی ، پرکار و بی تفاوت را تشریح خواهیم کرد و با بررسی ساختار و خصوصیات هریک از خانواده های موصوف و نقش آنان ، درخواهیم یافت کدامین خانواده می تواند فرزندان سالم و به دور از مصرف مواد مخدر داشته باشد.

الف) خانواده منطقی:

نیم نگاهی به ساختار خانواده های منطقی ، حکایت از وجود والدین مقتدر و توانا (نه مستبد) داشته که از دانش کافی برای انتخاب شیوه ها برخوردار بوده و همواره توان انطباق با شرایط و تغییرات شتابان اجتماعی را دارا هستند . به عبارت دیگر در اینگونه خانواده ها ، شاهد وجود والدینی هستیم که از صلاحیتهای ذهنی – اخلاقی و حرفه ای برای تربیت فرزندان برخوردار بوده و از هرگونه آزمایش و خطا در پرورش فرزندان خودداری می نمایند. خصوصیات بارز خانواده های منطقی برای داشتن فرزندان سالم و به دور از اعتیاد عبارت است از :

۱) اینگونه والدین با ایجاد میکروسکوپ ذهنی در منزل ، برای شناخت باکتری های ذهنی فرزندان خود بطور مستمر اقدام نموده و از این طریق با دیده بانی هوشمندانه ، نسبت به پیش بینی و پیشگیری از گرایش فرزندان به آسیب های اجتماعی به موقع عمل می نمایند. به عبارت دیگر با شناخت شخصیت فرزندان خود از انحراف احتمالی آنان جلوگیری می نمایند. آنان به خوبی می دانند که فرزندان دارای شخصیت ستیزه جو ، لجباز ، پنهان کار ، دروغگو ، مضطرب ، مسؤلیت ناپذیر ، پوچ گرا ، خودکم بین ، خود بزرگ بین و کنجکاو براحتی وارد میدان خطر آسیب های اجتماعی می شوند . بنابر این تمام توان خود را برای تربیت فرزندانی که برای خود و دیگران ارزش قائل هستند بکار می گیرند .

۲) اینگونه والدین فضای داخل منزل را شاداب ، بانشاط و برانگیزاننده می نمایند و از هرگونه روابط غیر دوستانه ، درگیری ، نزاع ، مجادله ، تحکم ، تحقیر و تهدید در منزل خودداری می نمایند . آنان به خوبی می دانند فضای نا مطلوب و متشنج درون منزل و اهانت ، سبب استرس و اضطرب فرزندان گردیده و زمینه فرار روانی و ارتباط نوجوانان با افراد خارج از منزل که برای آنان آرامش (کاذب) را اگرچه از طریق مصرف مواد مخدر فراهم سازد ، مهیا می نماید.

۳) اینگونه والدین با ایجاد تحرک و ورزشهای دسته جمعی اعضای خانواده ، موجبات حرکت را در فرزندان ایجاد نموده و به خوبی می دانند که سکون فرزندان در منزل و نشستن پای تلویزیون و رایانه بطور مستمر ، زمینه ساز گرایش احتمالی آنان به سایتهای مخرب ، که راجع به مصرف مواد مخدر تبلیغ می کنند را فراهم می سازد.

۴) اینگونه والدین درصورت بروز زمینه های انحراف فرزندان ، بجای آنکه به چشمهای خود ، چشم بند بزنند تا واقعیت ها را نفی یا انکار نموده و همچنین بجای آنکه دچار خشم ، غضب و برخورد تهاجمی شوند ، با آرامش و خونسردی و بدون ایجاد ترس برای فرزندان و ملامت آنان ، مشکلات را بررسی و با ارائه مشاوره صحیح ، زمینه انتخاب راه سالم را به فرزندان ارائه می نمایند.

۵) اینگونه والدین بجای نصیحت و اندرز ، با عمل و رفتار خود ، الگوی مناسبی برای فرزندانشان می باشند.

۶) اینگونه والدین با مشارکت فرزندان نسبت به تعیین قوانین شفاف و روشن در منزل اقدام نموده و حدود انتظارات خود را درخصوص مواردی از قبیل ممنوعیت استعمال سیگار و قلیان ( بعنوان دروازه های اعتیاد و مواد مخدر) ، ساعات رفت و آمد ، هزینه نمودن و ... مشخص نموده تا فرزندان از گزند آسیب های اجتماعی مصون بمانند.

۷) اینگونه والدین نسبت به توسعه معنویت در فضای منزل از جمله صداقت ، عامل بودن به گفته ها ، تفاهم ، مهربانی ، همدلی ، عدم ریا و ظاهرسازی و نیز تقویت رفتار های مذهبی مبنی بر انجام واجبات و ترک محرمات گامهای عملی برداشته و بدین ترتیب فرزندان را از ورود به گردانه آسیب های اجتماعی واکسینه خواهند نمود .

۸) اینگونه والدین نسبت به ایجاد یک اتاق( فرضی) بنام اتاق فکر در منزل برای بررسی مشکلات احتمالی ، راه حل ها ، خلق ایده ها با مشارکت فرزندان و با لحاظ نیازهای آنان اقدام می نمایند.

۹) اینگونه والدین مهارتهای زندگی را آموزش دیده و با بکار گرفتن آنها موجبات مقتدر سازی ذهنی فرزندان را فراهم می نمایند تا از زمینه انحراف آنان برای مصرف مواد مخدر پیشگیری نمایند.

اینگونه مهارتها عبارتند از :

ـ مهارت ارتباطات :

والدین می بایست هرروز بطور مستمر ساعاتی را برای گفتگو و برقراری ارتباط سالم با فرزندان برنامه ریزی نموده و ضمن پرهیز از هرگونه بازجویی ، توبیخ، پند و اندرز و نصیحت با آنان صحبت دوستانه نمایند. باید یاد آور شد ارتباطات سالم بین والدین و فرزندان عامل پیوند دهنده همبستگی و صمیمیت اعضای خانواده و عزت نفس ( خود ارزشمندی) فرزندان خواهد شد. آنچه مورد انتظار است اینکه والدین و فرزندان با تبادل افکار و احساسات پیرامون شیوه هایی همچون دوست یابی ، علل و عوامل گرایش به آسیب های اجتماعی و خطرات استعمال دخانیات – مواد مخدر – الکل و ... بصورت مستقیم ، شفاف ، آشکار و صمیمانه با رعایت سن عقلی و تقویمی فرزندان (بدون توسل به خشونت ) صحبت نمایند. دراین صورت خانه تبدیل به مکانی برای یادگیری بهتر زیستن خواهد شد.فراموش ننماییم ازجمله مواردی که فرزندان بیش از هرچیز از پدران و مادران خود می خواهند زمان و توجه است .ضمن آنکه باید به خاطر سپرد عدم برقراری ارتباطات سالم با فرزندان ، موجبات محرومیت های عاطفی آنان را فراهم نموده و زمینه را برای ورود فرزندان به ارتباطات ناسالم و منحرف کننده از طریق دیگران فراهم خواهد ساخت .

ـ مهارت حل مسئله :

با توجه به پیچیدگی های عصر حاضر که قبلا تشریح گردید، همه افراد در سنین و شرایط مختلف با توجه به مقتضیات ، با مشکلاتی همچون (عدم قبولی در کنکور، طرد از گروه همسالان ، عدم موفقیت در ازدواج، فشارهای درسی از سوی والدین و متاسفانه تقویت نهضت بیست گرائی در درسها ، تعارض بین ارزش ها و مدهای روز ، تبعیض در فضای منزل-مدرسه و ... ، موقعیت طبقاتی و مقایسه با دیگران ، مشکلات جسمی ، عدم توانایی در انطباق با محیط های اجتماعی مختلف و ...) مواجه گردیده که بعضا زمینه ساز بروز اختلالات روانی همچون استرس ، اضطراب ، انزوا و ... خواهد شد. آن دسته از والدینی که به فرزندانشان آموزش می دهند تا در زمان مواجهه با مشکلات ، ابتدا آنرا به درستی تشخیص داده و درمورد راه حل های مختلف و پیامدهای احتمالی آن به خوبی فکر کرده و سپس کارآمدترین راهها را انتخاب و اجرا نمایند و متعاقبا نتایج آنرا بررسی و در صورت مثبت بودن ، آنرا ادامه داده و در غیر این صورت از راه حل دیگر استفاده نمایند، موجبات سلامت فرزندان را فراهم نموده تا در صورت بروز مشکل به راههایی همچون مصرف مواد مخدر با انگیزه «حذف مشکلات » پناه نبرند.

ـ مهارت خود شناسی:

شناخت نقاط قوت و نقاط ضعف از جمله موضوعاتی است که سبب می گردد فرزندان به نحو صحیح از توانمندی های خود آگاه شده و برای رفع نواقص و نقاط ضعف خود گام بردارند. عدم تسلط افراد برای شناخت و رفع نقاط ضعف ، باعث سوء استفاده احتمالی توسط گروه همسالان گردیده و اینان زمینه گرایش به رفتارهای ناهنجار و ورود به آسیب های اجتماعی را برای فرزندان مهیا خواهند نمود .

ـ مهارت خود کنترلی و خویش نگهبانی :

ازجمله نیازهای اساسی عصر حاضر ، تسلط بر خویشتن و تقویت تقوای درونی است تا افراد با اعتماد به نفس بتوانند نسبت به مهار هیجانهای منفی درونی گامهای اساسی بردارند.بدون شک فقدان این مهارت سبب بی هویتی و زمینه ساز ورود به دایره آسیب های اجتماعی خواهد شد.

ـ مهارت «نه» گفتن و جرأت ورزی :

(مقاومت و قاطعیت در برابر خواسته های منفی) نحوه تربیت فرزندان در منزل و سایر محیط های اجتماعی و آموزشی بگونه ای است که توان «نَه» گفتن را از آنان سلب نموده است. بطوریکه در زمان بروز خطر ، فرزندان قدرت امتناع از پذیرش خواسته های منفی همسالان و دوستان خود را نداشته و از ترس پیامد های بعدی یا برچسب هایی همچون «بچه ننه» و یا همرنگ شدن با جماعت ، همواره سعی می کنند در مقابل تعارف سیگار – حشیش – مصرف قرص های اکس – دعوت به پارتی و ... «بله» بگویند. مسلح شدن فرزندان به مهارت «نه» گفتن و قاطعیت برای پافشاری روی عقیده خود ، زمینه ساز تمرینهای خودباوری و تقویت اعتماد به نفس برای بیان خواسته هایشان گردیده که بدون شک ، آنان را از ورود به آسیب های اجتماعی مصونیت خواهد بخشید.

ـ مهارت استفاده مناسب از زمان و غنی سازی اوقات فراغت :

فقدان سبک زندگی برای نوجوانان و جوانان در عصر ترافیک فزاینده فرهنگ ها ، از جمله موضوعاتی است که مقدمه انحراف احتمالی آنان را فراهم خواهد ساخت . نتایج برخی از پژوهشهای صورت پذیرفته حکایت از این واقعیت تلخ دارد که دانش آموزان و دانشجویان مصرف کننده مواد مخدر ، علت مصرف را پرکردن اوقات فراغت ، برطرف کردن خستگی ، فراموش نمودن گرفتاری ها ، سبُک کردن درد و رنج ، سرگرمی و ... مطرح نموده اند بر این اساس ارائه «مدل زندگی » برمبنای مدیریت زمان ، بطوریکه فرزندان بتوانند با تعیین زمان مشخص برای شرکت در برنامه های گروهی از جمله ورود به شبکه های اجتماعی سالم برای فعالیت های مذهبی در مساجد ، شرکت در گروههای ورزشی و هنری ، مطالعه مستمر ، تلاش برای کسب موفقیت های علمی و از همه مهمتر انس با قرآن بعنوان بهترین هادی و ... نسبت به غنی سازی اوقات فراغت گام بردارند. اینگونه برنامه ریزی ها سبب ایجاد سبک زندگی مناسب گردیده و در نتیجه منجر به عدم ورود به آسیبهای اجتماعی خواهد شد.

ـ مهارت گوش کردن و همدلی :

زمانی که فرزندان با والدین صحبت می نمایند ، والدین می بایست با دقت به گفته های آنان گوش داده تا فرزندان باور نمایند که پدران و مادران برای افکار و احساسات آنان ارزش قائل بوده و از این طریق فرزندان قادر خواهند شد بدون ترس و واهمه ، «آنچه موجب ناراحتی روحی و آزارشان می گردد» را بازگو نمایند . این شیوه موجب پیشگیری از گسترش اختلالات روانی مزمن (که زمینه ساز انحرافات بعدی خواهد بود ) در فرزندان می گردد.

خانواده منطقی:

در مقاله پیشین، برخی ازصفات خانواده منطقی و مهارت های مورد نیاز برای پرورش فرزندان در عصر کنونی را با هدف پیشگیری از مصرف مواد مخدر نوجوانان و جوانان بر شمردیم. در این نوشتار به ادامه بررسی و خصوصیات این دسته از خانواده های منطقی پرداخته خواهد شد.

(ادامه مهارت های زندگی)

- مهارت تصمیم گیری: با توجه به اینکه در عصر تنوع و کثرت به سر می بریم، انسان ها همواره زیر لب واژه «تصمیم، تصمیم، تصمیم» را زمزمه نموده به نحوی که اتخاذ تصمیم برای آنان بسیار دشوار بوده تا جایی که بعضا مشاهده می شود فرزندان قادر به تصمیم گیری در کوچک‌ترین موضوعات از جمله نوع لباس پوشیدن برای رفتن به میهمانی نمی باشند.

بدیهی است توانمندی نوجوانان در استقلال نظر و اندیشیدن مستقلانه موجبات اتخاذ تصمیم مناسب را در شرایط بحرانی برای آنان فراهم خواهد نمود. در غیر این صورت همواره دچار وابستگی فکری بوده و به راحتی تسلیم تصمیم گیری های دیگران شده که زمینه ساز انحراف آنان خواهد بود.

- مهارت تفکر و خلاقیت: بعضا نوجوانان و جوانان به وضع موجود بسنده کرده و در صورت بروز هر گونه تغییر، دچار استرس و اضطراب شده و توانایی رویارویی با شرایط جدید را ندارند. مهارت در به کارگیری خلاقیت، سبب خلق اندیشه های نو و ارایه راه حل های متفاوت نسبت به یک موضوع گردیده که در پی آن، با بالا رفتن ظرفیت استقامت و صبر روبرو خواهند شد. بر این اساس در صورت مواجه با شکست، مفهوم آن در ذهنشان تغییر کرده و توان خواهند داشت با نگاهی هوشمندانه به واقعیت ها و آرمان های خود اندیشیده و به راحتی به گرداب انحرافات اجتماعی گرفتار نگردند.

- مهارت مراقبت و صیانت جنسی: بعضا شاهد این واقعیت تلخ می باشیم که منحرفان به راحتی وارد محدوده‌های مرزی افراد شده و با گول زدن آنان زمینه گمراهی شان را فراهم نموده و بدین ترتیب با گسترش انحرافات جنسی و افزایش بیماری های عفونی نظیر HIV (ایدز) مواجه می گردیم. والدین می بایست ضمن رعایت امور شرعی و اخلاقی در منزل (اعم از نوع پوشش، آداب معاشرت و...) و با استفاده از متخصصین، فرزندان را نسبت به کنترل احساسات به ویژه در زمان بلوغ، کنترل تمایلات جنسی، مضرات ارتباطات پنهان با جنس مخالف و...، سوءاستفاده جنسی (لمس شدن، نگریستن و... به واسطه دوستی های کاذب) و تشریح خسارت های جسمی و روحی تاثیرگذار بر سلامت و نیز تکنیک های حفاظت شخصی و امنیت جسمی آگاهی بخشیده تا موجبات پیشگیری از ارتکاب انحرافات احتمالی جنسی در آنان فراهم گردد. فراموش ننماییم امروزه بسیاری از سایت های مخرب، با ترویج سکس های استریل شده به دنبال بدام انداختن فرزندان در پدیده های ضد اخلاقی هستند.

۱۰) اینگونه والدین فرزندان را در ناز و نعمت فراوان پرورش نداده ضمن آنکه بعضا در منزل با ایجاد بحران های کاذب، آستانه تحمل و بردباری و سطح توانایی فرزندان را برای رویارویی با سردی و گرمی و سختی ها و فراز و نشیب های زندگی بررسی می نمایند تا در صورت بروز مشکلات احتمالی، به راحتی به بن‌بست و انحراف از مسیر صحیح و پناه بردن به مواد مخدر گرفتار نشوند.

۱۱) اینگونه والدین به خواسته های درونی فرزندانشان احترام گذاشته و به ویژه پدران همواره ندای خاموش فرزندان مبنی بر اینکه «پدران به خانه برگردید تا بیشتر در کنار هم باشیم» را ارج نهاده و به آن عمل می کنند. والدین همواره با گرمی بخشیدن به محیط منزل و در آغوش گرفتن فرزندان و انداختن دست به دور گردن آنان علاقه‌شان را ابراز می نمایند.

۱۲) اینگونه والدین در زمان انتقاد کردن به فرزندان، رفتار خاص آنان را مورد نقد قرار داده و بدور از هر گونه مچ گیری، مشخصا بیان می کند که این رفتار مورد پذیرش آنان نمی باشد. والدین همواره می دانند در صورتی که کلیه رفتارهای فرزند خود را زیر سئوال ببرند و با برچسب هایی همچون شلوغ کار، فضول، تنبل، زشت، بی ارزش، کودن، بی تربیت و... آنان را سرزنش نمایند، شالوده عزت نفس (خود ارزشمندی) فرزندان در هم ریخته و موجبات فرار عاطفی و جسمی آنان از منزل فراهم گردیده و سبب بروز انحرافات رفتاری در دراز مدت خواهد شد. بر این اساس والدین تلاش می کنند تا فرزندان را به رفتار و کار صحیح ترغیب نموده و همواره توجه‌شان را به کارهای درست فرزندان متمرکز می نمایند تا سبب پیشرفت و تقویت رفتارهای مثبت در آنان گردد.

۱۳) اینگونه والدین با داشتن روش، کاتالوگ و برنامه زندگی برای زندگی کردن، زندگی می نمایند و به خوبی می دانند ضرورت مجهز بودن به دانش و تفکر برای دست و پنجه نرم کردن با معماهای زندگی و داشتن لنزهای متفاوت برای مواجهه با عصر پیچیده امروز، انکار ناپذیر است. بنابراین تلاش می کنند تا والدین حرفه‌ای گردیده و با دوری از تصمیمات مقطعی و احساسات لحظه‌ای فرزندان را تربیت نمایند.

۱۴) اینگونه والدین همواره با متولیان مراکز آموزشی فرزند خود در ارتباط صمیمی بوده تا ضمن اطلاع و آگاهی از هر گونه تغییر احتمالی در بروز رفتارهای پرخاشگرانه یا گوشه‌گیری و انزوا طلبی، کاهش میزان نمره‌های درسی، غیبت مستمر در کلاس های درس و... فرزندان خود، بتوانند از شیوع آن جلوگیری نموده و همزمان نسبت به تقویت اهداف واقع بینانه در فرزندان تلاش خواهند کرد. آنان به خوبی می دانند بچه های فاقد اهداف مشخص به راحتی دچار آسیب های اجتماعی از جمله گرایش به مواد مخدر گردیده و همواره تابع حوادث خواهند بود.

۱۵) اینگونه والدین به نقش حفاظتی – هدایتی و حمایتی خود کاملا واقف بوده و به خوبی می دانند بچه های خوشبخت، محصول خانواده های خوشبخت هستند. آنان به هیچ وجه تماشاچی یا شگفت زده مسایل رفتاری و... نبوده بلکه همیشه برای پرورش صحیح فرزندانشان ایفای نقش می نمایند. آنان با مقتدر سازی ذهنی فرزندان نسبت به مسایل اجتماعی، فرزندان را واکسیناسیون ذهنی می نمایند تا اگر باران آسیب های اجتماعی از جمله مواد مخدر به بارد فرزندانشان خیس نگردند. والدین در صورت اشتباه از سوی فرزندان با انجام مذاکره مثبت آنان را پذیرفته و به بچه ها فرصت دیگری برای بهتر شدن می دهند.

۱۶) اینگونه والدین خود مسئولیت تربیت فرزندان را عهده دار شده و پرورش آنان را به گذشت زمان نمی سپارند. آنان همزمان نیز فرزندان را در پذیرش مسئولیت های منزل از قبیل مرتب کردن وسایل، شست و شوی برخی از البسه‌شان، تهیه غذاهای ساده و... آماده می کنند تا توان روی پای خود ایستادن را در شرایط آتی بدست آوردند.

۱۷) اینگونه والدین به خوبی می دانند که خانواده اولین مدرسه فرزند است که پدر و مادر رأساً مدیر، معلم و مستخدم آن هستند. والدین دریافته اند که این مدرسه (به قول یکی از نویسندگان بزرگ) تعطیلات ندارد، به کسی حقوق پرداخت نمی شود و آنان مسئولیت ۳۶۵ روزه فرزندان را عهده دار هستند. والدین به این موضوع که نقش کلیدی آنان در تربیت فرزندان ۸۶% ارزیابی شده باور داشته، بر این اساس تلاش می کنند تا این مدرسه با دو رئیس (یعنی پدر و مادر) که بسیاری از حالت شان اعم از نحوه ارتباط کلامی و غیر کلامی و... متفاوت است به نحوی هماهنگ و مطلوب اداره شود تا محیط منزل برای فرزندان به دور از هر گونه تعارض باشد.

۱۸)اینگونه والدین از وقایع جاری روزمره آگاهی کامل داشته و باور دارند که جهان بر نوک انگشتان فرزندان ازطریق اینترنت قرار دارد. آنان به خوبی می دانند فرزندان با موج سواری و کنجکاوی در سایت ها به پردازش موضوعات پرداخته، بنابراین با ایجاد کمربند ایمنی در فرزندان از طریق آموزش‌های لازم برای مواجه با مشکلات احتمالی آن هم بدون ایجاد ترس، اضطراب، وحشت و اغراق بلکه در قالب تمثیل با رعایت سن تقویمی و شخصیتی آنان و با تعلیم مهارتهای زندگی برای حضور در جامعه پر ازدحام امروز (آن هم با فرهنگ های متفاوت و....) آماده‌شان می سازند.

۱۹) اینگونه والدین با فرزندانشان صادق، صریح و روشن صحبت می نمایند. از هر گونه تبعیض، مقایسه، وعده‌های غیر عملی، ایجاد حسادت، دروغ و سایر صفات رذیله اخلاقی به طور مستمر پرهیز می نمایند.

۲۰) اینگونه والدین از کمبودهای اقتصادی در نزد فرزندان نمی نالند تا از بروز احساس حقارت و خود کم بینی جلوگیری شود. آنان به خوبی می دانند حقارت والدین نزد فرزندان، مقدمات انحراف را فراهم خواهد ساخت.

۲۱)اینگونه والدین تسلیم خواسته های غیر معقول فرزندان نگردیده و از هر گونه تجمل گرایی و افراط پرهیز می نمایند.

۲۲) اینگونه والدین حریم خصوصی فرزندان شامل (کمد خصوصی، کیف مدرسه، دفترچه خاطرات، اطلاعات تلفن همراه و...) را محترم شمرده و بدون اجازه وارد این حریم نمی گردند. آنان به خوبی می دانند که فرزندان نسبت به وسایل شخصی خود بسیار حساس بوده و در صورت رفتارهای پلیسی در منزل، اعتماد شان به والدین کاسته خواهد شد و بدین ترتیب امنیت روانی آنان در هم ریخته و فضای منزل برای آنان جذاب نبوده و بدین ترتیب مقدمات خروج مستمر از منزل و سپری کردن اوقات با دوستان و... را در کوچه و خیابان فراهم خواهد ساخت که زمینه ساز رفتارهای انحرافی می باشد.

۲۳) اینگونه والدین با تقویت مثبت اندیشی و افکار مثبت در خود و فرزندان آنان را از پرداختن به افکار منفی و مایوس کننده، خاطرات ناخوشایند، اخبار نامناسب خودکشی، خودسوزی و... می رهانند. والدین می دانند پرداختن به افکار منفی،‌ موتور ذهنی فرزندان را خاموش می نماید.

۲۴)اینگونه والدین فرزندان را در خانه تنها نگذاشته و برای انجام تکالیف و... محدویت های زمان قائل می‌شوند تا فرزندان به مدیریت زمان مقید شوند و از اتلاف وقت پرهیز نمایند.

۲۵) اینگونه والدین از قرار دادن رایانه (کامپیوتر) در اطاق خواب فرزندان پرهیز نموده و آن را در اطاق نشیمن قرار می دهند. والدین در زمان استفاده فرزندان از رایانه، ویدئو، تلویزیون و... ضمن تعیین مدت زمان استفاده ( بامشارکت فرزندان) آنان را همراهی نموده و نقطه نظرات آنان را در خصوص برنامه ها جویا می شوند تا از تاثیر برنامه های ضد اجتماعی و خشونت گرا آگاهی یافته و نسبت به هدایت و آگاه نمودن فرزندان و نیز تقویت و ترغیب فرزندان به سایر فعالیت های گوناگون (ورزشی و...) گام بر می دارند.

۲۶) اینگونه والدین از هر گونه کمال گرایی و زندگی بدون نقص و عیب اعم از اخذ نمره ۲۰، قبولی حتمی در کنکور، نظافت بی کم وکاست اطاق و.. خودداری نموده و به جای تقویت شعار «زگهواره تا گور کنکور بجوی» فرزندان را به نحوه زندگی و بهتر بودن و تلاش موثر سوق می دهند.

۲۷) اینگونه والدین ضمن آگاهی کامل از برداشت فرزندانشان نسبت به سیگار، قلیان، الکل، مواد مخدر، مسایل ضد اخلاقی و... همواره نسبت به اصلاح تفکرات غیر صحیح آنها (ازجمله سیگار برای آرامش اعصاب مفید است) اقدام نموده و آنان را از پیامدهای جسمانی، روانی، معنوی و اجتماعی رفتارهای پر خطر آگاه می‌سازند. البته فراموش ننماییم زمانی اینگونه مطالب برای فرزندان موثر واقع خواهد شد که والدین به گفته‌های خود عامل باشند یعنی خودشان سیگاری، قلیانی و... نباشند درغیر این صورت والدین واعظ غیر متعظ بوده و پیامهایشان در فرزندان اثری نخواهد داشت.

۲۸) اینگونه والدین در خصوص دوستان فرزندان شان آگاهی کافی داشته و سعی می کنند با والدین دوستان فرزند خود ارتباط برقرار کرده و در صورت بروز رفتارهای نامناسب به طور جمعی با هم مشورت کرده و تصمیم مناسب اتخاذ می نمایند.

حمید صرامی

---